(ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 78-81)

ੴ ਸਤਿ, ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥ ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੪, ਘਰੁ ੨, ਛੰਤ

ਮੁੰਧ ਇਆਣੀ ਪੇਈਅੜੈ ; ਕਿਉ (ਕਿਉਂ) ਕਰਿ, ਹਰਿ ਦਰਸਨੁ (ਦਰਸ਼ਨ) ਪਿਖੈ ?॥ ਹਰਿ ਹਰਿ ਅਪਨੀ ਕਿਰਪਾ ਕਰੇ; ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਾਹੁਰੜੈ ਕੰਮ ਸਿਖੈ ॥ ਸਾਹੁਰੜੈ ਕੰਮ ਸਿਖੈ, ਗੁਰਮੁਖਿ; ਹਰਿ ਹਰਿ ਸਦਾ ਧਿਆਏ ॥ ਸਹੀਆ (ਸਹੀਆਂ) ਵਿਚਿ ਫਿਰੈ ਸੁਹੇਲੀ ; ਹਰਿ ਦਰਗਹ ਬਾਹ (ਬਾਂਹ) ਲੁਡਾਏ ॥ ਲੇਖਾ ਧਰਮਰਾਇ ਕੀ ਬਾਕੀ; ਜਪਿ, ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ, ਕਿਰਖੈ (ਭਾਵ ਖਿੱਚ, ਨਾਸ਼ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ)॥ ਮੁੰਧ ਇਆਣੀ ਪੇਈਅੜੈ ; ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਦਰਸਨੁ (ਦਰਸ਼ਨ) ਦਿਖੈ ॥੧॥ ਵੀਆਹੁ (ਵੀਆਹ) ਹੋਆ, ਮੇਰੇ ਬਾਬੁਲਾ! ਗੁਰਮੁਖੇ, ਹਰਿ ਪਾਇਆ ॥ ਅਗਿਆਨੁ ਅੰਧੇਰਾ ਕਟਿਆ (ਕੱਟਿਆ); ਗੁਰ ਗਿਆਨੁ ਪ੍ਰਚੰਡੁ ਬਲਾਇਆ (ਬਲ਼ਾਇਆ) ॥ ਬਲਿਆ (ਬਲ਼ਿਆ) ਗੁਰ ਗਿਆਨੁ, ਅੰਧੇਰਾ ਬਿਨਸਿਆ ; ਹਰਿ ਰਤਨੁ ਪਦਾਰਥੁ ਲਾਧਾ (ਲਾੱਧਾ) ॥ ਹਉਮੈ ਰੋਗੁ ਗਇਆ, ਦੁਖੁ ਲਾਥਾ; ਆਪੁ, ਆਪੈ ਗੁਰਮਤਿ ਖਾਧਾ (ਭਾਵ ‘ਆਪੁ’ ਹਉਮੈ ਨੂੰ ‘ਆਪੈ’ ਆਪਣੇ ਅਨੁਭਵ ਰਾਹੀਂ ‘ਗੁਰਮਤਿ’ ਲੇ ‘ਖਾਧਾ’) ॥ ਅਕਾਲ ਮੂਰਤਿ ਵਰੁ ਪਾਇਆ ਅਬਿਨਾਸੀ ; ਨਾ ਕਦੇ ਮਰੈ, ਨ ਜਾਇਆ (ਭਾਵ ਜੰਮਦਾ)॥ ਵੀਆਹੁ (ਵੀਆਹ) ਹੋਆ, ਮੇਰੇ ਬਾਬੋਲਾ ! ਗੁਰਮੁਖੇ, ਹਰਿ ਪਾਇਆ ॥੨॥ ਹਰਿ ਸਤਿ ਸਤੇ, ਮੇਰੇ ਬਾਬੁਲਾ ! ਹਰਿ ਜਨ ਮਿਲਿ, ਜੰਞ ਸੁਹੰਦੀ ॥ ਪੇਵਕੜੈ, ਹਰਿ ਜਪਿ ਸੁਹੇਲੀ ; ਵਿਚਿ ਸਾਹੁਰੜੈ, ਖਰੀ ਸੋਹੰਦੀ ॥ ਸਾਹੁਰੜੈ ਵਿਚਿ, ਖਰੀ ਸੋਹੰਦੀ; ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ) ਪੇਵਕੜੈ, ਨਾਮੁ ਸਮਾਲਿਆ (ਸੰਮ੍ਹਾਲ਼ਿਆ)॥ ਸਭੁ ਸਫਲਿਓ ਜਨਮੁ, ਤਿਨਾ (ਤਿਨ੍ਹਾਂ) ਦਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ; ਜਿਨਾ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ), ਮਨੁ ਜਿਣਿ (ਭਾਵ ਜਿੱਤ ਕੇ), ਪਾਸਾ ਢਾਲਿਆ (ਢਾਲ਼ਿਆ)॥ ਹਰਿ ਸੰਤ ਜਨਾ (ਜਨਾਂ) ਮਿਲਿ, ਕਾਰਜੁ ਸੋਹਿਆ ; ਵਰੁ ਪਾਇਆ ਪੁਰਖੁ ਅਨੰਦੀ ॥ ਹਰਿ ਸਤਿ ਸਤਿ, ਮੇਰੇ ਬਾਬੋਲਾ ! ਹਰਿ ਜਨ ਮਿਲਿ, ਜੰਞ ਸੁੋਹੰਦੀ (ਸੁਹੰਦੀ) ॥੩॥ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਮੇਰੇ ਬਾਬੁਲਾ ! ਹਰਿ ਦੇਵਹੁ ਦਾਨੁ, ਮੈ ਦਾਜੋ ॥ ਹਰਿ ਕਪੜੋ (ਕੱਪੜੋ), ਹਰਿ ਸੋਭਾ (ਸ਼ੋਭਾ) ਦੇਵਹੁ ; ਜਿਤੁ ਸਵਰੈ ਮੇਰਾ ਕਾਜੋ ॥ ਹਰਿ ਹਰਿ ਭਗਤੀ ਕਾਜੁ ਸੁਹੇਲਾ ; ਗੁਰਿ+ਸਤਿਗੁਰਿ ਦਾਨੁ ਦਿਵਾਇਆ ॥ ਖੰਡਿ+ਵਰਭੰਡਿ, ਹਰਿ ਸੋਭਾ (ਸ਼ੋਭਾ) ਹੋਈ ; ਇਹੁ (ਇਹ) ਦਾਨੁ ਨ ਰਲੈ ਰਲਾਇਆ (ਰਲ਼ੈ ਰਲ਼ਾਇਆ) ॥ ਹੋਰਿ ਮਨਮੁਖ, ਦਾਜੁ ਜਿ ਰਖਿ ਦਿਖਾਲਹਿ (ਰੱਖ ਦਿਖਾਲਹਿਂ); ਸੁ ਕੂੜੁ ਅਹੰਕਾਰੁ ਕਚੁ (ਕੱਚ) ਪਾਜੋ ॥ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭ, ਮੇਰੇ ਬਾਬੁਲਾ ! ਹਰਿ ਦੇਵਹੁ ਦਾਨੁ, ਮੈ ਦਾਜੋ ॥੪॥ ਹਰਿ ਰਾਮ ਰਾਮ, ਮੇਰੇ ਬਾਬੋਲਾ ! ਪਿਰ ਮਿਲਿ, ਧਨ ਵੇਲ ਵਧੰਦੀ ॥ ਹਰਿ ਜੁਗਹ ਜੁਗੋ, ਜੁਗ ਜੁਗਹ ਜੁਗੋ ; ਸਦ ਪੀੜੀ (ਪੀੜ੍ਹੀ) ਗੁਰੂ ਚਲੰਦੀ ॥ ਜੁਗਿ+ਜੁਗਿ ਪੀੜੀ (ਪੀੜ੍ਹੀ) ਚਲੈ ਸਤਿਗੁਰ ਕੀ ; ਜਿਨੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ), ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇਆ ॥ ਹਰਿ ਪੁਰਖੁ ਨ ਕਬ ਹੀ ਬਿਨਸੈ ਜਾਵੈ ; ਨਿਤ ਦੇਵੈ ਚੜੈ (ਚੜ੍ਹੈ) ਸਵਾਇਆ ॥ ਨਾਨਕ ! ਸੰਤ, ਸੰਤ ਹਰਿ ਏਕੋ ; ਜਪਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ, ਸੋਹੰਦੀ ॥ ਹਰਿ ਰਾਮ ਰਾਮ, ਮੇਰੇ ਬਾਬੁਲਾ ! ਪਿਰ ਮਿਲਿ, ਧਨ ਵੇਲ ਵਧੰਦੀ ॥੫॥੧॥

ੴ ਸਤਿ, ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥ ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫, ਛੰਤ

ਮਨ ਪਿਆਰਿਆ, ਜੀਉ ਮਿਤ੍ਰਾ ! ਗੋਬਿੰਦ ਨਾਮੁ ਸਮਾਲੇ (ਸੰਮ੍ਹਾਲ਼ੇ)॥ ਮਨ ਪਿਆਰਿਆ, ਜੀ ਮਿਤ੍ਰਾ ! ਹਰਿ ਨਿਬਹੈ ਤੇਰੈ ਨਾਲੇ ॥ ਸੰਗਿ ਸਹਾਈ, ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਈ (ਇਹ ਸ਼ਬਦ ‘ਧਿਆਇ’ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ ਭਾਵ ‘ਧਿਆਇ ਕੇ, ਯਾਦ ਕਰਕੇ’); ਬਿਰਥਾ ਕੋਇ ਨ ਜਾਏ ॥ ਮਨ ਚਿੰਦੇ, ਸੇਈ ਫਲ ਪਾਵਹਿ (ਪਾਵਹਿਂ); ਚਰਣ ਕਮਲ ਚਿਤੁ ਲਾਏ ॥ ਜਲਿ+ਥਲਿ ਪੂਰਿ ਰਹਿਆ ਬਨਵਾਰੀ ; ਘਟਿ+ਘਟਿ ਨਦਰਿ ਨਿਹਾਲੇ (ਇਹ ਸਰੂਪ ‘ਨਿਹਾਲਿ’ ਤੋਂ ਕਾਵਿ ਕਾਰਨ ਬਣਿਆ ਹੈ ਭਾਵ ‘ਤੂੰ ਵੇਖ’)॥ ਨਾਨਕੁ ਸਿਖ (ਭਾਵ ਸਿਖਿਆ) ਦੇਇ (ਭਾਵ ਦੇਂਦਾ ਹੈ), ਮਨ ਪ੍ਰੀਤਮ ! ਸਾਧ ਸੰਗਿ ਭ੍ਰਮੁ ਜਾਲੇ (ਇਹ ਸਰੂਪ ‘ਜਾਲਿ’ ਤੋਂ ਬਣਿਆ)॥੧॥ ਮਨ ਪਿਆਰਿਆ, ਜੀ ਮਿਤ੍ਰਾ ! ਹਰਿ ਬਿਨੁ ਝੂਠੁ ਪਸਾਰੇ ॥ ਮਨ ਪਿਆਰਿਆ, ਜੀਉ ਮਿਤ੍ਰਾ ! ਬਿਖੁ ਸਾਗਰੁ ਸੰਸਾਰੇ ॥ ਚਰਣ ਕਮਲ ਕਰਿ ਬੋਹਿਥੁ ਕਰਤੇ (ਭਾਵ ਕਰਤਾਰ ਦੇ ਚਰਣ ਕਮਲ); ਸਹਸਾ ਦੂਖੁ ਨ ਬਿਆਪੈ ॥ ਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਭੇਟੈ ਵਡਭਾਗੀ (ਵਡਭਾਗੀਂ) ; ਆਠ ਪਹਰ ਪ੍ਰਭੁ ਜਾਪੈ ॥ ਆਦਿ ਜੁਗਾਦੀ, ਸੇਵਕ ਸੁਆਮੀ ; ਭਗਤਾ (ਭਗਤਾਂ) ਨਾਮੁ ਅਧਾਰੇ ॥ ਨਾਨਕੁ ਸਿਖ ਦੇਇ, ਮਨ ਪ੍ਰੀਤਮ ! ਬਿਨੁ ਹਰਿ, ਝੂਠ ਪਸਾਰੇ ॥੨॥ ਮਨ ਪਿਆਰਿਆ, ਜੀਉ ਮਿਤ੍ਰਾ ! ਹਰਿ ਲਦੇ (ਲੱਦੇਂ) ਖੇਪ ਸਵਲੀ (ਸਵੱਲੀ)॥ ਮਨ ਪਿਆਰਿਆ, ਜੀਉ ਮਿਤ੍ਰਾ ! ਹਰਿ ਦਰੁ ਨਿਹਚਲੁ ਮਲੀ (ਮੱਲੀਂ) ॥ ਹਰਿ ਦਰੁ ਸੇਵੇ, ਅਲਖ (ਅਲੱਖ) ਅਭੇਵੇ ; ਨਿਹਚਲੁ ਆਸਣੁ ਪਾਇਆ ॥ ਤਹ (ਥੋੜ੍ਹਾ ‘ਤ੍ਹਾਂ’ ਵਾਙ) ਜਨਮ ਨ ਮਰਣੁ, ਨ ਆਵਣ ਜਾਣਾ ; ਸੰਸਾ ਦੂਖੁ ਮਿਟਾਇਆ ॥ ਚਿਤ੍ਰ ਗੁਪਤ ਕਾ ਕਾਗਦੁ ਫਾਰਿਆ ; ਜਮਦੂਤਾ (ਜਮਦੂਤਾਂ) ਕਛੂ ਨ ਚਲੀ ॥ ਨਾਨਕੁ ਸਿਖ ਦੇਇ, ਮਨ ਪ੍ਰੀਤਮ ! ਹਰਿ ਲਦੇ (ਲੱਦੇਂ) ਖੇਪ ਸਵਲੀ (ਸਵੱਲੀ)॥੩॥ ਮਨ ਪਿਆਰਿਆ, ਜੀਉ ਮਿਤ੍ਰਾ ! ਕਰਿ ਸੰਤਾ (ਸੰਤਾਂ) ਸੰਗਿ ਨਿਵਾਸੋ ॥ ਮਨ ਪਿਆਰਿਆ, ਜੀਉ ਮਿਤ੍ਰਾ ! ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਜਪਤ ਪਰਗਾਸੋ ॥ ਸਿਮਰਿ ਸੁਆਮੀ ਸੁਖਹਗਾਮੀ ; ਇਛ (ਇੱਛ) ਸਗਲੀ ਪੁੰਨੀਆ (ਪੁੰਨੀਆਂ) ॥ ਪੁਰਬੇ ਕਮਾਏ, ਸ੍ਰੀ ਰੰਗ (ਸ਼੍ਰੀ ਰੰਗ) ਪਾਏ ; ਹਰਿ ਮਿਲੇ, ਚਿਰੀ ਵਿਛੁੰਨਿਆ ॥ ਅੰਤਰਿ ਬਾਹਰਿ, ਸਰਬਤਿ (ਸਰਬੱਤ) ਰਵਿਆ ; ਮਨਿ ਉਪਜਿਆ ਬਿਸੁਆਸੋ ॥ ਨਾਨਕੁ ਸਿਖ ਦੇਇ, ਮਨ ਪ੍ਰੀਤਮ ! ਕਰਿ ਸੰਤਾ (ਸੰਤਾਂ) ਸੰਗਿ ਨਿਵਾਸੋ ॥੪॥ ਮਨ ਪਿਆਰਿਆ, ਜੀਉ ਮਿਤ੍ਰਾ ! ਹਰਿ ਪ੍ਰੇਮ ਭਗਤਿ ਮਨੁ ਲੀਨਾ ॥ ਮਨ ਪਿਆਰਿਆ, ਜੀਉ ਮਿਤ੍ਰਾ ! ਹਰਿ ਜਲ ਮਿਲਿ, ਜੀਵੇ ਮੀਨਾ ॥ ਹਰਿ ਪੀ ਆਘਾਨੇ, ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਬਾਨੇ ; ਸ੍ਰਬ ਸੁਖਾ (ਸੁੱਖਾ, ਬਿੰਦੀ ਨਹੀਂ) ਮਨ ਵੁਠੇ (ਵੁੱਠੇ)॥ ਸ੍ਰੀ ਧਰ (ਸ਼੍ਰੀ ਧਰ) ਪਾਏ, ਮੰਗਲ ਗਾਏ ; ਇਛ (ਇੱਛ) ਪੁੰਨੀ, ਸਤਿਗੁਰ ਤੁਠੇ (ਤੁੱਠੇ)॥ ਲੜਿ ਲੀਨੇ ਲਾਏ, ਨਉ ਨਿਧਿ ਪਾਏ ; ਨਾਉ ਸਰਬਸੁ (ਨਾਉਂ, ਥੋੜ੍ਹਾ ‘ਸਰਬਸ੍ਵ’ ਵਾਙ), ਠਾਕੁਰਿ ਦੀਨਾ ॥ ਨਾਨਕ ! ਸਿਖ ਸੰਤ ਸਮਝਾਈ ; ਹਰਿ ਪ੍ਰੇਮ ਭਗਤਿ ਮਨੁ ਲੀਨਾ ॥੫॥੧॥੨॥

ੴ ਸਤਿ, ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ॥ ਸਿਰੀ ਰਾਗ ਕੇ ਛੰਤ, ਮਹਲਾ ੫

ਡਖਣਾ ॥

(‘ਡਖਣਾ’ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਜਨਮ ਭੂਮੀ ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ‘ਦ’ ਦੀ ਬਜਾਏ ‘ਡ’ ਵਧੇਰੇ ਮਿਲੇਗਾ।)

ਹਠ ਮਝਾਹੂ (ਭਾਵ ਹਿਰਦੇ ’ਚ), ਮਾ ਪਿਰੀ (ਭਾਵ ਮੇਰਾ ਪਤੀ); ਪਸੇ ਕਿਉ (ਕਿਉਂ ਭਾਵ ਕਿਵੇਂ ਦਿਖੇ) ਦੀਦਾਰ ? ॥ ਸੰਤ ਸਰਣਾਈ ਲਭਣੇ (ਸ਼ਰਣਾਈ ਲੱਭਣੇ); ਨਾਨਕ ! ਪ੍ਰਾਣ ਅਧਾਰ ॥੧॥ ਛੰਤੁ ॥ ਚਰਨ ਕਮਲ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ) ਪ੍ਰੀਤਿ; ਰੀਤਿ, ਸੰਤਨ ਮਨਿ ਆਵਏ (ਆਵ+ਏ) ਜੀਉ ॥ ਦੁਤੀਆ ਭਾਉ ਬਿਪਰੀਤਿ, ਅਨੀਤਿ ; ਦਾਸਾ (ਦਾਸਾਂ) ਨਹ ਭਾਵਏ (ਭਾਵ+ਏ) ਜੀਉ ॥ ਦਾਸਾ (ਦਾਸਾਂ) ਨਹ ਭਾਵਏ (ਭਾਵ+ਏ), ਬਿਨੁ ਦਰਸਾਵਏ (ਦਰਸਾਵ+ਏ); ਇਕ ਖਿਨੁ ਧੀਰਜੁ ਕਿਉ (ਕਿਉਂ) ਕਰੈ ? ॥ ਨਾਮ ਬਿਹੂਨਾ, ਤਨੁ ਮਨੁ ਹੀਨਾ ; ਜਲ ਬਿਨੁ, ਮਛੁਲੀ ਜਿਉ (ਜਿਉਂ) ਮਰੈ ॥ ਮਿਲੁ, ਮੇਰੇ ਪਿਆਰੇ ! ਪ੍ਰਾਨ ਅਧਾਰੇ ! ਗੁਣ ਸਾਧ ਸੰਗਿ ਮਿਲਿ ਗਾਵਏ (ਗਾਵ+ਏ)॥ ਨਾਨਕ ਕੇ ਸੁਆਮੀ, ਧਾਰਿ ਅਨੁਗ੍ਰਹੁ (ਅਨੁਗ੍ਰਹ) ; ਮਨਿ+ਤਨਿ (ਰਾਹੀਂ), ਅੰਕਿ (ਭਾਵ ਤੇਰੀ ਗੋਦ ’ਚ) ਸਮਾਵਏ (ਸਮਾਵ+ਏ)॥੧॥ ਡਖਣਾ ॥ ਸੋਹੰਦੜੋ ਹਭ ਠਾਇ (ਠਾਂਇ ਭਾਵ ਸਭ ਥਾਂ) ; ਕੋਇ ਨ ਦਿਸੈ ਡੂਜੜੋ ॥ ਖੁਲ੍ੜੇ ਕਪਾਟ, ਨਾਨਕ ! ਸਤਿਗੁਰ ਭੇਟਤੇ ॥੧॥ ਛੰਤੁ ॥ ਤੇਰੇ ਬਚਨ ਅਨੂਪ ਅਪਾਰ, ਸੰਤਨ ਆਧਾਰ ; ਬਾਣੀ ਬੀਚਾਰੀਐ ਜੀਉ ॥ ਸਿਮਰਤ ਸਾਸ ਗਿਰਾਸ, ਪੂਰਨ ਬਿਸੁਆਸ ; ਕਿਉ ਮਨਹੁ (ਕਿਉਂ ਮਨੋਂ) ਬਿਸਾਰੀਐ ਜੀਉ ? ॥ ਕਿਉ ਮਨਹੁ (ਕਿਉਂ ਮਨੋਂ) ਬੇਸਾਰੀਐ ? ਨਿਮਖ ਨਹੀ (ਨਹੀਂ) ਟਾਰੀਐ ; ਗੁਣਵੰਤ ਪ੍ਰਾਨ ਹਮਾਰੇ ॥ ਮਨ ਬਾਂਛਤ ਫਲ (ਫਲ਼) ਦੇਤ ਹੈ ਸੁਆਮੀ ; ਜੀਅ (ਜੀ..) ਕੀ ਬਿਰਥਾ ਸਾਰੇ (ਭਾਵ ਸੰਭਾਲਦਾ)॥ ਅਨਾਥ ਕੇ ਨਾਥੇ ! ਸ੍ਰਬ ਕੈ ਸਾਥੇ ! (ਤੈਨੂੰ) ਜਪਿ, ਜੂਐ ਜਨਮੁ ਨ ਹਾਰੀਐ ॥ ਨਾਨਕ ਕੀ ਬੇਨੰਤੀ ਪ੍ਰਭ ਪਹਿ ; ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਿ ਭਵਜਲੁ ਤਾਰੀਐ ॥੨॥ ਡਖਣਾ ॥ ਧੂੜੀ ਮਜਨੁ ਸਾਧ ਖੇ (ਭਾਵ ‘ਦੀ’) ; ਸਾਈ (ਸਾਈਂ) ਥੀਏ (ਭਾਵ ਹੋਏ) ਕ੍ਰਿਪਾਲ ॥ ਲਧੇ (ਲੱਧੇ) ਹਭੇ ਥੋਕੜੇ ; ਨਾਨਕ ! ਹਰਿ ਧਨੁ ਮਾਲ ॥੧॥ ਛੰਤੁ ॥ ਸੁੰਦਰ ਸੁਆਮੀ ਧਾਮ, ਭਗਤਹ (ਭਗਤਾਂ ‘ਦਾ’) ਬਿਸ੍ਰਾਮ ; ਆਸਾ ਲਗਿ ਜੀਵਤੇ ਜੀਉ ॥ ਮਨਿ ਤਨੇ ਗਲਤਾਨ, ਸਿਮਰਤ ਪ੍ਰਭ ਨਾਮ ; ਹਰਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਪੀਵਤੇ ਜੀਉ ॥ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਹਰਿ ਪੀਵਤੇ, ਸਦਾ ਥਿਰੁ ਥੀਵਤੇ ; ਬਿਖੈ ਬਨੁ ਫੀਕਾ ਜਾਨਿਆ ॥ ਭਏ ਕਿਰਪਾਲ, ਗੋਪਾਲ ਪ੍ਰਭ ਮੇਰੇ ; ਸਾਧ ਸੰਗਤਿ ਨਿਧਿ ਮਾਨਿਆ ॥ ਸਰਬਸੋ (ਸਰਬੱਸੋ), ਸੂਖ ਆਨੰਦ ਘਨ, ਪਿਆਰੇ ! ਹਰਿ ਰਤਨੁ, ਮਨ ਅੰਤਰਿ ਸੀਵਤੇ (ਸੀਂਵਤੇ) ॥ ਇਕੁ ਤਿਲੁ ਨਹੀ (ਨਹੀਂ) ਵਿਸਰੈ, ਪ੍ਰਾਨ ਆਧਾਰਾ ; ਜਪਿ+ਜਪਿ, ਨਾਨਕ ! ਜੀਵਤੇ ॥੩॥ ਡਖਣਾ ॥ ਜੋ ਤਉ (ਤੌ ਭਾਵ ‘ਤੈਂ’) ਕੀਨੇ ਆਪਣੇ ; ਤਿਨਾ (ਤਿਨ੍ਹਾਂ) ਕੂੰ ਮਿਲਿਓਹਿ (ਮਿਲਿਓਹਿਂ) ॥ ਆਪੇ ਹੀ ਆਪਿ ਮੋਹਿਓਹੁ (ਥੋੜ੍ਹਾ ‘ਮੋਹਿਔਂ’ ਵਾਙ); ਜਸੁ, ਨਾਨਕ ! ਆਪਿ ਸੁਣਿਓਹਿ (ਸੁਣਿਓਹਿਂ) ॥੧॥ ਛੰਤੁ ॥ ਪ੍ਰੇਮ ਠਗਉਰੀ ਪਾਇ, ਰੀਝਾਇ ; ਗੋਬਿੰਦ ਮਨੁ ਮੋਹਿਆ ਜੀਉ ॥ ਸੰਤਨ ਕੈ ਪਰਸਾਦਿ, ਅਗਾਧਿ (ਦੇ) ਕੰਠੇ ਲਗਿ (ਨੋਟ: ਬਾਣੀ ’ਚ ‘ਅਗਾਧ’ ਅੰਤ ਮੁਕਤਾ ਨਹੀਂ) , ਸੋਹਿਆ ਜੀਉ ॥ ਹਰਿ ਕੰਠਿ ਲਗਿ ਸੋਹਿਆ, ਦੋਖ ਸਭਿ ਜੋਹਿਆ ; ਭਗਤਿ ਲਖੵਣ (ਲਖਿਅਣ) ਕਰਿ, ਵਸਿ ਭਏ ॥ ਮਨਿ ਸਰਬ ਸੁਖ ਵੁਠੇ (ਵੁੱਠੇ), ਗੋਵਿਦ ਤੁਠੇ (ਤੁੱਠੇ); ਜਨਮ ਮਰਣਾ ਸਭਿ ਮਿਟਿ ਗਏ ॥ ਸਖੀ (ਸਖੀਂ) ਮੰਗਲੋ ਗਾਇਆ, ਇਛ (ਇੱਛ) ਪੁਜਾਇਆ ; ਬਹੁੜਿ ਨ ਮਾਇਆ ਹੋਹਿਆ ॥ ਕਰੁ ਗਹਿ ਲੀਨੇ, ਨਾਨਕ ! ਪ੍ਰਭ ਪਿਆਰੇ ; ਸੰਸਾਰੁ ਸਾਗਰੁ ਨਹੀ (ਨਹੀਂ) ਪੋਹਿਆ ॥੪॥ ਡਖਣਾ ॥ ਸਾਈ (ਸਾਈਂ) ਨਾਮੁ ਅਮੋਲੁ ; ਕੀਮ ਨ ਕੋਈ ਜਾਣਦੋ ॥ ਜਿਨਾ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ) ਭਾਗ ਮਥਾਹਿ ; ਸੇ, ਨਾਨਕ ! ਹਰਿ ਰੰਗੁ ਮਾਣਦੋ ॥੧॥ ਛੰਤੁ ॥ ਕਹਤੇ ਪਵਿਤ੍ਰ, ਸੁਣਤੇ ਸਭਿ ਧੰਨੁ ; ਲਿਖਤਂੀ (ਭਾਵ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ) ਕੁਲੁ ਤਾਰਿਆ ਜੀਉ ॥ ਜਿਨ (ਜਿਨ੍ਹ) ਕਉ ਸਾਧੂ ਸੰਗੁ, ਨਾਮ ਹਰਿ ਰੰਗੁ ; ਤਿਨੀ (ਤਿਨ੍ਹੀਂ), ਬ੍ਰਹਮੁ ਬੀਚਾਰਿਆ ਜੀਉ ॥ ਬ੍ਰਹਮੁ ਬੀਚਾਰਿਆ, ਜਨਮੁ ਸਵਾਰਿਆ ; ਪੂਰਨ ਕਿਰਪਾ ਪ੍ਰਭਿ ਕਰੀ ॥ ਕਰੁ ਗਹਿ (ਗਹ) ਲੀਨੇ, ਹਰਿ ਜਸੋ ਦੀਨੇ ; ਜੋਨਿ ਨਾ ਧਾਵੈ, ਨਹ ਮਰੀ ॥ ਸਤਿਗੁਰ ਦਇਆਲ ਕਿਰਪਾਲ, ਭੇਟਤ ਹਰੇ ; ਕਾਮੁ ਕ੍ਰੋਧੁ ਲੋਭੁ ਮਾਰਿਆ ॥ ਕਥਨੁ ਨ ਜਾਇ, ਅਕਥੁ ਸੁਆਮੀ ; ਸਦਕੈ ਜਾਇ ਨਾਨਕੁ ਵਾਰਿਆ ॥੫॥੧॥੩॥

(ਨੋਟ: ਗੁਰਬਾਣੀ ਉਚਾਰਨ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਧਿਆਨ ਰਹੇ ਕਿ ਜੋ ਸ਼ਬਦ ਕਾਵਿ ਤੋਲ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਧੀਨ ਆਪਣਾ ਅਸਲ ਸਰੂਪ ਬਲਦ ਕੇ ‘ਹ’ ਸਮੇਤ ਕੋਈ ਅੰਤ ਸਿਹਾਰੀ (ਹਿ) ਦੇਵੇ ਉਸ ਅੰਤ ਸਿਹਾਰੀ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਕਾਰਕੀ ਸਮਝ ਕੇ ਨਾ ਕਰਨਾ, ਦਰੁਸਤ ਨਹੀਂ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਕਤ ਤੁਕ ਹੈ: ‘‘ਜਿਨਾ ਭਾਗ ਮਥਾਹਿ..॥’’ ’ਚ ਅਸਲ ਸ਼ਬਦ ‘ਮਥਾ’ (ਮੱਥਾ) ਹੈ, ਜੋ ਗੁਰਬਾਣੀ ’ਚ 3 ਵਾਰ ਦਰਜ ਹੈ: ‘‘ਹਰਿ ਦਰਗਹ, ਨਾਨਕ ! ਊਜਲ ਮਥਾ (ਮੱਥਾ)॥’’ (ਗਉੜੀ ਸੁਖਮਨੀ /ਮ: ੫/੨੮੧) ਪਰ ਸੰਬੰਧਿਤ ਪੰਕਤੀ ਵਾਲ਼ਾ ਸ਼ਬਦ ‘ਮਥਾਹਿ’ ਵੀ 3 ਵਾਰ ਦਰਜ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ ‘‘ਨਾਨਕ ! ਸੇਈ ਉਬਰੇ; ਜਿਨਾ ਭਾਗੁ ਮਥਾਹਿ ॥’’ (ਮ: ੫/੧੪੨੫) ਇਸ ਲਈ ‘ਮਥਾਹਿ’ ਨੂੰ ਅਪਾਦਾਨ ਕਾਰਕ ਸਮਝ ਕੇ ਬਿੰਦੀ ਸਹਿਤ ‘ਮਥਾਹਿਂ ਜਾਂ ‘ਮਥਾਂਹ’ ਉਚਾਰਨਾ ਦਰੁਸਤ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਵਚਨ ਤੇ ਕਾਵਿ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਧੀਨ ‘ਮਥਾਹਿ’ ਸਰੂਪ ਬਣਿਆ ਹੈ।)

(ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 71-78)

ੴ ਸਤਿ, ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੧, ਘਰੁ ੩ ॥

ਜੋਗੀ ਅੰਦਰਿ, ਜੋਗੀਆ (ਜੋਗੀ+ਆ)॥ ਤੂੰ ! ਭੋਗੀ ਅੰਦਰਿ, ਭੋਗੀਆ (ਭੋਗੀ+ਆ) ॥ ਤੇਰਾ, ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਇਆ ; ਸੁਰਗਿ+ਮਛਿ+ਪਇਆਲਿ ਜੀਉ ॥੧॥ ਹਉ (ਹਉਂ) ਵਾਰੀ, ਹਉ (ਹਉਂ) ਵਾਰਣੈ ; ਕੁਰਬਾਣੁ ਤੇਰੇ ਨਾਵ ਨੋ (ਨਾਂਵ ਨੋ)॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਤੁਧੁ, ਸੰਸਾਰੁ ਉਪਾਇਆ ॥ ਸਿਰੇ-ਸਿਰਿ ਧੰਧੇ ਲਾਇਆ ॥ ਵੇਖਹਿ (ਵੇਖਹਿਂ) ਕੀਤਾ ਆਪਣਾ ; ਕਰਿ ਕੁਦਰਤਿ ਪਾਸਾ ਢਾਲਿ (ਢਾਲ਼) ਜੀਉ ॥੨॥ ਪਰਗਟਿ ਪਾਹਾਰੈ (ਭਾਵ ਪਸਾਰੇ ਜਾਂ ਸੰਸਾਰ ’ਚ), ਜਾਪਦਾ ॥ ਸਭੁ, ਨਾਵੈ (ਨਾਵੈਂ) ਨੋ ਪਰਤਾਪਦਾ (ਭਾਵ ਲੋਚਦਾ, ਪਰ)॥ ਸਤਿਗੁਰ ਬਾਝੁ, ਨ ਪਾਇਓ; ਸਭ ਮੋਹੀ ਮਾਇਆ+ਜਾਲਿ ਜੀਉ ॥੩॥ ਸਤਿਗੁਰ ਕਉ ਬਲਿ ਜਾਈਐ ॥ ਜਿਤੁ+ਮਿਲਿਐ, ਪਰਮਗਤਿ ਪਾਈਐ ॥ ਸੁਰਿ+ਨਰ (ਭਾਵ ਸ੍ਰੇਸ਼ਟ ਨਰ), ਮੁਨਿ+ਜਨ ਲੋਚਦੇ; ਸੋ, ਸਤਿਗੁਰਿ ਦੀਆ ਬੁਝਾਇ ਜੀਉ ॥੪॥ ਸਤਸੰਗਤਿ ਕੈਸੀ ਜਾਣੀਐ  ? ॥ ਜਿਥੈ, ਏਕੋ ਨਾਮੁ ਵਖਾਣੀਐ ॥ ਏਕੋ ਨਾਮੁ ਹੁਕਮੁ ਹੈ ; ਨਾਨਕ ! ਸਤਿਗੁਰਿ ਦੀਆ ਬੁਝਾਇ ਜੀਉ ॥੫॥ ਇਹੁ (ਇਹ) ਜਗਤੁ, ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਇਆ ॥ ਆਪਹੁ (ਆਪਹੁਂ) ਤੁਧੁ, ਖੁਆਇਆ ॥ ਪਰਤਾਪੁ ਲਗਾ (ਲੱਗਾ) ਦੋਹਾਗਣੀ ; ਭਾਗ ਜਿਨਾ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ) ਕੇ ਨਾਹਿ (ਨਾਹਿਂ) ਜੀਉ ॥੬॥ ਦੋਹਾਗਣੀ, ਕਿਆ ਨੀਸਾਣੀਆ (ਨੀਸ਼ਾਣੀਆਂ) ? ॥ ਖਸਮਹੁ ਘੁਥੀਆ ਫਿਰਹਿ (ਖਸਮੋਂ ਘੁੱਥੀਆਂ ਫਿਰਹਿਂ), ਨਿਮਾਣੀਆ (ਨਿਮਾਣੀਆਂ) ॥ ਮੈਲੇ (ਮੈਲ਼ੇ) ਵੇਸ ਤਿਨਾ (ਤਿਨ੍ਹਾਂ) ਕਾਮਣੀ ; ਦੁਖੀ ਰੈਣਿ ਵਿਹਾਇ ਜੀਉ ॥੭॥ ਸੋਹਾਗਣੀ, ਕਿਆ ਕਰਮੁ ਕਮਾਇਆ  ? ॥ ਪੂਰਬਿ ਲਿਖਿਆ ਫਲੁ (ਫਲ਼) ਪਾਇਆ ॥ ਨਦਰਿ ਕਰੇ+ਕੈ ਆਪਣੀ ; ਆਪੇ ਲਏ ਮਿਲਾਇ ਜੀਉ ॥੮॥ ਹੁਕਮੁ, ਜਿਨਾ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ) ਨੋ ਮਨਾਇਆ ॥ ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ) ਅੰਤਰਿ, ਸਬਦੁ ਵਸਾਇਆ ॥ ਸਹੀਆ (ਸਹੀਆਂ) ਸੇ, ਸੋਹਾਗਣੀ ; ਜਿਨ (ਜਿਨ੍ਹ), ਸਹ (ਥੋੜਾ ‘ਸ਼ਾ’ ਵਾਙ)ਨਾਲਿ ਪਿਆਰੁ ਜੀਉ ॥੯॥ ਜਿਨਾ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ), ਭਾਣੇ ਕਾ ਰਸੁ ਆਇਆ ॥ ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ), ਵਿਚਹੁ (ਵਿਚੋਂ) ਭਰਮੁ ਚੁਕਾਇਆ ॥ ਨਾਨਕ  ! ਸਤਿਗੁਰੁ ਐਸਾ ਜਾਣੀਐ ; ਜੋ, ਸਭਸੈ ਲਏ ਮਿਲਾਇ ਜੀਉ ॥੧੦॥ ਸਤਿਗੁਰਿ+ਮਿਲਿਐ, ਫਲੁ (ਫਲ਼) ਪਾਇਆ ॥ ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ), ਵਿਚਹੁ ਅਹਕਰਣੁ (ਵਿਚੋਂ ਅਹੰਕਰਣ) ਚੁਕਾਇਆ ॥ ਦੁਰਮਤਿ ਕਾ ਦੁਖੁ ਕਟਿਆ (ਕੱਟਿਆ) ; ਭਾਗੁ, ਬੈਠਾ ਮਸਤਕਿ ਆਇ ਜੀਉ ॥੧੧॥ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ, ਤੇਰੀ ਬਾਣੀਆ (ਬਾਣੀ+ਆ) ॥ ਤੇਰਿਆ ਭਗਤਾ (ਤੇਰਿਆਂ ਭਗਤਾਂ) ਰਿਦੈ, ਸਮਾਣੀਆ (ਸਮਾਣੀ+ਆ)॥ ਸੁਖ+ਸੇਵਾ ਅੰਦਰਿ+ਰਖਿਐ ; ਆਪਣੀ ਨਦਰਿ ਕਰਹਿ (ਕਰਹਿਂ), ਨਿਸਤਾਰਿ ਜੀਉ ॥੧੨॥ ਸਤਿਗੁਰੁ, ਮਿਲਿਆ ਜਾਣੀਐ ॥ ਜਿਤੁ+ਮਿਲਿਐ, ਨਾਮੁ ਵਖਾਣੀਐ ॥ ਸਤਿਗੁਰ ਬਾਝੁ, ਨ ਪਾਇਓ ; ਸਭ ਥਕੀ (ਥੱਕੀ), ਕਰਮ ਕਮਾਇ ਜੀਉ ॥੧੩॥ ਹਉ (ਹਉਂ), ਸਤਿਗੁਰ ਵਿਟਹੁ (ਵਿਟੋਂ) ਘੁਮਾਇਆ ॥ ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ), ਭ੍ਰਮਿ ਭੁਲਾ (ਭੁੱਲਾ), ਮਾਰਗਿ ਪਾਇਆ ॥ ਨਦਰਿ ਕਰੇ ਜੇ ਆਪਣੀ ; ਆਪੇ ਲਏ ਰਲਾਇ (ਰਲ਼ਾਇ) ਜੀਉ ॥੧੪॥ ਤੂੰ, ਸਭਨਾ ਮਾਹਿ (ਸਭਨਾਂ ਮਾਹਿਂ) ਸਮਾਇਆ ॥ ਤਿਨਿ+ਕਰਤੈ, ਆਪੁ ਲੁਕਾਇਆ ॥ ਨਾਨਕ  ! ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਰਗਟੁ ਹੋਇਆ ; ਜਾ ਕਉ ਜੋਤਿ ਧਰੀ, ਕਰਤਾਰਿ ਜੀਉ ॥੧੫॥ ਆਪੇ ਖਸਮਿ, ਨਿਵਾਜਿਆ ॥ ਜੀਉ ਪਿੰਡੁ ਦੇ, ਸਾਜਿਆ ॥ ਆਪਣੇ ਸੇਵਕ ਕੀ, ਪੈਜ ਰਖੀਆ (ਰੱਖੀ+ਆ) ; ਦੁਇ ਕਰ ਮਸਤਕਿ ਧਾਰਿ ਜੀਉ ॥੧੬॥ ਸਭਿ ਸੰਜਮ ਰਹੇ ਸਿਆਣਪਾ (ਸਿਆਣਪਾਂ) ॥ ਮੇਰਾ ਪ੍ਰਭੁ, ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਜਾਣਦਾ ॥ ਪ੍ਰਗਟ ਪ੍ਰਤਾਪੁ ਵਰਤਾਇਓ ; ਸਭੁ ਲੋਕੁ ਕਰੈ, ਜੈਕਾਰੁ ਜੀਉ ॥੧੭॥ ਮੇਰੇ ਗੁਣ ਅਵਗਨ, ਨ ਬੀਚਾਰਿਆ ॥ ਪ੍ਰਭਿ, ਅਪਣਾ ਬਿਰਦੁ ਸਮਾਰਿਆ (ਸੰਮ੍ਹਾਰਿਆ) ॥ ਕੰਠਿ ਲਾਇ+ਕੈ ਰਖਿਓਨੁ ; ਲਗੈ ਨ ਤਤੀ ਵਾਉ ਜੀਉ ॥੧੮॥ ਮੈ, ਮਨਿ+ਤਨਿ ਪ੍ਰਭੂ ਧਿਆਇਆ ॥ ਜੀਇ ਇਛਿਅੜਾ (ਇੱਛਿਅ+ੜਾ), ਫਲੁ (ਫਲ਼) ਪਾਇਆ ॥ ਸਾਹ ਪਾਤਿਸਾਹ (ਸ਼ਾਹ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ) ਸਿਰਿ, ਖਸਮੁ ਤੂੰ ; ਜਪਿ, ਨਾਨਕ ! ਜੀਵੈ ਨਾਉ (ਨਾਉਂ) ਜੀਉ ॥੧੯॥ ਤੁਧੁ, ਆਪੇ+ਆਪੁ ਉਪਾਇਆ ॥ ਦੂਜਾ ਖੇਲੁ ਕਰਿ, ਦਿਖਲਾਇਆ ॥ ਸਭੁ, ਸਚੋ+ਸਚੁ ਵਰਤਦਾ ; ਜਿਸੁ ਭਾਵੈ, ਤਿਸੈ ਬੁਝਾਇ ਜੀਉ ॥੨੦॥ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ, ਪਾਇਆ ॥ ਤਿਥੈ, ਮਾਇਆ+ਮੋਹੁ (ਮੋਹ) ਚੁਕਾਇਆ ॥ ਕਿਰਪਾ ਕਰਿ+ਕੈ ਆਪਣੀ ; ਆਪੇ ਲਏ ਸਮਾਇ ਜੀਉ ॥੨੧॥ ਗੋਪੀ, ਨੈ (ਭਾਵ ਜਮਨਾ ਨਦੀ), ਗੋਆਲੀਆ (ਗੋਆਲੀ+ਆ)॥ ਤੁਧੁ ਆਪੇ, ਗੋਇ ਉਠਾਲੀਆ (ਉਠਾਲੀ+ਆ) ॥ ਹੁਕਮੀ ਭਾਂਡੇ ਸਾਜਿਆ ; ਤੂੰ ਆਪੇ, ਭੰਨਿ ਸਵਾਰਿ ਜੀਉ ॥੨੨॥ ਜਿਨ (ਜਿਨ੍ਹ), ਸਤਿਗੁਰ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ) ਚਿਤੁ ਲਾਇਆ ॥ ਤਿਨੀ (ਤਿਨ੍ਹੀਂ), ਦੂਜਾ+ਭਾਉ ਚੁਕਾਇਆ ॥ ਨਿਰਮਲ ਜੋਤਿ, ਤਿਨ ਪ੍ਰਾਣੀਆ (ਤਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ) ; ਓਇ ਚਲੇ (ਚੱਲੇ), ਜਨਮੁ ਸਵਾਰਿ ਜੀਉ ॥੨੩॥ ਤੇਰੀਆ (ਤੇਰੀਆਂ), ਸਦਾ ਸਦਾ ਚੰਗਿਆਈਆ (ਚੰਗਿਆਈਆਂ) ॥ ਮੈ, ਰਾਤਿ ਦਿਹੈ ਵਡਿਆਈਆਂ ॥ ਅਣਮੰਗਿਆ ਦਾਨੁ ਦੇਵਣਾ ; ਕਹੁ (ਕਹ) ਨਾਨਕ  ! ਸਚੁ ਸਮਾਲਿ (ਸੰਮ੍ਹਾਲ਼) ਜੀਉ ॥੨੪॥੧॥

(ਨੋਟ: (ੳ). ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ‘ਰਹਾਉ’ ਤੁਕ ‘‘ਕੁਰਬਾਣੁ ਤੇਰੇ ਨਾਵ ਨੋ॥’’ ’ਚ ਦਰਜ ‘ਨਾਵ’ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਅਰਥ, ਇਸ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਇੱਕ ਵਚਨ ਕੀਤੇਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ‘ਨਾਮੁ’ ਨਾਲ਼ ਸੰਬੰਧਕੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ‘ਨੋ’ (ਭਾਵ ਨੂੰ) ਆਉਣ ਕਰਕੇ ਸ਼ਬਦ ਬਣਤਰ ‘ਨਾਮੁ’ ਤੋਂ ‘ਨਾਵ’ ਬਣ ਗਈ, ਪਰ ਇਹ ਅਰਥ ਦੋ ਪੱਖਾਂ ਤੋਂ ਦਰੁਸਤ ਨਹੀਂ ਜਾਪਦੇ (1). ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਸਾਰ, ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਸਰਬ-ਵਿਆਪਕਤਾ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਹਿਲੀ ਤੁਕ ਹੈ ਕਿ ਤੂੰ ਹੀ ਯੋਗੀ ’ਚ ਬੈਠਾ ਤਿਆਗੀ ਹੈਂ ਤੇ ਤੂੰ ਹੀ ਗ੍ਰਹਿਸਤੀ ’ਚ ਬੈਠਾ ਗ੍ਰਹਿਸਤੀ ਹੈਂ, ਫਿਰ ਉਸ ਦੇ ਕਿਰਤਮ ਨਾਂ ਇੱਕ ਵਚਨ ਕਿਵੇਂ ਹੋਏ ?

(2). ‘ਨੋ’ (ਸੰਬੰਧਕੀ ਚਿੰਨ੍ਹ) ਕੇਵਲ ‘ਨਾਮੁ’ ਨੂੰ ‘ਨਾਵ’ ’ਚ ਬਦਲ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ‘ਤੇਰੈ’ ਨੂੰ ‘ਤੇਰੇ’ ’ਚ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਅਗਰ ‘ਨਾਵ’ ਇੱਕ ਵਚਨ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨਾਲ਼ ‘ਤੇਰੇ’ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ‘ਤੇਰੈ’ (ਕਾਰਕੀ, ਪੜਨਾਂਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ) ਦਰਜ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ‘ਨਾਮਿ ਤੇਰੈ’, ਰਹੈ ਮਨੁ ਰਾਤਾ ॥ (ਮ: ੫/੧੮੦), ਦਇਆਲ  ! ‘ਤੇਰੈ ਨਾਮਿ’ ਤਰਾ ॥ (ਮ: ੧/੬੬੦) ਆਦਿ।

ਸੋ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ; ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਕਿਰਤਮ ਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ‘ਤੇਰੇ ਨਾਵ’ (ਬਹੁ ਵਚਨ) ਸ਼ਬਦਾਂ ਰਾਹੀਂ ਬਿਆਨ ਕਰ ਰਹੇ, ਜਾਪਦਾ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਹੀ ਵਚਨ ਹਨ: ‘‘ਬਲਿਹਾਰੀ ਜਾਉ; ਜੇਤੇ ‘ਤੇਰੇ ਨਾਵ’ ਹੈ (ਹੈਂ) ॥’’ (ਮ: ੧/੧੧੬੮), ਇਸ ਲਈ ‘‘ਹਉ ਵਾਰੀ, ਹਉ ਵਾਰਣੈ ; ਕੁਰਬਾਣੁ ਤੇਰੇ ਨਾਵ ਨੋ॥’’ ਦਾ ਅਰਥ: ‘ਹੇ ਕਰਤਾਰ  ! ਜਗਤ ਰਚਨਾ ’ਚ ਜਿਨ੍ਹੇ ਵੀ ਤੇਰੇ ਕਿਰਤਮ ਨਾਮ ਹਨ, ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੋਂ ਕੁਰਬਾਨ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ’, ਵਧੇਰੇ ਦਰੁਸਤ ਜਾਪਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਜਪੁ’ ਬਾਣੀ ’ਚ ‘‘ਅਸੰਖ ਨਾਵ; ਅਸੰਖ ਥਾਵ ॥’’ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ।

(ਅ). ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਤੁਕ ‘‘ਮੈ, ਰਾਤਿ ਦਿਹੈ ਵਡਿਆਈਆਂ॥’’ ’ਚ ਦਰਜ ‘ਦਿਹੈ’ ਨੂੰ ਕਈ ਸੱਜਣ (ਗਿਆਨੀ ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ‘ਦਰਸ਼ਨ ਨਿਰਣੈ’ ਸਟੀਕ ਤੋਂ ਸੇਧ ਲੈ ਕੇ) ‘ਦਿਨ’ ਅਰਥ ਕੱਢਣ ਲਈ ‘ਦਿਹੈਂ’ ਉਚਾਰਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਦਕਿ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦਾ ‘ਦ੍ਯੁ’ (ਦਿਉ) ਹੈ ਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ’ਚ ‘ੳ’ (ਸਵਰ), ‘ਹ’ (ਅਰਧ ਸਵਰ) ’ਚ ਤਬਦੀਲ ਹੁੰਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਮੁਤਾਬਕ ‘ਦਿਉ’ ਤੋਂ ‘ਦਿਹ’ ਬਣ ਗਿਆ ਤੇ ਅਰਥ ਹੈ: ‘ਦਿਨ’।ਇਹ ‘ਦਿਹ’ (ਸਰੂਪ) ਗੁਰਬਾਣੀ ’ਚ 7 ਵਾਰ ਦਰਜ ਹੈ; ਜਿਵੇ ‘‘ਸਭੇ ਰਾਤੀ, ਸਭਿ ‘ਦਿਹ’; ਸਭਿ ਥਿਤੀ, ਸਭਿ ਵਾਰ ॥’’ (ਮ: ੧/੧੨੪੧)

ਹੇਠਲਾ ਸ਼ਬਦ, ਜੋ ਸਿਰੀ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਅਸਟਪਦੀਆਂ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਹੈ, ਦਾ ‘ਰਹਾਉ’ ਬੰਦ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਦੂਸਰੀ ਤੁਕ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਆਰੰਭ ‘ਚ ਹੈ।)

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਪੈ ਪਾਇ (ਪਾਂਇ), ਮਨਾਈ (ਮਨਾਈਂ) ਸੋਇ ਜੀਉ ॥ ਸਤਿਗੁਰਿ+ਪੁਰਖਿ (ਨੇ) ਮਿਲਾਇਆ ; ਤਿਸੁ ਜੇਵਡੁ, ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਇ ਜੀਉ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਗੋਸਾਈ (ਗੋਸਾਈਂ) ਮਿਹੰਡਾ, ਇਠੜਾ (ਇੱਠੜਾ)॥ ਅੰਮ ਅਬੇ (ਅੱਬੇ, ਭਾਵ ਅੰਮਾਂ-ਅੱਬਾ, ਮਾਂ-ਪਿਓ) ਥਾਵਹੁ (ਥਾਵੋਂ ਭਾਵ ਨਾਲੋਂ), ਮਿਠੜਾ (ਮਿੱਠੜਾ)॥ ਭੈਣ ਭਾਈ ਸਭਿ ਸਜਣਾ (ਸੱਜਣਾ) ; ਤੁਧੁ ਜੇਹਾ, ਨਾਹੀ (ਨਾਹੀਂ) ਕੋਇ ਜੀਉ ॥੧॥ ਤੇਰੈ+ਹੁਕਮੇ (ਇੱਥੇ ‘ਹੁਕਮੈ’ ਸ਼ਬਦ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ), ਸਾਵਣੁ ਆਇਆ ॥ ਮੈ, ਸਤ ਕਾ ਹਲੁ (ਹਲ਼) ਜੋਆਇਆ ॥ ਨਾਉ (ਨਾਉਂ) ਬੀਜਣ ਲਗਾ (ਲੱਗਾ), ਆਸ ਕਰਿ ; ਹਰਿ  ! ਬੋਹਲ ਬਖਸ (ਬਖ਼ਸ਼) ਜਮਾਇ ਜੀਉ ॥੨॥ ਹਉ (ਹਉਂ), ਗੁਰ ਮਿਲਿ ਇਕੁ ਪਛਾਣਦਾ ॥ ਦੁਯਾ (ਦੁਈਆ) ਕਾਗਲੁ, ਚਿਤਿ ਨ ਜਾਣਦਾ ॥ ਹਰਿ ਇਕਤੈ+ਕਾਰੈ ਲਾਇਓਨੁ ; ਜਿਉ (ਜਿਉਂ) ਭਾਵੈ, ਤਿਵੈ ਨਿਬਾਹਿ (ਨਿਬਾਹ) ਜੀਉ ॥੩॥ ਤੁਸੀਭੋਗਿਹੁ ਭੁੰਚਹੁ, ਭਾਈਹੋ  ! ॥ ਗੁਰਿ, ਦੀਬਾਣਿ ਕਵਾਇ ਪੈਨਾਈਓ (ਪ੍ਹੈਨਾਈਓ)॥ ਹਉ (ਹਉਂ), ਹੋਆ ਮਾਹਰੁ ਪਿੰਡ ਦਾ ; ਬੰਨਿ ਆਦੇ (ਬੰਨ੍ਹ ਆਂਦੇ) ਪੰਜਿ ਸਰੀਕ (ਸ਼ਰੀਕ) ਜੀਉ ॥੪॥ ਹਉ (ਹਉਂ) ਆਇਆ, ਸਾਮ੍ੈ ਤਿਹੰਡੀਆ (ਤਿਹੰਡੀ+ਆ) ॥ ਪੰਜਿ ਕਿਰਸਾਣ, ਮੁਜੇਰੇ ਮਿਹਡਿਆ (ਮਿਹੰਡਿਆ)॥ ਕੰਨੁ (ਭਾਵ ਨਿੰਦਾ), ਕੋਈ ਕਢਿ (ਕੱਢ) ਨ ਹੰਘਈ ; ਨਾਨਕ  ! ਵੁਠਾ ਘੁਘਿ ਗਿਰਾਉ (ਗਿਰਾਂਉ) ਜੀਉ ॥੫॥ ਹਉ (ਹਉਂ) ਵਾਰੀ ਘੁੰਮਾ ਜਾਵਦਾ (ਘੁੰਮਾਂ ਜਾਂਵਦਾ) ॥ ਇਕ ਸਾਹਾ (ਸ਼ਾਹਾ) ! ਤੁਧੁ ਧਿਆਇਦਾ (ਧਿਆਇੰਦਾ) ॥ ਉਜੜੁ ਥੇਹੁ (ਥੇਹ) ਵਸਾਇਓ ; ਹਉ (ਹਉਂ), ਤੁਧ ਵਿਟਹੁ (ਵਿਟੋਂ) ਕੁਰਬਾਣੁ ਜੀਉ ॥੬॥ ਹਰਿ ਇਠੈ (ਭਾਵ ਪਿਆਰੇ ਨੂੰ), ਨਿਤ ਧਿਆਇਦਾ (ਧਿਆਇੰਦਾ)॥ ਮਨਿ ਚਿੰਦੀ (ਚਿੰਦੀਂ), ਸੋ ਫਲੁ ਪਾਇਦਾ (ਫਲ਼ ਪਾਇੰਦਾ) ॥ ਸਭੇ ਕਾਜ ਸਵਾਰਿਅਨੁ, ਲਾਹੀਅਨੁ ਮਨ ਕੀ ਭੁਖ ਜੀਉ ॥੭॥ ਮੈ ਛਡਿਆ, ਸਭੋ ਧੰਧੜਾ ॥ ਗੋਸਾਈ ਸੇਵੀ ਸਚੜਾ (ਗੋਸਾਈਂ ਸੇਵੀਂ ਸੱਚੜਾ) ॥ ਨਉ ਨਿਧਿ, ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਹਰਿ ; ਮੈ, ਪਲੈ (ਪੱਲੈ) ਬਧਾ ਛਿਕਿ (ਭਾਵ ਕੱਸ ਕੇ) ਜੀਉ ॥੮॥ ਮੈ, ਸੁਖੀ (ਸੁਖੀਂ) ਹੂੰ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ॥ ਗੁਰਿ, ਅੰਤਰਿ ਸਬਦੁ ਵਸਾਇਆ ॥ ਸਤਿਗੁਰਿ+ਪੁਰਖਿ ਵਿਖਾਲਿਆ ; ਮਸਤਕਿ ਧਰਿ+ਕੈ ਹਥੁ (ਹੱਥ) ਜੀਉ ॥੯॥ ਮੈ, ਬਧੀ ਸਚੁ ਧਰਮਸਾਲ ਹੈ ॥ ਗੁਰਸਿਖਾ (ਗੁਰਸਿੱਖਾਂ), ਲਹਦਾ ਭਾਲਿ+ਕੈ (ਲਹੰਦਾ ਭਾਲ਼ ਕੈ )॥ ਪੈਰ ਧੋਵਾ (ਧੋਵਾਂ), ਪਖਾ ਫੇਰਦਾ (ਪੱਖਾ ਫੇਰਦਾਂ) ; ਤਿਸੁ (ਇੱਥੇ ਸ਼ਬਦ ‘ਤਿਨ’ ਬਹੁ ਵਚਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ), ਨਿਵਿ ਨਿਵਿ ਲਗਾ ਪਾਇ (ਲੱਗਾਂ ਪਾਂਇ) ਜੀਉ ॥੧੦॥ ਸੁਣਿ ਗਲਾ (ਗੱਲਾਂ), ਗੁਰ ਪਹਿ ਆਇਆ ॥ਨਾਮੁ, ਦਾਨੁ, ਇਸਨਾਨੁ ਦਿੜਾਇਆ (ਇਸ਼ਨਾਨ ਦਿੜ੍ਹਾਇਆ)॥ ਸਭੁ ਮੁਕਤੁ ਹੋਆ ਸੈਸਾਰੜਾ (ਸੈਂਸਾਰੜਾ) ; ਨਾਨਕ  ! ਸਚੀ (ਸੱਚੀ) ਬੇੜੀ ਚਾੜਿ (ਚਾੜ੍ਹ) ਜੀਉ ॥੧੧॥ ਸਭ ਸ੍ਰਿਸਟਿ (ਸ੍ਰਿਸ਼ਟਿ) ਸੇਵੇ, ਦਿਨੁ ਰਾਤਿ ਜੀਉ ॥ ਦੇ ਕੰਨੁ, ਸੁਣਹੁ ਅਰਦਾਸਿ ਜੀਉ ॥ ਠੋਕਿ ਵਜਾਇ ਸਭ ਡਿਠੀਆ (ਡਿੱਠੀ+ਆ), ਤੁਸਿ, ਆਪੇ ਲਇਅਨੁ ਛਡਾਇ ਜੀਉ ॥੧੨॥ ਹੁਣਿ ਹੁਕਮੁ ਹੋਆ, ਮਿਹਰਵਾਣ ਦਾ ॥ ਪੈ, ਕੋਇ ਨ ਕਿਸੈ ਰਞਾਣਦਾ ॥ ਸਭ ਸੁਖਾਲੀ ਵੁਠੀਆ (ਵੁੱਠੀ+ਆ) ; ਇਹੁ (ਇਹ) ਹੋਆ, ਹਲੇਮੀ ਰਾਜੁ ਜੀਉ ॥ ੧੩॥ ਝਿੰਮਿ ਝਿੰਮਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਵਰਸਦਾ ॥ ਬੋਲਾਇਆ ਬੋਲੀ (ਬੋਲਾਇਆਂ ਬੋਲੀਂ), ਖਸਮ ਦਾ ॥ ਬਹੁ ਮਾਣੁ ਕੀਆ, ਤੁਧੁ ਉਪਰੇ (ਉੱਪਰੇ); ਤੂੰ ਆਪੇ, ਪਾਇਹਿ ਥਾਇ (ਪਾਇਹਿਂ ਥਾਂਇ) ਜੀਉ ॥੧੪॥ ਤੇਰਿਆ ਭਗਤਾ (ਤੇਰਿਆਂ ਭਗਤਾਂ), ਭੁਖ ਸਦ ਤੇਰੀਆ (ਤੇਰੀ+ਆ) ॥ ਹਰਿ  ! ਲੋਚਾ ਪੂਰਨ ਮੇਰੀਆ (ਮੇਰੀ+ਆ)॥ ਦੇਹੁ (ਥੋੜ੍ਹਾ ‘ਦੇਹਉ’ ਵਾਙ) ਦਰਸੁ ਸੁਖਦਾਤਿਆ  ! ਮੈ, ਗਲ (ਗਲ਼) ਵਿਚਿ ਲੈਹੁ (ਥੋੜ੍ਹਾ ‘ਲੈਹਉ’ ਵਾਙ) ਮਿਲਾਇ ਜੀਉ ॥੧੫॥ ਤੁਧੁ ਜੇਵਡੁ, ਅਵਰੁ ਨ ਭਾਲਿਆ (ਭਾਲ਼ਿਆ)॥ ਤੂੰ, ਦੀਪ ਲੋਅ ਪਇਆਲਿਆ (ਲੋ.., ਪਇਆ+ਲਿਆ) ॥ ਤੂੰ, ਥਾਨਿ ਥਨੰਤਰਿ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ; ਨਾਨਕ, ਭਗਤਾ (ਭਗਤਾਂ) ਸਚੁ ਅਧਾਰੁ ਜੀਉ ॥੧੬॥ ਹਉ (ਹਉਂ), ਗੋਸਾਈ (ਗੋਸਾਈਂ) ਦਾ ਪਹਿਲਵਾਨੜਾ (ਪਹਿਲਵਾਨ+ੜਾ)॥ ਮੈ, ਗੁਰ ਮਿਲਿ ਉਚ ਦੁਮਾਲੜਾ (ਉੱਚ ਦੁਮਾਲ+ੜਾ) ॥ ਸਭ ਹੋਈ ਛਿੰਝ ਇਕਠੀਆ (ਇਕੱਠੀ+ਆ) ; ਦਯੁ (ਦਈ) ਬੈਠਾ ਵੇਖੈ, ਆਪਿ ਜੀਉ ॥੧੭॥ ਵਾਤ (ਭਾਵ ਮੂੰਹ ਨਾਲ਼, ਵਾਜੇ) ਵਜਨਿ (ਵੱਜਨ), ਟੰਮਕ ਭੇਰੀਆ (ਭੇਰੀ+ਆ, ਭਾਵ ਛੋਟੇ ਨਗਾਰੇ) ॥ ਮਲ ਲਥੇ, ਲੈਦੇ ਫੇਰੀਆ (ਮੱਲ ਲੱਥੇ ਭਾਵ ਅਖਾੜੇ ’ਚ ਉਤਰੇ, ਲੈਂਦੇ ਫੇਰੀਆਂ)॥ ਨਿਹਤੇ (ਭਾਵ ਢਾਹ ਲਏ, ਨੋਟ: ਉਚਾਰਨ ‘ਨਿਹੱਤੇ’ ਨਹੀਂ) ਪੰਜਿ ਜੁਆਨ, ਮੈ ; ਗੁਰ+ਥਾਪੀ ਦਿਤੀ (ਦਿੱਤੀ) ਕੰਡਿ ਜੀਉ ॥੧੮॥ ਸਭ, ਇਕਠੇ (ਇਕੱਠੇ) ਹੋਇ ਆਇਆ ॥ ਘਰਿ ਜਾਸਨਿ, ਵਾਟ ਵਟਾਇਆ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ, ਲਾਹਾ ਲੈ ਗਏ ; ਮਨਮੁਖ, ਚਲੇ (ਚੱਲੇ) ਮੂਲੁ ਗਵਾਇ ਜੀਉ ॥੧੯॥ ਤੂੰ, ਵਰਨਾ ਚਿਹਨਾ ਬਾਹਰਾ ॥ ਹਰਿ !  ਦਿਸਹਿ ਹਾਜਰੁ ਜਾਹਰਾ (ਦਿਸਹਿਂ ਹਾਜ਼ਰ ਜ਼ਾਹਰਾ) ॥ ਸੁਣਿ-ਸੁਣਿ ਤੁਝੈ ਧਿਆਇਦੇ (ਧਿਆਇੰਦੇ); ਤੇਰੇ ਭਗਤ ਰਤੇ (ਰੱਤੇ), ਗੁਣਤਾਸੁ ਜੀਉ ॥੨੦॥ ਮੈ ਜੁਗਿ ਜੁਗਿ, ਦਯੈ (ਦਈਐ) ਸੇਵੜੀ ॥ ਗੁਰਿ, ਕਟੀ ਮਿਹਡੀ (ਕੱਟੀ ਮਿਹੰਡੀ) ਜੇਵੜੀ ॥ ਹਉ (ਹਉਂ), ਬਾਹੁੜਿ ਛਿੰਝ ਨ ਨਚਊ (ਨਚਊਂ); ਨਾਨਕ  ! ਅਉਸਰੁ ਲਧਾ ਭਾਲਿ (ਲੱਧਾ ਭਾਲ਼) ਜੀਉ ॥੨੧॥੨॥੨੯॥

(ਨੋਟ: ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ਦੇ 18ਵੇਂ ਬੰਦ ਦੀ ਤੁਕ ‘‘ਗੁਰ+ਥਾਪੀ ਦਿਤੀ ਕੰਡਿ ਜੀਉ ॥’’ ’ਚ ਪ੍ਰੋ. ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ‘ਗੁਰ’ ਨੂੰ ‘ਗੁਰਿ’ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ‘ਗੁਰੂ ਨੇ’ (ਕਰਤਾ ਕਾਰਕ) ਅਰਥ ਸਪਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਣ ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਅਰਥ: ‘ਮੋਢੇ ਉੱਤੇ ਗੁਰੂ (ਦੀ) ਥਾਪੀ ਦਿੱਤੀ ਹੋਈ ਸੀ।’ ਕਰਨ ਨਾਲ਼ ‘ਗੁਰ’ ਨੂੰ ‘ਗੁਰਿ’ ਲਿਖਣ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਵੀ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਪੁਰਾਤਨ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਬੀੜਾਂ ’ਚੋਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।

ਅਗਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ’ਚ ‘ਕਹੁ ਨਾਨਕ’ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ‘ਕਹ ਨਾਨਕ !’ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ‘ਕਹਿ’ ਵਾਙ ‘ਕਹੁ’ ਵੀ ਹੁਕਮੀ ਭਵਿੱਖ ਕਾਲ ਕਿਰਿਆ ਹੈ।

ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸੰਯੁਕਤ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਜਮ੍ਹਾ (+) ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਹ ਸ਼ਬਦ: (1). ਇੱਕੋ ਕਾਰਕ ’ਚ ਹਨ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ‘ਪਹਿਲੈ+ਪਹਿਰੈ’ ਭਾਵ ਉਮਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ (ਬਾਲਪਣ) ਵਿੱਚ, ਅਰਥ ਕਰਨ ਲਈ ‘ਪਹਿਲੈ+ਪਹਿਰੈ’ (ਸੰਯੁਕਤ) ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ‘ਅਧਿਕਰਣ ਕਾਰਕ’ ਮੰਨਣਾ ਪਵੇਗਾ।

(2). ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚਕਾਰ ਲੁਪਤ ਸੰਬੰਧਕੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ ‘ਮਾਇਆ+ਮੋਹ’ ਭਾਵ ਮਾਇਆ ਦਾ ਪਿਆਰ।

(3). ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਉਚਾਰਨ ਨਾਲ਼ ‘ਥੋੜ੍ਹਾ’ ਸ਼ਬਦ ਦਰਜ ਹੋਵੇ ਉਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ, ਕਿ ਥੋੜ੍ਹਾ ਇੱਧਰ ਵੱਲ ਨੂੰ ਝੁਕਾਅ ਕੇ, ਪੜ੍ਹਨਾ ਹੈ। ਧਿਆਨ ਰਹੇ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਵਿਕਲਪ (ਬਦਲ) ਹੈ, 100% ਦਰੁਸਤੀ ਨਹੀਂ।)

ੴ ਸਤਿ ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੧, ਪਹਰੇ, ਘਰੁ ੧ ॥

ਪਹਿਲੈ+ਪਹਰੈ ਰੈਣਿ ਕੈ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ  ! ਹੁਕਮਿ ਪਇਆ (ਪਇ+ਆ) ਗਰਭਾਸਿ ॥ ਉਰਧ ਤਪੁ, (ਮਾਂ ਦੇ ਪੇਟ) ਅੰਤਰਿ ਕਰੇ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ ! ਖਸਮ ਸੇਤੀ ਅਰਦਾਸਿ ॥ ਖਸਮ ਸੇਤੀ ਅਰਦਾਸਿ ਵਖਾਣੈ ; ਉਰਧ, ਧਿਆਨਿ ਲਿਵ ਲਾਗਾ ॥ ਨਾਮਰਜਾਦੁ (ਥੋੜ੍ਹਾ ‘ਨਾਮਰਯਾਦ’ ਵਾਙ) ਆਇਆ ਕਲਿ ਭੀਤਰਿ ; ਬਾਹੁੜਿ ਜਾਸੀ ਨਾਗਾ (ਨਾਂਗਾ)॥ ਜੈਸੀ ਕਲਮ ਵੁੜੀ ਹੈ ਮਸਤਕਿ ; ਤੈਸੀ ਜੀਅੜੇ ਪਾਸਿ ॥ ਕਹੁ (ਕਹ) ਨਾਨਕ  ! ਪ੍ਰਾਣੀ ਪਹਿਲੈ+ਪਹਰੈ ; ਹੁਕਮਿ ਪਇਆ (ਪਇ+ਆ) ਗਰਭਾਸਿ ॥੧॥

ਦੂਜੈ+ਪਹਰੈ ਰੈਣਿ ਕੈ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ ! ਵਿਸਰਿ ਗਇਆ ਧਿਆਨੁ ॥ ਹਥੋ ਹਥਿ (ਹੱਥੋਂ ਹੱਥ) ਨਚਾਈਐ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ  ! ਜਿਉ (ਜਿਉਂ), ਜਸੁਦਾ ਘਰਿ ਕਾਨੁ (ਕਾਨ੍)॥ ਹਥੋ ਹਥਿ (ਹੱਥੋਂ ਹੱਥ) ਨਚਾਈਐ ਪ੍ਰਾਣੀ ; ਮਾਤ ਕਹੈ, ਸੁਤੁ ਮੇਰਾ ॥ ਚੇਤਿ, ਅਚੇਤ ਮੂੜ (ਮੂੜ੍ਹ) ਮਨ ਮੇਰੇ ! ਅੰਤਿ ਨਹੀ (ਨਹੀਂ) ਕਛੁ ਤੇਰਾ (‘ਕਛੁ’ ਦਾ ਅੰਤ ਔਂਕੜ ਉਚਾਰਨਾ ਹੈ)॥ ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ) ਰਚਿ ਰਚਿਆ, ਤਿਸਹਿ (ਤਿਸੈ) ਨ ਜਾਣੈ ; ਮਨ ਭੀਤਰਿ ਧਰਿ ਗਿਆਨੁ ॥ ਕਹੁ (ਕਹ) ਨਾਨਕ  ! ਪ੍ਰਾਣੀ ਦੂਜੈ+ਪਹਰੈ ; ਵਿਸਰਿ ਗਇਆ (ਗਇ+ਆ) ਧਿਆਨੁ ॥੨॥

ਤੀਜੈ+ਪਹਰੈ ਰੈਣਿ ਕੈ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ  ! ਧਨ ਜੋਬਨ ਸਿਉ ਚਿਤੁ (ਸਿਉਂ ਚਿੱਤ) ॥ ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਮੁ ਨ ਚੇਤਹੀ (ਚੇਤਹੀਂ), ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ  ! ਬਧਾ ਛੁਟਹਿ ਜਿਤੁ (ਬੱਧਾ ਛੁਟਹਿਂ ਜਿਤ ॥ ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਮੁ ਨ ਚੇਤੈ ਪ੍ਰਾਣੀ ; ਬਿਕਲੁ ਭਇਆ (ਭਇ+ਆ) ਸੰਗਿ ਮਾਇਆ ॥ ਧਨ ਸਿਉ ਰਤਾ (ਸਿਉਂ ਰੱਤਾ), ਜੋਬਨਿ ਮਤਾ (ਮੱਤਾ) ; ਅਹਿਲਾ ਜਨਮੁ ਗਵਾਇਆ ॥ ਧਰਮ ਸੇਤੀ ਵਾਪਾਰੁ ਨ ਕੀਤੋ ; ਕਰਮੁ ਨ ਕੀਤੋ ਮਿਤੁ (ਮਿੱਤ)॥ ਕਹੁ (ਕਹ) ਨਾਨਕ  ! ਤੀਜੈ+ਪਹਰੈ, ਪ੍ਰਾਣੀ ; ਧਨ ਜੋਬਨ ਸਿਉ ਚਿਤੁ (ਸਿਉਂ ਚਿੱਤ) ॥੩॥

ਚਉਥੈ+ਪਹਰੈ ਰੈਣਿ ਕੈ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ ! ਲਾਵੀ ਆਇਆ ਖੇਤੁ ॥ ਜਾ (ਜਾਂ), ਜਮਿ, ਪਕੜਿ ਚਲਾਇਆ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ  ! ਕਿਸੈ ਨ ਮਿਲਿਆ ਭੇਤੁ ॥ਭੇਤੁ ਚੇਤੁ ਹਰਿ, ਕਿਸੈ ਨ ਮਿਲਿਓ ; ਜਾ (ਜਾਂ), ਜਮਿ ਪਕੜਿ ਚਲਾਇਆ ॥ ਝੂਠਾ ਰੁਦਨੁ ਹੋਆ ਦੁੋਆਲੈ (ਦੁਆਲੈ); ਖਿਨ ਮਹਿ ਭਇਆ (ਭਇ+ਆ) ਪਰਾਇਆ ॥ ਸਾਈ ਵਸਤੁ (‘ਵਸਤੁ’ ਦਾ ਥੋੜ੍ਹਾ ਔਂਕੜ ਉਚਾਰਨਾ ਹੈ) ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਈ ; ਜਿਸੁ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ) ਲਾਇਆ ਹੇਤੁ ॥ ਕਹੁ (ਕਹ) ਨਾਨਕ  ! ਪ੍ਰਾਣੀ  ! ਚਉਥੈ+ਪਹਰੈ ; ਲਾਵੀ ਲੁਣਿਆ ਖੇਤੁ ॥੪॥੧॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੧ ॥

ਪਹਿਲੈ+ਪਹਰੈ ਰੈਣਿ ਕੈ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ ! ਬਾਲਕ ਬੁਧਿ ਅਚੇਤੁ ॥ ਖੀਰੁ ਪੀਐ, ਖੇਲਾਈਐ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ ! ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਸੁਤ ਹੇਤੁ ॥ ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਸੁਤ, ਨੇਹੁ (ਨੇਹ) ਘਨੇਰਾ ; ਮਾਇਆ+ਮੋਹੁ (ਮੋਹ) ਸਬਾਈ ॥ ਸੰਜੋਗੀ ਆਇਆ, ਕਿਰਤੁ ਕਮਾਇਆ ; ਕਰਣੀ ਕਾਰ ਕਰਾਈ ॥ ਰਾਮ ਨਾਮ ਬਿਨੁ, ਮੁਕਤਿ ਨ ਹੋਈ ; ਬੂਡੀ, ਦੂਜੈ+ਹੇਤਿ ॥ ਕਹੁ (ਕਹ) ਨਾਨਕ ! ਪ੍ਰਾਣੀ ! ਪਹਿਲੈ+ਪਹਰੈ ; ਛੂਟਹਿਗਾ (ਛੂਟਹਿਂਗਾ) , ਹਰਿ ਚੇਤਿ ॥੧॥

ਦੂਜੈ+ਪਹਰੈ ਰੈਣਿ ਕੈ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ  ! ਭਰਿ ਜੋਬਨਿ ਮੈ (‘ਮਯ’ ਭਾਵ ਸ਼ਰਾਬੀ ਵਰਗੀ) ਮਤਿ ॥ ਅਹਿਨਿਸਿ ਕਾਮਿ ਵਿਆਪਿਆ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ !ਅੰਧੁਲੇ ਨਾਮੁ ਨ ਚਿਤਿ ॥ ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਘਟ ਅੰਤਰਿ ਨਾਹੀ (ਨਾਹੀਂ) ; ਹੋਰਿ, ਜਾਣੈ ਰਸ ਕਸ ਮੀਠੇ ॥ ਗਿਆਨੁ ਧਿਆਨੁ ਗੁਣ ਸੰਜਮੁ ਨਾਹੀ (ਨਾਹੀਂ) ; ਜਨਮਿਮਰਹੁਗੇ, ਝੂਠੇ ! ॥ ਤੀਰਥ, ਵਰਤ, ਸੁਚਿ, ਸੰਜਮੁ ਨਾਹੀ (ਨਾਹੀਂ); ਕਰਮੁ ਧਰਮੁ ਨਹੀ (ਨਹੀਂ) ਪੂਜਾ ॥ ਨਾਨਕ  ! ਭਾਇ ਭਗਤਿ ਨਿਸਤਾਰਾ ; ਦੁਬਿਧਾ ਵਿਆਪੈਦੂਜਾ ॥੨॥

ਤੀਜੈ+ਪਹਰੈ ਰੈਣਿ ਕੈ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ ! ਸਰਿ, ਹੰਸ ਉਲਥੜੇ ਆਇ (ਨੋਟ: ‘ਉਲੱਥੜੇ’ ਉਚਾਰਨ ਗ਼ਲਤ ਹੈ) ॥ ਜੋਬਨੁ ਘਟੈ, ਜਰੂਆ ਜਿਣੈ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ ! ਆਵ ਘਟੈ, ਦਿਨੁ ਜਾਇ ॥ ਅੰਤਿ ਕਾਲਿ ਪਛੁਤਾਸੀ (‘ਛੁ’ ਉਚਾਰਨ ਜ਼ਰੂਰੀ), ਅੰਧੁਲੇ  ! ਜਾ (ਜਾਂ), ਜਮਿ ਪਕੜਿ ਚਲਾਇਆ ॥ ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਅਪੁਨਾ ਕਰਿ ਕਰਿ ਰਾਖਿਆ; ਖਿਨ ਮਹਿ ਭਇਆ (ਭਇ+ਆ) ਪਰਾਇਆ ॥ ਬੁਧਿ ਵਿਸਰਜੀ, ਗਈ ਸਿਆਣਪ ; ਕਰਿ ਅਵਗਣ, ਪਛੁਤਾਇ ॥ ਕਹੁ (ਕਹ) ਨਾਨਕ ! ਪ੍ਰਾਣੀ  ! ਤੀਜੈ+ਪਹਰੈ ; ਪ੍ਰਭੁ ਚੇਤਹੁ, ਲਿਵ ਲਾਇ ॥੩॥

ਚਉਥੈ+ਪਹਰੈ ਰੈਣਿ ਕੈ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ  ! ਬਿਰਧਿ ਭਇਆ (ਭਇ+ਆ) ਤਨੁ ਖੀਣੁ ॥ ਅਖੀ (ਅੱਖੀਂ) ਅੰਧੁ, ਨ ਦੀਸਈ (ਦੀਸ+ਈ) ; ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ !ਕੰਨੀ (ਕੰਨੀਂ) ਸੁਣੈ ਨ ਵੈਣ ॥ ਅਖੀ (ਅੱਖੀਂ) ਅੰਧੁ, ਜੀਭ ਰਸੁ ਨਾਹੀ (ਨਾਹੀਂ) ; ਰਹੇ ਪਰਾਕਉ (ਪਰਾਕੌ ਭਾਵ ਉੱਦਮ) ਤਾਣਾ (ਭਾਵ ਤਾਕਤ)॥ ਗੁਣ, ਅੰਤਰਿ ਨਾਹੀ (ਨਾਹੀਂ), ਕਿਉ (ਕਿਉਂ) ਸੁਖੁ ਪਾਵੈ ? ਮਨਮੁਖ ਆਵਣ ਜਾਣਾ ॥ ਖੜੁ ਪਕੀ (ਪੱਕੀ), ਕੁੜਿ ਭਜੈ (ਭਾਵ ਸੁੱਕ ਕੇ ਝੜਦੀ) ਬਿਨਸੈ ; ਆਇ ਚਲੈ, ਕਿਆ ਮਾਣੁ  ? ॥ ਕਹੁ (ਕਹ) ਨਾਨਕ  ! ਪ੍ਰਾਣੀ  ! ਚਉਥੈ+ਪਹਰੈ ; ਗੁਰਮੁਖਿ, ਸਬਦੁ ਪਛਾਣੁ ॥੪॥

ਓੜਕੁ ਆਇਆ, ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ) ਸਾਹਿਆ (ਭਾਵ ਸੁਆਸਾਂ ਦਾ), ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ  ! ਜਰੁ ਜਰਵਾਣਾ ਕੰਨਿ ॥ ਇਕ ਰਤੀ (ਰੱਤੀ), ਗੁਣ ਨ ਸਮਾਣਿਆ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ  ! ਅਵਗਣ ਖੜਸਨਿ ਬੰਨਿ (ਬੰਨ੍ਹ)॥ ਗੁਣ ਸੰਜਮਿ ਜਾਵੈ, ਚੋਟ ਨ ਖਾਵੈ ; ਨਾ ਤਿਸੁ ਜੰਮਣੁ ਮਰਣਾ ॥ ਕਾਲੁ ਜਾਲੁ ਜਮੁ ਜੋਹਿ (ਜੋਹ) ਨ ਸਾਕੈ ; ਭਾਇ ਭਗਤਿ, ਭੈ ਤਰਣਾ ॥ ਪਤਿ ਸੇਤੀ ਜਾਵੈ, ਸਹਜਿ ਸਮਾਵੈ ; ਸਗਲੇ ਦੂਖ ਮਿਟਾਵੈ ॥ ਕਹੁ (ਕਹ) ਨਾਨਕ  ! ਪ੍ਰਾਣੀ ਗੁਰਮੁਖਿ ਛੂਟੈ ; ਸਾਚੇ ਤੇ ਪਤਿ ਪਾਵੈ ॥੫॥੨॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੪ ॥

ਪਹਿਲੈ+ਪਹਰੈ ਰੈਣਿ ਕੈ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ  ! ਹਰਿ, ਪਾਇਆ ਉਦਰ ਮੰਝਾਰਿ ॥ ਹਰਿ ਧਿਆਵੈ, ਹਰਿ ਉਚਰੈ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ  ! ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਸਮਾਰਿ (ਸੰਮ੍ਹਾਰ) ॥ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਜਪੇ, ਆਰਾਧੇ ; ਵਿਚਿ ਅਗਨੀ, ਹਰਿ ਜਪਿ, ਜੀਵਿਆ ॥ ਬਾਹਰਿ ਜਨਮੁ ਭਇਆ (ਭਇ+ਆ), ਮੁਖਿ ਲਾਗਾ ; ਸਰਸੇ (ਸ+ਰਸੇ) ਪਿਤਾ ਮਾਤ ਥੀਵਿਆ (ਭਾਵ ਹੋ ਗਏ)॥ ਜਿਸ ਕੀ ਵਸਤੁ (ਥੋੜ੍ਹਾ ਔਂਕੜ ਉਚਾਰਨਾ ਹੈ), ਤਿਸੁ ਚੇਤਹੁ, ਪ੍ਰਾਣੀ  ! ਕਰਿ ਹਿਰਦੈ, ਗੁਰਮੁਖਿ ਬੀਚਾਰਿ ॥ ਕਹੁ (ਕਹ) ਨਾਨਕ ! ਪ੍ਰਾਣੀ ! ਪਹਿਲੈ+ਪਹਰੈ ; ਹਰਿ ਜਪੀਐ, ਕਿਰਪਾ ਧਾਰਿ ॥੧॥

ਦੂਜੈ+ਪਹਰੈ ਰੈਣਿ ਕੈ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ ! ਮਨੁ ਲਾਗਾ, ਦੂਜੈ+ਭਾਇ ॥ ਮੇਰਾ ਮੇਰਾ ਕਰਿ ਪਾਲੀਐ (ਪਾਲ਼ੀਐ), ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ  ! ਲੇ ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਗਲਿ (ਗਲ਼) ਲਾਇ ॥ ਲਾਵੈ ਮਾਤ ਪਿਤਾ, ਸਦਾ ਗਲ (ਗਲ਼) ਸੇਤੀ ; ਮਨਿ ਜਾਣੈ, ਖਟਿ ਖਵਾਏ ॥ ਜੋ ਦੇਵੈ, ਤਿਸੈ ਨ ਜਾਣੈ ਮੂੜਾ (ਮੂੜ੍ਹਾ) ; ਦਿਤੇ (ਦਿੱਤੇ) ਨੋ ਲਪਟਾਏ ॥ ਕੋਈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹੋਵੈ, ਸੁ ਕਰੈ ਵੀਚਾਰੁ ; ਹਰਿ ਧਿਆਵੈ ਮਨਿ, ਲਿਵ ਲਾਇ ॥ ਕਹੁ (ਕਹ) ਨਾਨਕ  !  ਦੂਜੈ+ਪਹਰੈ, ਪ੍ਰਾਣੀ  !  ਤਿਸੁ, ਕਾਲੁ ਨ ਕਬਹੂੰ ਖਾਇ ॥੨॥

ਤੀਜੈ+ਪਹਰੈ ਰੈਣਿ ਕੈ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ  ! ਮਨੁ ਲਗਾ (ਲੱਗਾ) ਆਲਿ (ਨੋਟ: ਇਹ ਸ਼ਬਦ ‘ਆਲ੍ਯ’ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਅੰਤ ਸਿਹਾਰੀ ਅੱਧਾ ‘ਯ’ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ ‘ਸਤਿ, ਸਤ੍ਯ’। ‘ਆਲ੍ਯ’ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ: ‘ਘਰ’, ਇਸ ਲਈ ਸਿਹਾਰੀ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਉਚਾਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ) ਜੰਜਾਲਿ ॥ ਧਨੁ ਚਿਤਵੈ, ਧਨੁ ਸੰਚਵੈ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ  ! ਹਰਿ ਨਾਮਾ, ਹਰਿ; ਨ ਸਮਾਲਿ (ਸੰਮ੍ਹਾਲ਼)॥ ਹਰਿ ਨਾਮਾ ਹਰਿ ਹਰਿ, ਕਦੇ ਨ ਸਮਾਲੈ (ਸੰਮ੍ਹਾਲ਼ੈ); ਜਿ (ਭਾਵ ਜਿਹੜਾ), ਹੋਵੈ ਅੰਤਿ ਸਖਾਈ ॥ ਇਹੁ (ਇਹ) ਧਨੁ ਸੰਪੈ ਮਾਇਆ ਝੂਠੀ ; ਅੰਤਿ ਛੋਡਿ ਚਲਿਆ ਪਛੁਤਾਈ ॥ ਜਿਸ ਨੋ ਕਿਰਪਾ ਕਰੇ, ਗੁਰੁ ਮੇਲੇ (ਮੇਲ਼ੇ); ਸੋ, ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਸਮਾਲਿ (ਸੰਮ੍ਹਾਲ਼)॥ ਕਹੁ (ਕਹ) ਨਾਨਕ  !ਤੀਜੈ+ਪਹਰੈ, ਪ੍ਰਾਣੀ  ! ਸੇ, ਜਾਇ ਮਿਲੇ (ਮਿਲ਼ੇ) ਹਰਿ ਨਾਲਿ ॥੩॥

ਚਉਥੈ+ਪਹਰੈ ਰੈਣਿ ਕੈ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ  ! ਹਰਿ ਚਲਣ ਵੇਲਾ ਆਦੀ (ਚੱਲਣ ਵੇਲ਼ਾ ਆਂਦੀ)॥ ਕਰਿ ਸੇਵਹੁ ਪੂਰਾ ਸਤਿਗੁਰੂ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ ! ਸਭ ਚਲੀ (ਚੱਲੀ) ਰੈਣਿ ਵਿਹਾਦੀ ॥ ਹਰਿ ਸੇਵਹੁ ਖਿਨੁ ਖਿਨੁ, ਢਿਲ (ਢਿੱਲ) ਮੂਲਿ ਨ ਕਰਿਹੁ  !  ਜਿਤੁ, ਅਸਥਿਰੁ ਜੁਗੁ ਜੁਗੁ ਹੋਵਹੁ ॥ ਹਰਿ ਸੇਤੀ, ਸਦ ਮਾਣਹੁ ਰਲੀਆ (ਰਲ਼ੀਆਂ) ; ਜਨਮ ਮਰਣ ਦੁਖ ਖੋਵਹੁ ॥ ਗੁਰ ਸਤਿਗੁਰ ਸੁਆਮੀ, ਭੇਦੁ ਨ ਜਾਣਹੁ ! ਜਿਤੁ ਮਿਲਿ, ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਸੁਖਾਂਦੀ ॥ ਕਹੁ (ਕਹ) ਨਾਨਕ  !  ਪ੍ਰਾਣੀ  ! ਚਉਥੈ+ਪਹਰੈ ; ਸਫਲਿਓੁ ਰੈਣਿ ਭਗਤਾ ਦੀ (ਭਗਤਾਂ ਦੀ)॥੪॥੧॥੩॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਪਹਿਲੈ+ਪਹਰੈ ਰੈਣਿ ਕੈ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ ! ਧਰਿ ਪਾਇਤਾ, ਉਦਰੈ ਮਾਹਿ (ਮਾਹਿਂ)॥ ਦਸੀ ਮਾਸੀ (ਦਸੀਂ ਮਾਸੀਂ) ਮਾਨਸੁ ਕੀਆ ; ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ ! ਕਰਿ ਮੁਹਲਤਿ, ਕਰਮ ਕਮਾਹਿ (ਕਮਾਹਿਂ)॥ ਮੁਹਲਤਿ ਕਰਿ ਦੀਨੀ, ਕਰਮ ਕਮਾਣੇ ; ਜੈਸਾ ਲਿਖਤੁ ਧੁਰਿ, ਪਾਇਆ ॥ ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਭਾਈ ਸੁਤ ਬਨਿਤਾ ; ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ) ਭੀਤਰਿ ਪ੍ਰਭੂ ਸੰਜੋਇਆ ॥ ਕਰਮ ਸੁਕਰਮ (ਸੁ+ਕਰਮ) ਕਰਾਏ ਆਪੇ ; ਇਸੁ ਜੰਤੈ+ਵਸਿ ਕਿਛੁ ਨਾਹਿ (ਨਾਹਿਂ) ॥ ਕਹੁ (ਕਹ) ਨਾਨਕ  ! ਪ੍ਰਾਣੀ ਪਹਿਲੈ+ਪਹਰੈ ; ਧਰਿ ਪਾਇਤਾ, ਉਦਰੈ ਮਾਹਿ (ਮਾਹਿਂ)॥੧॥

ਦੂਜੈ+ਪਹਰੈ ਰੈਣਿ ਕੈ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ  ! ਭਰਿ ਜੁਆਨੀ ਲਹਰੀ (ਲਹਰੀਂ) ਦੇਇ (ਦੇ+ਇ)॥ ਬੁਰਾ ਭਲਾ ਨ ਪਛਾਣਈ (ਪਛਾਣ+ਈ), ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ !ਮਨੁ ਮਤਾ (ਮੱਤਾ) ਅਹੰਮੇਇ (ਅਹੰਮੇ+ਇ)॥ ਬੁਰਾ ਭਲਾ ਨ ਪਛਾਣੈ ਪ੍ਰਾਣੀ ; ਆਗੈ ਪੰਥੁ ਕਰਾਰਾ ॥ ਪੂਰਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਕਬਹੂੰ ਨ ਸੇਵਿਆ ; ਸਿਰਿ ਠਾਢੇ ਜਮ ਜੰਦਾਰਾ ॥ ਧਰਮਰਾਇ ਜਬ ਪਕਰਸਿ ਬਵਰੇ ; ਤਬ ਕਿਆ ਜਬਾਬੁ ਕਰੇਇ (ਕਰੇ+ਇ) ? ॥ ਕਹੁ (ਕਹ) ਨਾਨਕ  ! ਦੂਜੈ+ਪਹਰੈ ਪ੍ਰਾਣੀ ; ਭਰਿ ਜੋਬਨੁ ਲਹਰੀ (ਲਹਰੀਂ)ਦੇਇ ॥੨॥

ਤੀਜੈ+ਪਹਰੈ ਰੈਣਿ ਕੈ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ ; ਬਿਖੁ ਸੰਚੈ, ਅੰਧੁ ਅਗਿਆਨੁ ॥ ਪੁਤ੍ਰਿ+ਕਲਤ੍ਰਿ+ਮੋਹਿ (ਮੋਹ) ਲਪਟਿਆ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ  ! ਅੰਤਰਿ ਲਹਰਿ ਲੋਭਾਨੁ ॥ ਅੰਤਰਿ ਲਹਰਿ ਲੋਭਾਨੁ ਪਰਾਨੀ ; ਸੋ ਪ੍ਰਭੁ, ਚਿਤਿ ਨ ਆਵੈ ॥ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ) ਸੰਗੁ ਨ ਕੀਆ ; ਬਹੁ ਜੋਨੀ (ਜੋਨੀਂ) ਦੁਖੁ ਪਾਵੈ ॥ ਸਿਰਜਨਹਾਰੁ ਵਿਸਾਰਿਆ ਸੁਆਮੀ ; ਇਕ ਨਿਮਖ ਨ ਲਗੋ ਧਿਆਨੁ ॥ ਕਹੁ (ਕਹ) ਨਾਨਕ  ! ਪ੍ਰਾਣੀ ਤੀਜੈ+ਪਹਰੈ ; ਬਿਖੁ ਸੰਚੇ, ਅੰਧੁ ਅਗਿਆਨੁ ॥੩॥

ਚਉਥੈ+ਪਹਰੈ ਰੈਣਿ ਕੈ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ ! ਦਿਨੁ ਨੇੜੈ ਆਇਆ ਸੋਇ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ਸਮਾਲਿ (ਸੰਮ੍ਹਾਲ਼) ਤੂੰ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ  ! ਤੇਰਾ, ਦਰਗਹ ਬੇਲੀ ਹੋਇ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ਸਮਾਲਿ (ਸੰਮ੍ਹਾਲ਼), ਪਰਾਣੀ ! ਅੰਤੇ ਹੋਇ ਸਖਾਈ ॥ ਇਹੁ ਮੋਹੁ (ਇਹ ਮੋਹ) ਮਾਇਆ, ਤੇਰੈ ਸੰਗਿ ਨ ਚਾਲੈ ; ਝੂਠੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਲਗਾਈ ॥ਸਗਲੀ ਰੈਣਿ ਗੁਦਰੀ ਅੰਧਿਆਰੀ ; ਸੇਵਿ ਸਤਿਗੁਰੁ, ਚਾਨਣੁ ਹੋਇ ॥ ਕਹੁ (ਕਹ) ਨਾਨਕ  !  ਪ੍ਰਾਣੀ  ! ਚਉਥੈ+ਪਹਰੈ ਦਿਨੁ ਨੇੜੈ ਆਇਆ ਸੋਇ ॥੪॥

ਲਿਖਿਆ ਆਇਆ ਗੋਵਿੰਦ ਕਾ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ !  ਉਠਿ ਚਲੇ (ਉੱਠ ਚੱਲੇ) ਕਮਾਣਾ ਸਾਥਿ ॥ ਇਕ ਰਤੀ (ਰੱਤੀ) ਬਿਲਮ ਨ ਦੇਵਨੀ, ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ !ਓਨੀ (ਓਨ੍ਹੀਂ) ਤਕੜੇ ਪਾਏ ਹਾਥ ॥ ਲਿਖਿਆ ਆਇਆ, ਪਕੜਿ ਚਲਾਇਆ ; ਮਨਮੁਖ ਸਦਾ ਦੁਹੇਲੇ ॥ ਜਿਨੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ), ਪੂਰਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਿਆ ; ਸੇ ਦਰਗਹ ਸਦਾ ਸੁਹੇਲੇ ॥ ਕਰਮ ਧਰਤੀ, ਸਰੀਰੁ ਜੁਗ ਅੰਤਰਿ; ਜੋ ਬੋਵੈ, ਸੋ ਖਾਤਿ ॥ ਕਹੁ (ਕਹ) ਨਾਨਕ  ! ਭਗਤ ਸੋਹਹਿ (ਸੋਹਹਿਂ, ਸੋਹੈਂ) ਦਰਵਾਰੇ ; ਮਨਮੁਖ ਸਦਾ ਭਵਾਤਿ ॥੫॥੧॥੪॥

(ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 64-71)

ੴ ਸਤਿ ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩, ਘਰੁ ੧, ਅਸਟਪਦੀਆ (ਮਹਲਾ ਤੀਜਾ, ਘਰ ਪਹਿਲਾ, ਅਸਟਪਦੀਆਂ)

ਗੁਰਮੁਖਿ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰੇ, ਭਗਤਿ ਕੀਜੈ ; ਬਿਨੁ ਗੁਰ, ਭਗਤਿ ਨ ਹੋਇ ॥ ਆਪੈ, ਆਪੁ ਮਿਲਾਏ, ਬੂਝੈ ; ਤਾ (ਤਾਂ) ਨਿਰਮਲੁ ਹੋਵੈ, ਕੋਇ ॥ ਹਰਿ ਜੀਉ ਸਚਾ (ਸੱਚਾ), ਸਚੀ ਬਾਣੀ ; ਸਬਦਿ ਮਿਲਾਵਾ ਹੋਇ ॥੧॥ ਭਾਈ ਰੇ ! ਭਗਤਿਹੀਣੁ, ਕਾਹੇ ਜਗਿ ਆਇਆ  ? ॥ ਪੂਰੇ ਗੁਰ ਕੀ ਸੇਵ ਨ ਕੀਨੀ ; ਬਿਰਥਾ ਜਨਮੁ ਗਵਾਇਆ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਆਪੇ ਹਰਿ ਜਗ+ਜੀਵਨੁ ਦਾਤਾ ; ਆਪੇ ਬਖਸਿ (ਬਖ਼ਸ਼) ਮਿਲਾਏ ॥ ਜੀਅ (ਜੀ..) ਜੰਤ ਏ, ਕਿਆ ਵੇਚਾਰੇ  ? ਕਿਆ ਕੋ ਆਖਿ ਸੁਣਾਏ  ? ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਆਪੇ ਦੇ ਵਡਿਆਈ ; ਆਪੇ ਸੇਵ ਕਰਾਏ ॥੨॥ ਦੇਖਿ ਕੁਟੰਬੁ, ਮੋਹਿ (ਮੋਹ) ਲੋਭਾਣਾ ; ਚਲਦਿਆ (ਚਲਦਿਆਂ) ਨਾਲਿ ਨ ਜਾਈ ॥ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਿ ਗੁਣ+ਨਿਧਾਨੁ ਪਾਇਆ ; ਤਿਸ ਕੀ ਕੀਮ ਨ ਪਾਈ ॥ ਪ੍ਰਭੁ ਸਖਾ ਹਰਿ ਜੀਉ ਮੇਰਾ ; ਅੰਤੇ ਹੋਇ ਸਖਾਈ ॥੩॥ ਪੇਈਅੜੈ ਜਗ+ਜੀਵਨੁ ਦਾਤਾ ; ਮਨਮੁਖਿ ਪਤਿ ਗਵਾਈ ॥ ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ, ਕੋ (ਭਾਵ ਕੋਈ), ਮਗੁ ਨ ਜਾਣੈ ; ਅੰਧੇ ਠਉਰ (ਠੌਰ) ਨ ਕਾਈ ॥ ਹਰਿ ਸੁਖ+ਦਾਤਾ, ਮਨਿ ਨਹੀ (ਨਹੀਂ) ਵਸਿਆ ; ਅੰਤਿ ਗਇਆ ਪਛੁਤਾਈ (‘ਛੁ’ ਦੀ ਔਂਕੜ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਜ਼ਰੂਰੀ)॥੪॥ ਪੇਈਅੜੈ ਜਗ+ਜੀਵਨੁ ਦਾਤਾ ; ਗੁਰਮਤਿ ਮੰਨਿ ਵਸਾਇਆ ॥ ਅਨਦਿਨੁ ਭਗਤਿ ਕਰਹਿ (ਕਰੈਂ) ਦਿਨੁ ਰਾਤੀ ; ਹਉਮੈ ਮੋਹੁ (ਮੋਹ) ਚੁਕਾਇਆ ॥ ਜਿਸੁ ਸਿਉ ਰਾਤਾ (ਸਿਉਂ ਰਾੱਤਾ), ਤੈਸੋ ਹੋਵੈ ; ਸਚੇ+ਸਚਿ ਸਮਾਇਆ ॥੫॥ ਆਪੇ ਨਦਰਿ ਕਰੇ, ਭਾਉ ਲਾਏ ; ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਬੀਚਾਰਿ ॥ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਿਐ, ਸਹਜੁ ਊਪਜੈ ; ਹਉਮੈ ਤ੍ਰਿਸਨਾ (ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ) ਮਾਰਿ ॥ ਹਰਿ ਗੁਣ+ਦਾਤਾ, ਸਦ ਮਨਿ ਵਸੈ ; ਸਚੁ ਰਖਿਆ (ਸੱਚ ਰੱਖਿਆ) ਉਰ ਧਾਰਿ ॥੬॥ ਪ੍ਰਭੁ ਮੇਰਾ ਸਦਾ ਨਿਰਮਲਾ ; ਮਨਿ+ਨਿਰਮਲਿ, ਪਾਇਆ ਜਾਇ ॥ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਹਰਿ ਮਨਿ ਵਸੈ ; ਹਉਮੈ ਦੁਖੁ ਸਭੁ ਜਾਇ ॥ ਸਤਿਗੁਰਿ, ਸਬਦੁ ਸੁਣਾਇਆ ; ਹਉ (ਹੌਂ), ਸਦ ਬਲਿਹਾਰੈ ਜਾਉ (ਜਾਉਂ)॥੭॥ ਆਪਣੈ+ਮਨਿ+ਚਿਤਿ ਕਹੈ, ਕਹਾਏ ; ਬਿਨੁ ਗੁਰ, ਆਪੁ ਨ ਜਾਈ ॥ ਹਰਿ ਜੀਉ ਭਗਤਿ ਵਛਲੁ, ਸੁਖ+ਦਾਤਾ ; ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਮੰਨਿ (ਮੰਨ) ਵਸਾਈ ॥ ਨਾਨਕ ! ਸੋਭਾ (ਸ਼ੋਭਾ) ਸੁਰਤਿ ਦੇਇ (ਦੇ+ਇ) ਪ੍ਰਭੁ ਆਪੇ ; ਗੁਰਮੁਖਿ ਦੇ ਵਡਿਆਈ ॥੮॥੧॥੧੮॥

(ਨੋਟ: (1). ਉਕਤ ਸੰਯੁਕਤ ਸ਼ਬਦਾਂ ’ਚ + (‘ਜਮ੍ਹਾ’ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ) ਦੇਣ ਦਾ ਮਤਲਬ: (ੳ). ਅਰਥਾਂ ’ਚ ਸੰਬੰਧਕੀ ਲੁਪਤ ਕਾਰਕੀ ਚਿੰਨ੍ਹ (ਦਾ) ਮਿਲਣ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ‘ਸੁਖ+ਦਾਤਾ’ ਭਾਵ ਸੁੱਖਾਂ ਦਾ ਦਾਤਾ।

(ਅ). ਅਜਿਹੇ ਸ਼ਬਦ ‘ਨਾਂਵ + ਨਾਂਵ, ਨਾਂਵ + ਪੜਨਾਂਵ, ਨਾਂਵ + ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਜਾਂ ਨਾਂਵ + ਪੜਨਾਂਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ’ ਇੱਕੋ ਕਾਰਕ ’ਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ; ਜਿਵੇਂ ‘ਮਨਿ+ਨਿਰਮਲਿ’ ਸੰਯੁਕਤ ਸਬਦਾਂ ’ਚ ‘ਮਨਿ’ (ਨਾਂਵ) ਤੇ ‘ਨਿਰਮਲਿ’ (ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ) ਦੋਵੇਂ ਕਰਣ ਕਾਰਕ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਅਰਥ ਬਣ ਗਿਆ: ‘ਨਿਰਮਲ ਮਨ ਨਾਲ਼’; ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ‘ਆਪਣੈ+ਮਨਿ+ਚਿਤਿ’ ਸੰਯੁਕਤ ਸ਼ਬਦਾਂ ’ਚ ‘ਆਪਣੈ’ (ਪੜਨਾਂਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ), ‘ਮਨਿ’ ਤੇ ‘ਚਿਤਿ’ (ਨਾਂਵ) ਤਿੰਨੇ ਸ਼ਬਦ ਅਧਿਕਰਣ ਕਾਰਕ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਰਥ ਬਣ ਗਿਆ: ‘ਆਪਣੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਤੇ ਆਪਣੇ ਚਿਤ ਵਿੱਚ’ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਮਨ ਤੇ ਚਿਤ ਵਿੱਚ।

(2) ਕਿਸੇ ਤੁਕ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਵਿਸਰਾਮ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੌਮੇ ਨਾਲ਼ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਵਿਸਰਾਮ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਵੀ ਕਿਸੇ ਕਾਰਕੀ ਅਰਥ ਨੂੰ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰਨਾ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ‘‘ਆਪੈ, ਆਪੁ ਮਿਲਾਏ, ਬੂਝੈ; ਤਾ (ਤਾਂ) ਨਿਰਮਲੁ ਹੋਵੈ, ਕੋਇ ॥’’ ਤੁਕ ’ਚ ਮੱਧ ਦਾ ਵਿਸਰਾਮ ‘ਬੂਝੈ’ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ‘ਆਪੈ, ਮਿਲਾਏ, ਹੋਵੈ’ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਛੋਟਾ ਵਿਸਰਾਮ ਦੇਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ: ‘ਆਪੈ’ (ਅਧਿਕਰਣ ਕਾਰਕ) ਭਾਵ (ਗੁਰੂ ਦੇ) ਆਪ ਵਿੱਚ (ਮਨੁੱਖ) ‘ਆਪੁ ਮਿਲਾਏ’ ਭਾਵ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਮਿਲਾਏ ਜਾਂ ਹਉਮੈ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰੇ ‘‘ਤਾ (ਤਾਂ) ਨਿਰਮਲੁ ਹੋਵੈ, ਕੋਇ (ਵਿਰਲਾ)॥ ’’)

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਹਉਮੈ ਕਰਮ ਕਮਾਵਦੇ ; ਜਮ+ਡੰਡੁ ਲਗੈ ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ) ਆਇ ॥ ਜਿ (ਭਾਵ ਜਿਹੜੇ) ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਨਿ, ਸੇ ਉਬਰੇ ; ਹਰਿ ਸੇਤੀ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥੧॥ ਮਨ ਰੇ ! ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ ॥ ਧੁਰਿ+ਪੂਰਬਿ ਕਰਤੈ, ਲਿਖਿਆ ; ਤਿਨਾ (ਤਿਨ੍ਹਾਂ), ਗੁਰਮਤਿ ਨਾਮਿ ਸਮਾਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਵਿਣੁ ਸਤਿਗੁਰ, ਪਰਤੀਤਿ ਨ ਆਵਈ (ਆਵ+ਈ); ਨਾਮਿ ਨ ਲਾਗੋ ਭਾਉ ॥ ਸੁਪਨੈ, ਸੁਖੁ ਨ ਪਾਵਈ (ਪਾਵ+ਈ); ਦੁਖ ਮਹਿ ਸਵੈ ਸਮਾਇ ॥੨॥ ਜੇ ਹਰਿ-ਹਰਿ ਕੀਚੈ, ਬਹੁਤੁ ਲੋਚੀਐ ; ਕਿਰਤੁ ਨ ਮੇਟਿਆ ਜਾਇ ॥ ਹਰਿ ਕਾ ਭਾਣਾ, ਭਗਤੀ (ਭਗਤੀਂ) ਮੰਨਿਆ ; ਸੇ ਭਗਤ ਪਏ ਦਰਿ, ਥਾਇ (ਥਾਂਇ) ॥੩॥ ਗੁਰੁ, ਸਬਦੁ ਦਿੜਾਵੈ (ਦ੍ਰਿੜ੍ਹਾਵੈ) ਰੰਗ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ); ਬਿਨੁ ਕਿਰਪਾ, ਲਇਆ ਨ ਜਾਇ ॥ ਜੇ, ਸਉ (ਸੌ) ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਨੀਰੀਐ ; ਭੀ, ਬਿਖੁ ਫਲੁ (ਫਲ਼) ਲਾਗੈ ਧਾਇ ॥੪॥ ਸੇ ਜਨ ਸਚੇ ਨਿਰਮਲੇ ; ਜਿਨ, ਸਤਿਗੁਰ ਨਾਲਿ ਪਿਆਰੁ ॥ ਸਤਿਗੁਰ ਕਾ ਭਾਣਾ, ਕਮਾਵਦੇ ; ਬਿਖੁ ਹਉਮੈ ਤਜਿ ਵਿਕਾਰੁ ॥੫॥ ਮਨਹਠਿ (ਭਾਵ ਕਠੋਰ ਮਨ ਕਰਕੇ), ਕਿਤੈ+ਉਪਾਇ (ਭਾਵ ਕਿਸੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ਼) ਨ ਛੂਟੀਐ ; ਸਿਮ੍ਰਿਤਿ ਸਾਸਤ੍ਰ ਸੋਧਹੁ (ਸ਼ਾਸਤ੍ਰ ਸੋਧੋ) ਜਾਇ ॥ ਮਿਲਿ ਸੰਗਤਿ ਸਾਧੂ, ਉਬਰੇ ; ਗੁਰ ਕਾ ਸਬਦੁ ਕਮਾਇ ॥੬॥ ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਹੈ ; ਜਿਸੁ, ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਰਾਵਾਰੁ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੇਈ ਸੋਹਦੇ (ਸੋਂਹਦੇ) ; ਜਿਨ (ਜਿਨ੍ਹ) ਕਿਰਪਾ ਕਰੇ ਕਰਤਾਰੁ ॥੭॥ ਨਾਨਕ ! ਦਾਤਾ ਏਕੁ ਹੈ ; ਦੂਜਾ ਅਉਰੁ (ਔਰ) ਨ ਕੋਇ ॥ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਪਾਈਐ ; ਕਰਮਿ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਇ ॥੮॥੨॥੧੯॥

(ਨੋਟ: ਉਕਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਵਿਚਾਰ ਮੁਤਾਬਕ ਹੇਠਲੀਆਂ ਤੁਕਾਂ ’ਚ ‘ਸੁਪਨੈ, ਜਿਨ, ਜਿਸੁ’ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਿਲਣ ਵਾਲ਼ਾ ਲੁਪਤ ਕਾਰਕੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਤੁਕਾਂ ’ਚ ਲਿਖ ਦਿੱਤਾ, ਇਸ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਥੋੜ੍ਹਾ ਵਿਸਰਾਮ ਦੇਣਾ ਦਰੁਸਤ ਰਹੇਗਾ: ‘‘ਸੁਪਨੈ (ਵਿੱਚ), ਸੁਖੁ ਨ ਪਾਵਈ (ਪਾਵ+ਈ);..॥, ਜਿਨ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ), ਸਤਿਗੁਰ ਨਾਲਿ ਪਿਆਰੁ ॥, ਜਿਸੁ (ਜਿਸ ਦਾ), ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਰਾਵਾਰੁ ॥’’ ਆਦਿ।)

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਪੰਖੀ ਬਿਰਖਿ ਸੁਹਾਵੜਾ ; ਸਚੁ ਚੁਗੈ, ਗੁਰ+ਭਾਇ (ਭਾਵ ਗੁਰੂ ਦੇ ਪ੍ਰੇਮ ਨਾਲ਼) ॥ ਹਰਿ ਰਸੁ ਪੀਵੈ, ਸਹਜਿ ਰਹੈ ; ਉਡੈ ਨ ਆਵੈ ਜਾਇ ॥ ਨਿਜ ਘਰਿ ਵਾਸਾ ਪਾਇਆ, ਹਰਿ-ਹਰਿ ਨਾਮਿ ਸਮਾਇ ॥੧॥ ਮਨ ਰੇ ! ਗੁਰ ਕੀ ਕਾਰ ਕਮਾਇ ॥ ਗੁਰ ਕੈ ਭਾਣੈ, ਜੇ ਚਲਹਿ (ਚੱਲੈਂ); ਤਾ (ਤਾਂ), ਅਨਦਿਨੁ ਰਾਚਹਿ (ਰਾਚਹਿਂ) ਹਰਿ ਨਾਇ (ਨਾਇਂ) ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਪੰਖੀ ਬਿਰਖ ਸੁਹਾਵੜੇ ; ਊਡਹਿ ਚਹੁ ਦਿਸਿ ਜਾਹਿ (ਊਡਹਿਂ ਚਹੁਂ ਦਿਸ ਜਾਹਿਂ) ॥ ਜੇਤਾ ਊਡਹਿ (ਊਡਹਿਂ), ਦੁਖ ਘਣੇ ; ਨਿਤ ਦਾਝਹਿ ਤੈ ਬਿਲਲਾਹਿ (ਦਾਝੈਂ ਤੈ ਬਿਲਲਾਹਿਂ) ॥ ਬਿਨੁ ਗੁਰ, ਮਹਲੁ (ਮਹਲ, ਨਾ ਕਿ ‘ਮਹੱਲ’ ਕਿਉਂਕਿ ‘ਮਹੱਲ’ ਦਾ ਅਰਥ ‘ਹੀਜੜਾ’ ਹੈ) ਨ ਜਾਪਈ ; ਨਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਫਲ ਪਾਹਿ (ਫਲ਼ ਪਾਹਿਂ) ॥੨॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਬ੍ਰਹਮੁ ਹਰੀਆਵਲਾ ; ਸਾਚੈ (ਭਾਵ ਸੱਚ ’ਚ ਜੁੜਨ ਕਰਕੇ), ਸਹਜਿ ਸੁਭਾਇ ॥ ਸਾਖਾ (ਸ਼ਾਖ਼ਾਂ) ਤੀਨਿ ਨਿਵਾਰੀਆ (ਨਿਵਾਰੀਆਂ) ; ਏਕ ਸਬਦਿ, ਲਿਵ ਲਾਇ ॥ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਫਲੁ (ਫਲ਼) ਹਰਿ ਏਕੁ ਹੈ ; ਆਪੇ ਦੇਇ (ਦੇ+ਇ) ਖਵਾਇ ॥੩॥ ਮਨਮੁਖ ਊਭੇ (‘ਊ’ ਦਾ ਦੁਲੈਂਕੜ ਉਚਾਰਨਾ ਹੈ) ਸੁਕਿ ਗਏ ; ਨਾ ਫਲੁ ਤਿੰਨਾ ਛਾਉ (ਫਲ਼ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਛਾਂਉ)॥ ਤਿੰਨਾ (ਤਿਨ੍ਹਾਂ) ਪਾਸਿ, ਨ ਬੈਸੀਐ ; ਓਨਾ (ਓਨ੍ਹਾਂ) ਘਰੁ ਨ ਗਿਰਾਉ (ਗਿਰਾਂਉ) ॥ ਕਟੀਅਹਿ ਤੈ ਨਿਤ ਜਾਲੀਅਹਿ (ਕਟੀਐਂ ਤੈ ਨਿਤ ਜਾਲੀਐਂ); ਓਨਾ (ਓਨ੍ਹਾਂ) ਸਬਦੁ ਨ ਨਾਉ (ਨਾਂਉ)॥੪॥ ਹੁਕਮੇ ਕਰਮ ਕਮਾਵਣੇ ; ਪਇਐ ਕਿਰਤਿ ਫਿਰਾਉ ॥ ਹੁਕਮੇ ਦਰਸਨੁ (ਦਰਸ਼ਨ) ਦੇਖਣਾ ; ਜਹ ਭੇਜਹਿ ਤਹ ਜਾਉ (ਜ੍ਹਾਂ ਭੇਜਹਿਂ ਤ੍ਹਾਂ ਜਾਉ) ॥ ਹੁਕਮੇ, ਹਰਿ-ਹਰਿ ਮਨਿ ਵਸੈ ; ਹੁਕਮੇ ਸਚਿ ਸਮਾਉ ॥੫॥ ਹੁਕਮੁ ਨ ਜਾਣਹਿ (ਜਾਣਹਿਂ) ਬਪੁੜੇ (‘ਪੁ’ ਦਾ ਅੰਤ ਔਂਕੜ ਉਚਾਰਨਾ ਹੈ); ਭੂਲੇ ਫਿਰਹਿ (ਫਿਰਹਿਂ) ਗਵਾਰ ॥ ਮਨਹਠਿ ਕਰਮ ਕਮਾਵਦੇ; ਨਿਤ ਨਿਤ ਹੋਹਿ ਖੁਆਰੁ (ਹੋਹਿਂ ਖ਼ੁਆਰ) ॥ ਅੰਤਰਿ ਸਾਂਤਿ (ਸ਼ਾਂਤਿ) ਨ ਆਵਈ (ਆਵ+ਈ); ਨਾ ਸਚਿ, ਲਗੈ ਪਿਆਰੁ ॥੬॥ ਗੁਰਮੁਖੀਆ ਮੁਹ (ਗੁਰਮੁਖੀਆਂ ਮੁੰਹ) ਸੋਹਣੇ ; ਗੁਰ ਕੈ ਹੇਤਿ+ਪਿਆਰਿ ॥ ਸਚੀ ਭਗਤੀ, ਸਚਿ ਰਤੇ (ਰੱਤੇ); ਦਰਿ+ਸਚੈ, ਸਚਿਆਰ ॥ ਆਏ ਸੇ ਪਰਵਾਣੁ ਹੈ (ਹੈਂ); ਸਭ ਕੁਲ ਕਾ ਕਰਹਿ (ਕਰੈਂ) ਉਧਾਰੁ ॥੭॥ ਸਭ ਨਦਰੀ ਕਰਮ ਕਮਾਵਦੇ ; ਨਦਰੀ ਬਾਹਰਿ ਨ ਕੋਇ ॥ ਜੈਸੀ ਨਦਰਿ ਕਰਿ ਦੇਖੈ ਸਚਾ (ਸੱਚਾ); ਤੈਸਾ ਹੀ ਕੋ ਹੋਇ ॥ ਨਾਨਕ ! ਨਾਮਿ ਵਡਾਈਆ (ਵਡਾਈਆਂ) ; ਕਰਮਿ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਇ ॥੮॥੩॥੨੦॥

(ਨੋਟ: ਉਕਤ ‘ਰਹਾਉ’ ਦੀ ਤੁਕ ‘‘ਅਨਦਿਨੁ ਰਾਚਹਿ (ਰਾਚਹਿਂ) ਹਰਿ ਨਾਇ (ਨਾਇਂ)॥’’ ’ਚ ਦਰਜ ‘ਨਾਇ’ ਸ਼ਬਦ, ਕਾਰਕੀ ਰੂਪ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ‘ਨਾਮ, ਨਾਂਵ’ ਦਾ ਰੁਪਾਂਤਰ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਤ ’ਚ ‘ਮ’ ਜਾਂ ‘ਨਾਂ’ ਰਾਹੀਂ ਨਾਸਿਕੀ ਧੁਨੀ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਕਾਰਕੀ ‘ਨਾਇ’ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਵੀ ਬਿੰਦੀ ਨਾਲ਼ ‘ਨਾਇਂ’ ਅੰਤ ਨਾਸਿਕੀ ਕਰਨਾ ਦਰੁਸਤ ਰਹੇਗਾ।)

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਗੁਰਮੁਖਿ, ਨਾਮੁ ਧਿਆਈਐ ; ਮਨਮੁਖਿ, ਬੂਝ ਨ ਪਾਇ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਦਾ ਮੁਖ ਊਜਲੇ ; ਹਰਿ ਵਸਿਆ ਮਨਿ ਆਇ ॥ ਸਹਜੇ ਹੀ ਸੁਖੁ ਪਾਈਐ ; ਸਹਜੇ ਰਹੈ ਸਮਾਇ ॥੧॥ ਭਾਈ ਰੇ ! ਦਾਸਨਿ ਦਾਸਾ ਹੋਇ ॥ ਗੁਰ ਕੀ ਸੇਵਾ, ਗੁਰ ਭਗਤਿ ਹੈ ; ਵਿਰਲਾ ਪਾਏ ਕੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਸਦਾ ਸੁਹਾਗੁ ਸੁਹਾਗਣੀ ; ਜੇ ਚਲਹਿ (ਚਲਹਿਂ), ਸਤਿਗੁਰ+ਭਾਇ (ਗੁਰੂ ਦੇ ਪ੍ਰੇਮ ’ਚ) ॥ ਸਦਾ ਪਿਰੁ ਨਿਹਚਲੁ ਪਾਈਐ ; ਨਾ ਓਹੁ (ਓਹ) ਮਰੈ ਨ ਜਾਇ ॥ ਸਬਦਿ ਮਿਲੀ (ਮਿਲ਼ੀ), ਨਾ ਵੀਛੁੜੈ ; ਪਿਰ ਕੈ ਅੰਕਿ, ਸਮਾਇ ॥੨॥ ਹਰਿ ਨਿਰਮਲੁ ਅਤਿ ਊਜਲਾ ; ਬਿਨੁ ਗੁਰ, ਪਾਇਆ ਨ ਜਾਇ ॥ ਪਾਠੁ ਪੜੈ (ਪੜ੍ਹੈ) ਨਾ ਬੂਝਈ (ਬੂਝ+ਈ); ਭੇਖੀ (ਭੇਖੀਂ, ਭਾਵ ਭੇਖਾਂ ਨਾਲ਼) ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਇ ॥ ਗੁਰਮਤੀ ਹਰਿ ਸਦਾ ਪਾਇਆ ; ਰਸਨਾ ਹਰਿ ਰਸੁ ਸਮਾਇ ॥੩॥ ਮਾਇਆ+ਮੋਹੁ (ਮੋਹ) ਚੁਕਾਇਆ ; ਗੁਰਮਤੀ ਸਹਜਿ ਸੁਭਾਇ ॥ ਬਿਨੁ ਸਬਦੈ, ਜਗੁ ਦੁਖੀਆ ਫਿਰੈ ; ਮਨਮੁਖਾ (ਮਨਮੁਖਾਂ) ਨੋ ਗਈ ਖਾਇ ॥ ਸਬਦੇ ਨਾਮੁ ਧਿਆਈਐ; ਸਬਦੇ ਸਚਿ ਸਮਾਇ ॥੪॥ ਮਾਇਆ ਭੂਲੇ ਸਿਧ ਫਿਰਹਿ (ਫਿਰਹਿਂ); ਸਮਾਧਿ ਨ ਲਗੈ ਸੁਭਾਇ ॥ ਤੀਨੇ ਲੋਅ (ਲੋ..) ਵਿਆਪਤ ਹੈ ; ਅਧਿਕ ਰਹੀ ਲਪਟਾਇ ॥ ਬਿਨੁ ਗੁਰ, ਮੁਕਤਿ ਨ ਪਾਈਐ ; ਨਾ ਦੁਬਿਧਾ ਮਾਇਆ ਜਾਇ ॥੫॥ ਮਾਇਆ; ਕਿਸ ਨੋ ਆਖੀਐ  ? ਕਿਆ ਮਾਇਆ ਕਰਮ ਕਮਾਇ  ? ॥ ਦੁਖਿ+ਸੁਖਿ, ਏਹੁ (ਏਹ) ਜੀਉ ਬਧੁ (‘ਬੱਧ’ ਭਾਵ ‘ਬੱਧਾ’) ਹੈ ; ਹਉਮੈ ਕਰਮ ਕਮਾਇ ॥ ਬਿਨੁ ਸਬਦੈ, ਭਰਮੁ, ਨ ਚੂਕਈ (ਚੂਕ+ਈ); ਨਾ ਵਿਚਹੁ (ਵਿਚੋਂ) ਹਉਮੈ ਜਾਇ ॥੬॥ ਬਿਨੁ ਪ੍ਰੀਤੀ, ਭਗਤਿ ਨ ਹੋਵਈ (ਹੋਵ+ਈ); ਬਿਨੁ ਸਬਦੈ, ਥਾਇ (ਥਾਂਇ) ਨ ਪਾਇ ॥ ਸਬਦੇ ਹਉਮੈ ਮਾਰੀਐ ; ਮਾਇਆ ਕਾ ਭ੍ਰਮੁ ਜਾਇ ॥ ਨਾਮੁ ਪਦਾਰਥੁ ਪਾਈਐ ; ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਹਜਿ ਸੁਭਾਇ ॥ ੭॥ ਬਿਨੁ ਗੁਰ, ਗੁਣ ਨ ਜਾਪਨੀ ; ਬਿਨੁ ਗੁਣ, ਭਗਤਿ ਨ ਹੋਇ ॥ ਭਗਤਿ+ਵਛਲੁ ਹਰਿ, ਮਨਿ ਵਸਿਆ ; ਸਹਜਿ ਮਿਲਿਆ ਪ੍ਰਭੁ ਸੋਇ ॥ ਨਾਨਕ ! ਸਬਦੇ ਹਰਿ ਸਾਲਾਹੀਐ ; ਕਰਮਿ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਇ ॥੮॥੪॥੨੧॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਮਾਇਆ+ਮੋਹੁ (ਮੋਹ), ਮੇਰੈ+ਪ੍ਰਭਿ, ਕੀਨਾ ; ਆਪੇ ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਏ ॥ ਮਨਮੁਖਿ ਕਰਮ ਕਰਹਿ (ਕਰੈਂ), ਨਹੀ ਬੂਝਹਿ (ਨਹੀਂ ਬੂਝਹਿਂ) ; ਬਿਰਥਾ ਜਨਮੁ ਗਵਾਏ ॥ ਗੁਰਬਾਣੀ, ਇਸੁ ਜਗ ਮਹਿ ਚਾਨਣੁ ; ਕਰਮਿ ਵਸੈ ਮਨਿ ਆਏ ॥੧॥ ਮਨ ਰੇ ! ਨਾਮੁ ਜਪਹੁ, ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥ ਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਸਾਲਾਹੀਐ ; ਸਹਜਿ ਮਿਲੈ ਪ੍ਰਭੁ ਸੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਭਰਮੁ ਗਇਆ, ਭਉ ਭਾਗਿਆ; ਹਰਿ ਚਰਣੀ ਚਿਤੁ ਲਾਇ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਬਦੁ ਕਮਾਈਐ ; ਹਰਿ ਵਸੈ ਮਨਿ ਆਇ ॥ ਘਰਿ+ਮਹਲਿ+ਸਚਿ, ਸਮਾਈਐ ; ਜਮਕਾਲੁ ਨ ਸਕੈ ਖਾਇ ॥੨॥ ਨਾਮਾ ਛੀਬਾ (ਛੀਂਬਾ), ਕਬੀਰੁ ਜੁੋਲਾਹਾ (ਜੁਲਾਹਾ) ; ਪੂਰੇ ਗੁਰ ਤੇ, ਗਤਿ ਪਾਈ ॥ ਬ੍ਰਹਮ ਕੇ ਬੇਤੇ, ਸਬਦੁ ਪਛਾਣਹਿ (ਪਛਾਣਹਿਂ); ਹਉਮੈ ਜਾਤਿ ਗਵਾਈ ॥ ਸੁਰਿ+ਨਰ (ਭਾਵ ਸ੍ਰੇਸ਼ਟ ਮਨੁੱਖ), ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ) ਕੀ ਬਾਣੀ ਗਾਵਹਿ (ਗਾਵਹਿਂ); ਕੋਇ ਨ ਮੇਟੈ, ਭਾਈ ! ॥੩॥ ਦੈਤ ਪੁਤੁ (ਦੈਂਤ ਪੁੱਤ), ਕਰਮ, ਧਰਮ, ਕਿਛੁ ਸੰਜਮ, ਨ ਪੜੈ (ਪੜ੍ਹੈ); ਦੂਜਾ ਭਾਉ ਨ ਜਾਣੈ ॥ ਸਤਿਗੁਰੁ ਭੇਟਿਐ, ਨਿਰਮਲੁ ਹੋਆ ; ਅਨਦਿਨੁ ਨਾਮੁ ਵਖਾਣੈ ॥ ਏਕੋ ਪੜੈ (ਪੜ੍ਹੈ), ਏਕੋ ਨਾਉ (ਨਾਉਂ) ਬੂਝੈ ; ਦੂਜਾ, ਅਵਰੁ ਨ ਜਾਣੈ ॥੪॥ ਖਟੁ ਦਰਸਨ (ਦਰਸ਼ਨ), ਜੋਗੀ ਸੰਨਿਆਸੀ ; ਬਿਨੁ ਗੁਰ, ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਏ ॥ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਹਿ (ਸੇਵਹਿਂ), ਤਾ (ਤਾਂ) ਗਤਿ ਮਿਤਿ ਪਾਵਹਿ (ਪਾਵਹਿਂ); ਹਰਿ ਜੀਉ ਮੰਨਿ (ਮੰਨ) ਵਸਾਏ ॥ ਸਚੀ (ਸੱਚੀ) ਬਾਣੀ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ) ਚਿਤੁ ਲਾਗੈ ; ਆਵਣੁ ਜਾਣੁ ਰਹਾਏ ॥੫॥ ਪੰਡਿਤ ਪੜਿ-ਪੜਿ (ਪੜ੍ਹ-ਪੜ੍ਹ) ਵਾਦੁ ਵਖਾਣਹਿ (ਵਖਾਣਹਿਂ) ; ਬਿਨੁ ਗੁਰ, ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਏ ॥ ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ (ਲੱਖ ਚੌਰਾਸੀਹ) ਫੇਰੁ ਪਇਆ ; ਬਿਨੁ ਸਬਦੈ, ਮੁਕਤਿ ਨ ਪਾਏ ॥ ਜਾ ਨਾਉ (ਜਾਂ ਨਾਉਂ) ਚੇਤੈ, ਤਾ (ਤਾਂ) ਗਤਿ ਪਾਏ ; ਜਾ (ਜਾਂ) ਸਤਿਗੁਰੁ ਮੇਲਿ (ਮੇਲ਼), ਮਿਲਾਏ ॥੬॥ ਸਤਸੰਗਤਿ ਮਹਿ, ਨਾਮੁ ਹਰਿ ਉਪਜੈ ; ਜਾ (ਜਾਂ), ਸਤਿਗੁਰੁ ਮਿਲੈ ਸੁਭਾਏ ॥ ਮਨੁ ਤਨੁ ਅਰਪੀ (ਅਰਪੀਂ), ਆਪੁ ਗਵਾਈ (ਗਵਾਈਂ); ਚਲਾ (ਚੱਲਾਂ) ਸਤਿਗੁਰ+ਭਾਏ ॥ ਸਦ ਬਲਿਹਾਰੀ ਗੁਰ ਅਪੁਨੇ ਵਿਟਹੁ (ਵਿਟੋਂ); ਜਿ (ਭਾਵ ਜਿਹੜਾ), ਹਰਿ ਸੇਤੀ ਚਿਤੁ ਲਾਏ ॥੭॥ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹਮਣੁ, ਬ੍ਰਹਮੁ ਜੋ ਬਿੰਦੇ ; ਹਰਿ ਸੇਤੀ ਰੰਗਿ ਰਾਤਾ (ਰਾੱਤਾ)॥ ਪ੍ਰਭੁ, ਨਿਕਟਿ ਵਸੈ, ਸਭਨਾ ਘਟ ਅੰਤਰਿ ; ਗੁਰਮੁਖਿ+ਵਿਰਲੈ ਜਾਤਾ (ਜਾੱਤਾ ਭਾਵ ਜਾਣਿਆ; ਜਿਵੇਂ ਮਾੱਤਾ, ਰਾੱਤਾ ਆਦਿ)॥ ਨਾਨਕ ! ਨਾਮੁ ਮਿਲੈ ਵਡਿਆਈ ; ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ, ਪਛਾਤਾ ॥੮॥੫॥੨੨॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਸਹਜੈ ਨੋ ਸਭ ਲੋਚਦੀ ; ਬਿਨੁ ਗੁਰ, ਪਾਇਆ ਨ ਜਾਇ ॥ ਪੜਿ-ਪੜਿ (ਪੜ੍ਹ ਪੜ੍ਹ) ਪੰਡਿਤ ਜੋਤਕੀ ਥਕੇ (ਥੱਕੇ); ਭੇਖੀ (ਭੇਖੀਂ) ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਏ ॥ ਗੁਰ ਭੇਟੇ ਸਹਜੁ ਪਾਇਆ ; ਆਪਣੀ ਕਿਰਪਾ ਕਰੇ ਰਜਾਇ (ਰਜ਼ਾਇ)॥੧॥ ਭਾਈ ਰੇ ! ਗੁਰ ਬਿਨੁ, ਸਹਜੁ ਨ ਹੋਇ ॥ ਸਬਦੈ ਹੀ ਤੇ ਸਹਜੁ ਊਪਜੈ ; ਹਰਿ ਪਾਇਆ ਸਚੁ ਸੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਸਹਜੇ ਗਾਵਿਆ, ਥਾਇ (ਥਾਂਇ) ਪਵੈ ; ਬਿਨੁ ਸਹਜੈ, ਕਥਨੀ ਬਾਦਿ ॥ ਸਹਜੇ ਹੀ ਭਗਤਿ ਊਪਜੈ ; ਸਹਜਿ, ਪਿਆਰਿ+ਬੈਰਾਗਿ ॥ ਸਹਜੈ ਹੀ ਤੇ ਸੁਖ ਸਾਤਿ (ਸ਼ਾਂਤਿ) ਹੋਇ ; ਬਿਨੁ ਸਹਜੈ, ਜੀਵਣੁ ਬਾਦਿ ॥੨॥ ਸਹਜਿ ਸਾਲਾਹੀ (ਭਾਵ ਸਹਜ ਨਾਲ਼ ਸਿਫ਼ਤ ਕਰਕੇ) ਸਦਾ-ਸਦਾ ; ਸਹਜਿ ਸਮਾਧਿ ਲਗਾਇ ॥ ਸਹਜੇ ਹੀ ਗੁਣ ਊਚਰੈ ; ਭਗਤਿ ਕਰੇ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥ ਸਬਦੇ ਹੀ ਹਰਿ ਮਨਿ ਵਸੈ ; ਰਸਨਾ ਹਰਿ ਰਸੁ ਖਾਇ ॥੩॥ ਸਹਜੇ, ਕਾਲੁ ਵਿਡਾਰਿਆ ; ਸਚ ਸਰਣਾਈ (ਸੱਚ ਸ਼ਰਣਾਈ) ਪਾਇ ॥ ਸਹਜੇ, ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਮਨਿ ਵਸਿਆ ; ਸਚੀ (ਸੱਚੀ) ਕਾਰ ਕਮਾਇ ॥ ਸੇ ਵਡਭਾਗੀ, ਜਿਨੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ) ਪਾਇਆ; ਸਹਜੇ ਰਹੇ ਸਮਾਇ ॥੪॥ ਮਾਇਆ ਵਿਚਿ ਸਹਜੁ ਨ ਊਪਜੈ ; ਮਾਇਆ, ਦੂਜੈ+ਭਾਇ (ਭਾਵ ਦੂਸਰੇ ਪ੍ਰੇਮ ’ਚ ਫਸਾਂਦੀ)॥ ਮਨਮੁਖ ਕਰਮ ਕਮਾਵਣੇ ; ਹਉਮੈ ਜਲੈ ਜਲਾਇ ॥ ਜੰਮਣੁ ਮਰਣੁ ਨ ਚੂਕਈ (ਚੂਕ+ਈ); ਫਿਰਿ-ਫਿਰਿ ਆਵੈ ਜਾਇ ॥ ੫॥ ਤ੍ਰਿਹੁ ਗੁਣਾ (ਤ੍ਰਿਹੁਂ ਗੁਣਾਂ) ਵਿਚਿ, ਸਹਜੁ ਨ ਪਾਈਐ ; ਤ੍ਰੈ ਗੁਣ ਭਰਮਿ, ਭੁਲਾਇ ॥ ਪੜੀਐ (ਪੜ੍ਹੀਐ) ਗੁਣੀਐ, ਕਿਆ ਕਥੀਐ  ? ਜਾ (ਜਾਂ), ਮੁੰਢਹੁ ਘੁਥਾ (ਮੁੰਢੋਂ ਘੁੱਥਾ) ਜਾਇ ॥ ਚਉਥੇ ਪਦ ਮਹਿ ਸਹਜੁ ਹੈ ; ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਲੈ (ਪੱਲੈ) ਪਾਇ ॥੬॥ ਨਿਰਗੁਣ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਹੈ ; ਸਹਜੇ ਸੋਝੀ ਹੋਇ ॥ ਗੁਣਵੰਤੀ ਸਾਲਾਹਿਆ ; ਸਚੇ, ਸਚੀ (ਸੱਚੀ)+ਸੋਇ (ਭਾਵ ਸ਼ੋਭਾ) ॥ ਭੁਲਿਆ (ਭੁਲਿਆਂ), ਸਹਜਿ ਮਿਲਾਇਸੀ ; ਸਬਦਿ, ਮਿਲਾਵਾ ਹੋਇ ॥੭॥ ਬਿਨੁ ਸਹਜੈ, ਸਭੁ ਅੰਧੁ ਹੈ ; ਮਾਇਆ+ਮੋਹੁ ਗੁਬਾਰੁ (ਮੋਹ ਗ਼ੁਬਾਰ)॥ ਸਹਜੇ ਹੀ ਸੋਝੀ ਪਈ ; ਸਚੈ ਸਬਦਿ ਅਪਾਰਿ ॥ ਆਪੇ ਬਖਸਿ (ਬਖ਼ਸ਼) ਮਿਲਾਇਅਨੁ ; ਪੂਰੇ ਗੁਰ ਕਰਤਾਰਿ ॥੮॥ ਸਹਜੇ ਅਦਿਸਟੁ (ਅਦਿਸ਼ਟ) ਪਛਾਣੀਐ ; ਨਿਰਭਉ ਜੋਤਿ ਨਿਰੰਕਾਰੁ ॥ ਸਭਨਾ ਜੀਆ (ਜੀਆਂ) ਕਾ ਇਕੁ ਦਾਤਾ ; ਜੋਤੀ ਜੋਤਿ ਮਿਲਾਵਣਹਾਰੁ (ਮਿਲ਼ਾਵਣਹਾਰ) ॥ ਪੂਰੈ+ਸਬਦਿ ਸਲਾਹੀਐ ; ਜਿਸ ਦਾ ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਰਾਵਾਰੁ ॥੯॥ ਗਿਆਨੀਆ (ਗਿਆਨੀਆਂ) ਕਾ ਧਨੁ ਨਾਮੁ ਹੈ ; ਸਹਜਿ, ਕਰਹਿ (ਕਰੈਂ) ਵਾਪਾਰੁ ॥ ਅਨਦਿਨੁ ਲਾਹਾ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਲੈਨਿ ; ਅਖੁਟ (ਅਖੁੱਟ) ਭਰੇ ਭੰਡਾਰ ॥ ਨਾਨਕ, ਤੋਟਿ ਨ ਆਵਈ (ਆਵ+ਈ) ; ਦੀਏ ਦੇਵਣਹਾਰਿ ॥੧੦॥੬॥੨੩॥

(ਨੋਟ: ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਤੀਜੇ ਬੰਦ ਦੀ ਤੁਕ ‘‘ਸਹਜਿ ਸਾਲਾਹੀ ਸਦਾ-ਸਦਾ..’’ ’ਚ ਦਰਜ ‘ਸਾਲਾਹੀ’ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਅੰਤ ਬਿੰਦੀ ਕਰਨਾ ਦਰੁਸਤ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ‘ਸਾਲਾਹਿ’ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਤੋਂ ਕਾਵਿ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਾਰਨ ‘ਸਾਲਾਹੀ’ ਸਰੂਪ ਬਣਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ: ਸਿਫ਼ਤ ਸਾਲਾਹ ਕਰਕੇ)

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਸਤਿਗੁਰਿ+ਮਿਲਿਐ, ਫੇਰੁ ਨ ਪਵੈ ; ਜਨਮ ਮਰਣ ਦੁਖੁ ਜਾਇ ॥ ਪੂਰੈ ਸਬਦਿ, ਸਭ ਸੋਝੀ ਹੋਈ ; ਹਰਿ ਨਾਮੈ ਰਹੈ ਸਮਾਇ ॥੧॥ ਮਨ ਮੇਰੇ ! ਸਤਿਗੁਰ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ) ਚਿਤੁ ਲਾਇ ॥ ਨਿਰਮਲੁ ਨਾਮੁ, ਸਦ ਨਵਤਨੋ ; ਆਪਿ ਵਸੈ ਮਨਿ ਆਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਹਰਿ ਜੀਉ ! ਰਾਖਹੁ ਅਪੁਨੀ ਸਰਣਾਈ (ਸ਼ਰਣਾਈ) ; ਜਿਉ ਰਾਖਹਿ (ਜਿਉਂ ਰਾਖਹਿਂ), ਤਿਉ (ਤਿਉਂ) ਰਹਣਾ ॥ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ, ਜੀਵਤੁ ਮਰੈ ; ਗੁਰਮੁਖਿ ਭਵਜਲੁ ਤਰਣਾ ॥੨॥ ਵਡੈ+ਭਾਗਿ ਨਾਉ (ਨਾਉਂ) ਪਾਈਐ ; ਗੁਰਮਤਿ ਸਬਦਿ ਸੁਹਾਈ ॥ ਆਪੇ ਮਨਿ ਵਸਿਆ ਪ੍ਰਭੁ ਕਰਤਾ ; ਸਹਜੇ ਰਹਿਆ ਸਮਾਈ ॥੩॥ ਇਕਨਾ (ਇਕਨਾਂ); ਮਨਮੁਖਿ, ਸਬਦੁ ਨ ਭਾਵੈ ; ਬੰਧਨਿ, ਬੰਧਿ ਭਵਾਇਆ ॥ ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਆਵੈ ; ਬਿਰਥਾ ਜਨਮੁ ਗਵਾਇਆ ॥੪॥ ਭਗਤਾ (ਭਗਤਾਂ) ਮਨਿ ਆਨੰਦੁ ਹੈ ; ਸਚੈ ਸਬਦਿ ਰੰਗਿ ਰਾਤੇ ॥ ਅਨਦਿਨੁ ਗੁਣ ਗਾਵਹਿ (ਗਾਵਹਿਂ), ਸਦ ਨਿਰਮਲ ; ਸਹਜੇ, ਨਾਮਿ ਸਮਾਤੇ ॥੫॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਬਾਣੀ ਬੋਲਹਿ (ਬੋਲਹਿਂ) ; ਸਭ, ਆਤਮ ਰਾਮੁ ਪਛਾਣੀ ॥ ਏਕੋ ਸੇਵਨਿ, ਏਕੁ ਅਰਾਧਹਿ (ਅਰਾਧਹਿਂ) ; ਗੁਰਮੁਖਿ ਅਕਥ (ਅਕੱਥ) ਕਹਾਣੀ ॥੬॥ ਸਚਾ ਸਾਹਿਬੁ ਸੇਵੀਐ ; ਗੁਰਮੁਖਿ, ਵਸੈ ਮਨਿ ਆਇ ॥ ਸਦਾ ਰੰਗਿ ਰਾਤੇ ਸਚ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ); ਅਪੁਨੀ (‘ਪੁ’ ਔਂਕੜ ਉਚਾਰਨਾ ਹੈ) ਕਿਰਪਾ ਕਰੇ, ਮਿਲਾਇ ॥੭॥ ਆਪੇ ਕਰੇ, ਕਰਾਏ ਆਪੇ ; ਇਕਨਾ (ਇਕਨਾਂ), ਸੁਤਿਆ ਦੇਇ (ਸਤਿਆਂ ਦੇ+ਇ) ਜਗਾਇ ॥ ਆਪੇ ਮੇਲਿ ਮਿਲਾਇਦਾ (ਮੇਲ਼ ਮਿਲਾਇੰਦਾ)) ; ਨਾਨਕ ! ਸਬਦਿ ਸਮਾਇ ॥੮॥੭॥੨੪॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਸਤਿਗੁਰਿ+ਸੇਵਿਐ, ਮਨੁ ਨਿਰਮਲਾ ; ਭਏ ਪਵਿਤੁ (ਪਵਿੱਤ) ਸਰੀਰ ॥ ਮਨਿ ਆਨੰਦੁ, ਸਦਾ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ; ਭੇਟਿਆ ਗਹਿਰ ਗੰਭੀਰੁ ॥ ਸਚੀ (ਸੱਚੀ) ਸੰਗਤਿ ਬੈਸਣਾ ; ਸਚਿ ਨਾਮਿ ਮਨੁ ਧੀਰ ॥੧॥ ਮਨ ਰੇ ! ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਿ, ਨਿਸੰਗੁ ॥ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਿਐ, ਹਰਿ ਮਨਿ ਵਸੈ ; ਲਗੈ ਨ ਮੈਲੁ (ਮੈਲ਼) ਪਤੰਗੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਸਚੈ+ਸਬਦਿ, ਪਤਿ ਊਪਜੈ ; ਸਚੇ ਸਚਾ ਨਾਉ (ਨਾਉਂ)॥ ਜਿਨੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ), ਹਉਮੈ ਮਾਰਿ, ਪਛਾਣਿਆ ; ਹਉ (ਹੌਂ), ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ) ਬਲਿਹਾਰੈ ਜਾਉ (ਜਾਉਂ)॥ ਮਨਮੁਖ ਸਚੁ ਨ ਜਾਣਨੀ (ਜਾਣ+ਨੀ) ; ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ) ਠਉਰ ਨ ਕਤਹੂ ਥਾਉ (ਥਾਉਂ)॥੨॥ ਸਚੁ ਖਾਣਾ, ਸਚੁ ਪੈਨਣਾ (ਪ੍ਹੈਨਣਾ); ਸਚੇ ਹੀ ਵਿਚਿ ਵਾਸੁ ॥ ਸਦਾ ਸਚਾ ਸਾਲਾਹਣਾ ; ਸਚੈ+ਸਬਦਿ ਨਿਵਾਸੁ ॥ ਸਭੁ, ਆਤਮ+ਰਾਮੁ ਪਛਾਣਿਆ ; ਗੁਰਮਤੀ ਨਿਜ ਘਰਿ ਵਾਸੁ ॥੩॥ ਸਚੁ ਵੇਖਣੁ, ਸਚੁ ਬੋਲਣਾ ; ਤਨੁ ਮਨੁ ਸਚਾ ਹੋਇ ॥ ਸਚੀ (ਸੱਚੀ) ਸਾਖੀ, ਉਪਦੇਸੁ (ਉਪਦੇਸ਼) ਸਚੁ ; ਸਚੇ, ਸਚੀ (ਸੱਚੀ)+ਸੋਇ ॥ ਜਿੰਨੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ; ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਬੀੜਾਂ ’ਚ ‘ਜ’ ਉੱਤੇ ਲੱਗੀ ਟਿੱਪੀ ‘ਨੀ’ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ), ਸਚੁ ਵਿਸਾਰਿਆ ; ਸੇ ਦੁਖੀਏ, ਚਲੇ ਰੋਇ ॥੪॥ ਸਤਿਗੁਰੁ, ਜਿਨੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ) ਨ ਸੇਵਿਓ ; ਸੇ, ਕਿਤੁ ਆਏ ਸੰਸਾਰਿ ॥ ਜਮ+ਦਰਿ, ਬਧੇ ਮਾਰੀਅਹਿ (ਬੱਧੇ ਮਾਰੀਅਹਿਂ) ; ਕੂਕ ਨ ਸੁਣੈ ਪੂਕਾਰ ॥ ਬਿਰਥਾ ਜਨਮੁ ਗਵਾਇਆ ; ਮਰਿ ਜੰਮਹਿ (ਜੰਮੈਂ) ਵਾਰੋ-ਵਾਰ ॥੫॥ ਏਹੁ (ਏਹ) ਜਗੁ ਜਲਤਾ ਦੇਖਿ ਕੈ ; ਭਜਿ ਪਏ ਸਤਿਗੁਰ+ਸਰਣਾ (ਸ਼ਰਣਾ)॥ ਸਤਿਗੁਰਿ, ਸਚੁ ਦਿੜਾਇਆ (ਦਿੜ੍ਹਾਇਆ) ; ਸਦਾ ਸਚਿ+ਸੰਜਮਿ, ਰਹਣਾ ॥ ਸਤਿਗੁਰ ਸਚਾ ਹੈ ਬੋਹਿਥਾ ; ਸਬਦੇ ਭਵਜਲੁ ਤਰਣਾ ॥੬॥ ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ ਫਿਰਦੇ ਰਹੇ ; ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ, ਮੁਕਤਿ ਨ ਹੋਈ ॥ ਪੜਿ ਪੜਿ (ਪੜ੍ਹ ਪੜ੍ਹ) ਪੰਡਿਤ ਮੋਨੀ ਥਕੇ (ਥੱਕੇ); ਦੂਜੈ+ਭਾਇ, ਪਤਿ ਖੋਈ ॥ ਸਤਿਗੁਰਿ, ਸਬਦੁ ਸੁਣਾਇਆ ; ਬਿਨੁ ਸਚੇ, ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਈ ॥੭॥ ਜੋ; ਸਚੈ ਲਾਏ, ਸੇ ਸਚਿ ਲਗੇ (ਲੱਗੇ); ਨਿਤ, ਸਚੀ (ਸੱਚੀ) ਕਾਰ ਕਰੰਨਿ ॥ ਤਿਨਾ (ਤਿਨ੍ਹਾਂ), ਨਿਜ ਘਰਿ ਵਾਸਾ ਪਾਇਆ ; ਸਚੈ+ਮਹਲਿ ਰਹੰਨਿ ॥ ਨਾਨਕ ! ਭਗਤ ਸੁਖੀਏ ਸਦਾ ; ਸਚੈ+ਨਾਮਿ ਰਚੰਨਿ ॥੮॥੧੭॥੮॥੨੫॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਜਾ ਕਉ, ਮੁਸਕਲੁ (ਮੁਸ਼ਕਲ) ਅਤਿ ਬਣੈ ; ਢੋਈ ਕੋਇ ਨ ਦੇਇ (ਦੇ+ਇ)॥ ਲਾਗੂ ਹੋਏ ਦੁਸਮਨਾ (ਦੁਸ਼ਮਨਾ) ; ਸਾਕ ਭਿ ਭਜਿ ਖਲੇ (ਭੱਜ ਖੱਲ਼ੇ)॥ ਸਭੋ ਭਜੈ (ਭੱਜੈ) ਆਸਰਾ ; ਚੁਕੈ ਸਭੁ ਅਸਰਾਉ ॥ ਚਿਤਿ ਆਵੈ ਓਸੁ, ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ; ਲਗੈ (ਲੱਗੈ) ਨ ਤਤੀ ਵਾਉ ॥੧॥ ਸਾਹਿਬੁ, ਨਿਤਾਣਿਆ (ਨਿਤਾਣਿਆਂ) ਕਾ ਤਾਣੁ ॥ ਆਇ ਨ ਜਾਈ, ਥਿਰੁ ਸਦਾ ; ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਸਚੁ ਜਾਣੁ (ਜਾਣ, ਹੁਕਮੀ ਭਵਿੱਖ ਕਾਲ ਕਿਰਿਆ)॥ ੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਜੇ ਕੋ ਹੋਵੈ ਦੁਬਲਾ ; ਨੰਗ ਭੁਖ (ਭੁੱਖ) ਕੀ ਪੀਰ ॥ ਦਮੜਾ ਪਲੈ (ਪੱਲੈ) ਨਾ ਪਵੈ ; ਨਾ ਕੋ, ਦੇਵੈ ਧੀਰ ॥ ਸੁਆਰਥੁ+ਸੁਆਉ ਨ ਕੋ ਕਰੇ ; ਨਾ ਕਿਛੁ ਹੋਵੈ ਕਾਜੁ ॥ ਚਿਤਿ ਆਵੈ ਓਸੁ, ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ; ਤਾ (ਤਾਂ) ਨਿਹਚਲੁ ਹੋਵੈ ਰਾਜੁ ॥੨॥ ਜਾ ਕਉ, ਚਿੰਤਾ ਬਹੁਤੁ-ਬਹੁਤੁ ; ਦੇਹੀ ਵਿਆਪੈ ਰੋਗੁ ॥ ਗ੍ਰਿਸਤਿ+ਕੁਟੰਬਿ ਪਲੇਟਿਆ ; ਕਦੇ ਹਰਖੁ, ਕਦੇ ਸੋਗੁ ॥ ਗਉਣੁ (ਭਾਵ ਗਵਣ) ਕਰੇ ਚਹੁ (ਚਹੁਂ) ਕੁੰਟ ਕਾ ; ਘੜੀ ਨ ਬੈਸਣੁ ਸੋਇ ॥ ਚਿਤਿ ਆਵੈ ਓਸੁ, ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ; ਤਨੁ ਮਨੁ ਸੀਤਲੁ (ਸ਼ੀਤਲ) ਹੋਇ ॥੩॥ ਕਾਮਿ+ਕਰੋਧਿ+ਮੋਹਿ (ਭਾਵ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ), ਵਸਿ ਕੀਆ ; ਕਿਰਪਨ ਲੋਭਿ ਪਿਆਰੁ ॥ ਚਾਰੇ ਕਿਲਵਿਖ, ਉਨਿ (ਉਨ੍ਹ) ਅਘ (ਭਾਵ ਪਾਪ) ਕੀਏ ; ਹੋਆ ਅਸੁਰ (ਅ+ਸੁਰ) ਸੰਘਾਰੁ ॥ ਪੋਥੀ, ਗੀਤ, ਕਵਿਤ ਕਿਛੁ ; ਕਦੇ ਨ ਕਰਨਿ, ਧਰਿਆ ॥ ਚਿਤਿ ਆਵੈ ਓਸੁ, ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ; ਤਾ (ਤਾਂ) ਨਿਮਖ ਸਿਮਰਤ ਤਰਿਆ ॥੪॥ ਸਾਸਤ (ਸ਼ਾਸਤ), ਸਿੰਮ੍ਰਿਤਿ, ਬੇਦ ਚਾਰਿ ; ਮੁਖਾਗਰ (ਮੁਖਾੱਗਰ ਭਾਵ ਮੂੰਹ ਜ਼ਬਾਨੀ) ਬਿਚਰੇ (ਭਾਵ ਕੰਠ ਕੀਤੇ)॥ ਤਪੇ ਤਪੀਸਰ, ਜੋਗੀਆ (ਜੋਗੀਆਂ); ਤੀਰਥਿ ਗਵਨੁ ਕਰੇ ॥ ਖਟੁ ਕਰਮਾ (ਕਰਮਾਂ) ਤੇ ਦੁਗੁਣੇ (ਦੁ+ਗੁਣੇ); ਪੂਜਾ ਕਰਤਾ ਨਾਇ (ਨ੍ਹਾਇ)॥ ਰੰਗੁ ਨ ਲਗੀ (ਲੱਗੀ) ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ; ਤਾ (ਤਾਂ) ਸਰਪਰ, ਨਰਕੇ ਜਾਇ ॥੫॥ ਰਾਜ ਮਿਲਕ ਸਿਕਦਾਰੀਆ (ਸਿਕਦਾਰੀਆਂ) ; ਰਸ ਭੋਗਣ ਬਿਸਥਾਰ ॥ ਬਾਗ (ਬਾਗ਼) ਸੁਹਾਵੇ ਸੋਹਣੇ ; ਚਲੈ (ਚੱਲੈ) ਹੁਕਮੁ ਅਫਾਰ ॥ ਰੰਗ ਤਮਾਸੇ (ਤਮਾਸ਼ੇ) ਬਹੁ ਬਿਧੀ ; ਚਾਇ ਲਗਿ (ਲੱਗ) ਰਹਿਆ ॥ ਚਿਤਿ ਨ ਆਇਓ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ; ਤਾ (ਤਾਂ), ਸਰਪ ਕੀ ਜੂਨਿ ਗਇਆ ॥੬॥ ਬਹੁਤੁ ਧਨਾਢਿ ਅਚਾਰਵੰਤੁ ; ਸੋਭਾ (ਸ਼ੋਭਾ) ਨਿਰਮਲ ਰੀਤਿ ॥ ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਸੁਤ ਭਾਈਆ (ਭਾਈਆਂ), ਸਾਜਨ ਸੰਗਿ ਪਰੀਤਿ ॥ ਲਸਕਰ ਤਰਕਸਬੰਦ (ਲਸ਼ਕਰ ਤਰਕਸ਼ਬੰਦ) ਬੰਦ ; ਜੀਉ, ਜੀਉ ਸਗਲੀ ਕੀਤ ॥ ਚਿਤਿ ਨ ਆਇਓ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ; ਤਾ (ਤਾਂ) ਖੜਿ (ਭਾਵ ਲੈ ਜਾ ਕੇ, ਕਿਰਿਆ ਵਿਸਸ਼ਣ), ਰਸਾਤਲਿ ਦੀਤ ॥੭॥ ਕਾਇਆ (ਕਾਇਆਂ) ਰੋਗੁ ਨ ਛਿਦ੍ਰੁ ਕਿਛੁ ; ਨਾ ਕਿਛੁ ਕਾੜਾ (ਕਾੜ੍ਹਾ, ਨੋਟ: ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਮਨ ਦੇ ਕੜ੍ਹਨ ਨਾਲ਼ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ, ਭਾਵ ਚਿੰਤਾ) ਸੋਗੁ ॥ ਮਿਰਤੁ ਨ ਆਵੀ ਚਿਤਿ ਤਿਸੁ ; ਅਹਿਨਿਸਿ ਭੋਗੈ ਭੋਗੁ ॥ ਸਭ ਕਿਛੁ ਕੀਤੋਨੁ ਆਪਣਾ ! ਜੀਇ (ਜੀ+ਇ) ਨ ਸੰਕ (ਸ਼ੰਕ) ਧਰਿਆ ॥ ਚਿਤਿ ਨ ਆਇਓ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ; ਜਮਕੰਕਰ+ਵਸਿ ਪਰਿਆ ॥੮॥ ਕਿਰਪਾ ਕਰੇ ਜਿਸੁ, ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ; ਹੋਵੈ ਸਾਧੂ ਸੰਗੁ ॥ ਜਿਉ ਜਿਉ (ਜਿਉਂ-ਜਿਉਂ), ਓਹੁ (‘ਓਹ’ ਸੰਗੁ ਭਾਵ ਸਾਥ, ਨਾ ਕਿ ਸੰਗਤ) ਵਧਾਈਐ ; ਤਿਉ ਤਿਉ (ਤਿਉਂ ਤਿਉਂ), ਹਰਿ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ) ਰੰਗੁ ॥ ਦੁਹਾ ਸਿਰਿਆ (ਦੁਹਾਂ ਸਿਰਿਆਂ ਭਾਵ ਮਨਮੁਖ ਤੇ ਗੁਰਮੁਖ) ਕਾ ਖਸਮੁ ਆਪਿ; ਅਵਰੁ ਨ ਦੂਜਾ ਥਾਉ (ਥਾਉਂ)॥ ਸਤਿਗੁਰ+ਤੁਠੈ ਪਾਇਆ ; ਨਾਨਕ ! ਸਚਾ ਨਾਉ (ਨਾਉਂ)॥੯॥੧॥੨੬॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੫, ਘਰੁ ੫ ॥

ਜਾਨਉ ਨਹੀ (ਜਾਨੌਂ ਨਹੀਂ), ਭਾਵੈ ਕਵਨ ਬਾਤਾ ? ॥ ਮਨ ! ਖੋਜਿ (ਖੋਜ, ਹੁਕਮੀ ਭਵਿੱਖ ਕਾਲ ਕਿਰਿਆ) ਮਾਰਗੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਧਿਆਨੀ, ਧਿਆਨੁ ਲਾਵਹਿ (ਲਾਵਹਿਂ) ॥ ਗਿਆਨੀ, ਗਿਆਨੁ ਕਮਾਵਹਿ (ਕਮਾਵਹਿਂ) ॥ ਪ੍ਰਭੁ ਕਿਨ ਹੀ ਜਾਤਾ (ਜਾੱਤਾ ਭਾਵ ਜਾਣਿਆ) ?॥੧॥ ਭਗਉਤੀ, ਰਹਤ ਜੁਗਤਾ ॥ ਜੋਗੀ ਕਹਤ, ਮੁਕਤਾ ॥ ਤਪਸੀ, ਤਪਹਿ ਰਾਤਾ (ਤਪੈ ਰਾੱਤਾ ਭਾਵ ਤਪ ’ਚ ਮਸਤ) ॥੨॥ ਮੋਨੀ ਮੋਨਿਧਾਰੀ ॥ ਸਨਿਆਸੀ ਬ੍ਰਹਮਚਾਰੀ ॥ ਉਦਾਸੀ, ਉਦਾਸਿ ਰਾਤਾ (ਉਦਾਸ ਰਾੱਤਾ)॥੩॥ ਭਗਤਿ ਨਵੈ (ਨਵੈਂ) ਪਰਕਾਰਾ ॥ ਪੰਡਿਤੁ, ਵੇਦੁ ਪੁਕਾਰਾ ॥ ਗਿਰਸਤੀ (ਗਿਰ੍ਹਸਤੀ), ਗਿਰਸਤਿ (ਗਿਰ੍ਹਸਤ) ਧਰਮਾਤਾ (ਭਾਵ ਗ੍ਰਿਹਸਤੀ ਧਰਮ ’ਚ ਮਸਤ)॥੪॥ ਇਕ ਸਬਦੀ, ਬਹੁ ਰੂਪਿ ਅਵਧੂਤਾ ॥ ਕਾਪੜੀ, ਕਉਤੇ (ਭਾਵ ਕਵਿਤਾਧਾਰੀ, ਕਵੀ) ਜਾਗੂਤਾ ॥ ਇਕਿ, ਤੀਰਥਿ ਨਾਤਾ (ਨ੍ਹਾਤਾ)॥੫॥ ਨਿਰਹਾਰ ਵਰਤੀ, ਆਪਰਸਾ (ਆੱਪਰਸਾ ਭਾਵ ਅ+ਪਰਸ, ਅਛੋਹ) ॥ ਇਕਿ ਲੂਕਿ, ਨ ਦੇਵਹਿ ਦਰਸਾ (ਦੇਵਹਿਂ ਦਰਸ਼ਾਂ ਭਾਵ ਦਰਸ਼ਨ) ॥ ਇਕਿ, ਮਨ ਹੀ ਗਿਆਤਾ ॥੬॥ ਘਾਟਿ ਨ, ਕਿਨਹੀ ਕਹਾਇਆ ॥ ਸਭ ਕਹਤੇ ਹੈ (ਹੈਂ), ਪਾਇਆ ॥ ਜਿਸੁ ਮੇਲੇ (ਮੇਲ਼ੇ), ਸੋ ਭਗਤਾ ॥੭॥ ਸਗਲ ਉਕਤਿ ਉਪਾਵਾ (ਭਾਵ ਸਭ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਤੇ ਦਲੀਲਾਂ)॥ ਤਿਆਗੀ, ਸਰਨਿ (ਸ਼ਰਨਿ) ਪਾਵਾ ॥ ਨਾਨਕੁ, ਗੁਰ+ਚਰਣਿ ਪਰਾਤਾ ॥੮॥੨॥੨੭॥

(ਨੋਟ: (1). ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਤੁਕ ‘‘ਤਿਆਗੀ ਸਰਨਿ ਪਾਵਾ ॥ ਨਾਨਕੁ, ਗੁਰ ਚਰਣਿ ਪਰਾਤਾ ॥’’ ’ਚ ਦਰਜ ‘ਤਿਆਗੀ’ ਸ਼ਬਦ ਅਸਲ ’ਚ ‘ਤਿਆਗਿ’ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ: (ਉਪਰੋਕਤ ਤਮਾਮ ਦਲੀਲਾਂ) ਛੱਡ ਕੇ।

(2). ‘ਪਾਵਾ’ ਸ਼ਬਦ ਅਸਲ ’ਚ ‘ਪਾਉ’ (ਉੱਤਮ ਪੁਰਖ, ਇੱਕ ਵਚਨ ਕਿਰਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ‘ਉ’ ਅੱਖਰ ‘ਵ’ ’ਚ ਬਦਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਕੰਨਾ ਤਮਾਮ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਪਿਛੇਤਰ ’ਚ ਆ ਹੀ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ‘ਪਾਵਾ’ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ‘ਪਾਵਾਂ’ (ਨਾਸਿਕੀ) ਕਰਨਾ ਦਰੁਸਤ ਨਹੀਂ।)

(ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 59-64)

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੧ ॥

ਰੇ ਮਨ! ਐਸੀ, ਹਰਿ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ) ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰਿ ; ਜੈਸੀ ਜਲ ਕਮਲੇਹਿ (ਕਮਲੇਹ)॥ ਲਹਰੀ (ਲਹਰੀਂ) ਨਾਲਿ ਪਛਾੜੀਐ ; ਭੀ ਵਿਗਸੈ ਅਸਨੇਹਿ (ਅਸਨੇਹ) ॥ ਜਲ ਮਹਿ, ਜੀਅ (ਜੀ..) ਉਪਾਇ ਕੈ ; ਬਿਨੁ ਜਲ, ਮਰਣੁ ਤਿਨੇਹਿ (‘ਤਿਨੇਹ’ ਭਾਵ ‘ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ’)॥੧॥ ਮਨ ਰੇ ! ਕਿਉ ਛੂਟਹਿ (ਕਿਉਂ ਛੂਟਹਿਂ)? ਬਿਨੁ ਪਿਆਰ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਅੰਤਰਿ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ; ਬਖਸੇ (ਬਖ਼ਸ਼ੇ) ਭਗਤਿ ਭੰਡਾਰ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਰੇ ਮਨ ! ਐਸੀ, ਹਰਿ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ) ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰਿ ; ਜੈਸੀ ਮਛੁਲੀ (‘ਛੁ’ ਦਾ ਔਂਕੜ ਉਚਾਰਨਾ ਹੈ) ਨੀਰ ॥ ਜਿਉ ਅਧਿਕਉ (ਜਿਉਂ ਅਧਿੱਕੌ), ਤਿਉ (ਤਿਉਂ) ਸੁਖੁ ਘਣੋ ; ਮਨਿ ਤਨਿ ਸਾਂਤਿ (ਸ਼ਾਂਤ) ਸਰੀਰ ॥ ਬਿਨੁ ਜਲ, ਘੜੀ ਨ ਜੀਵਈ ; ਪ੍ਰਭੁ ਜਾਣੈ ਅਭ ਪੀਰ ॥੨॥ ਰੇ ਮਨ ! ਐਸੀ, ਹਰਿ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ) ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰਿ ; ਜੈਸੀ ਚਾਤ੍ਰਿਕ ਮੇਹ ॥ ਸਰ ਭਰਿ, ਥਲ ਹਰੀਆਵਲੇ ; ਇਕ ਬੂੰਦ ਨ ਪਵਈ ਕੇਹ ॥ ਕਰਮਿ ਮਿਲੈ, ਸੋ ਪਾਈਐ ; ਕਿਰਤੁ ਪਇਆ, ਸਿਰਿ ਦੇਹ ॥੩॥ ਰੇ ਮਨ ! ਐਸੀ, ਹਰਿ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ) ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰਿ; ਜੈਸੀ, ਜਲ ਦੁਧ ਹੋਇ ॥ ਆਵਟਣੁ (ਆੱਵਟਣ) ਆਪੇ ਖਵੈ ; ਦੁਧ ਕਉ ਖਪਣਿ ਨ ਦੇਇ (ਦੇ+ਇ)॥ ਆਪੇ ਮੇਲਿ ਵਿਛੁੰਨਿਆ ; ਸਚਿ ਵਡਿਆਈ ਦੇਇ (ਦੇ+ਇ)॥੪॥ ਰੇ ਮਨ ! ਐਸੀ, ਹਰਿ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ) ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰਿ ; ਜੈਸੀ ਚਕਵੀ ਸੂਰ ॥ ਖਿਨੁ ਪਲੁ, ਨੀਦ (ਨੀਂਦ) ਨ ਸੋਵਈ (ਸੋਵ+ਈ); ਜਾਣੈ ਦੂਰਿ, ਹਜੂਰਿ (ਹਜ਼ੂਰ)॥ ਮਨਮੁਖਿ ਸੋਝੀ ਨਾ ਪਵੈ ; ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਦਾ ਹਜੂਰਿ (ਹਜ਼ੂਰ) ॥੫॥ ਮਨਮੁਖਿ ਗਣਤ ਗਣਾਵਣੀ ; ਕਰਤਾ ਕਰੇ, ਸੁ ਹੋਇ ॥ ਤਾ ਕੀ ਕੀਮਤਿ ਨਾ ਪਵੈ ; ਜੇ ਲੋਚੈ, ਸਭੁ ਕੋਇ ॥ ਗੁਰਮਤਿ ਹੋਇ ਤ ਪਾਈਐ ; ਸਚਿ ਮਿਲੈ, ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥੬॥ ਸਚਾ ਨੇਹੁ (ਨੇਹ) ਨ ਤੁਟਈ (ਤੁਟ+ਈ); ਜੇ ਸਤਿਗੁਰੁ ਭੇਟੈ ਸੋਇ ॥ ਗਿਆਨ ਪਦਾਰਥੁ ਪਾਈਐ ; ਤ੍ਰਿਭਵਣ ਸੋਝੀ ਹੋਇ ॥ ਨਿਰਮਲੁ ਨਾਮੁ, ਨ ਵੀਸਰੈ ; ਜੇ ਗੁਣ ਕਾ ਗਾਹਕੁ ਹੋਇ ॥੭॥ ਖੇਲਿ ਗਏ ਸੇ ਪੰਖਣੂੰ ; ਜੋ ਚੁਗਦੇ ਸਰ ਤਲਿ ॥ ਘੜੀ ਕਿ ਮੁਹਤਿ ਕਿ ਚਲਣਾ ; ਖੇਲਣੁ ਅਜੁ ਕਿ ਕਲਿ (ਅੱਜ ਕਿ ਕੱਲ੍ਹ) ॥ ਜਿਸੁ ਤੂੰ ਮੇਲਹਿ (ਮੇਲੈਂ), ਸੋ ਮਿਲੈ ; ਜਾਇ, ਸਚਾ ਪਿੜੁ ਮਲਿ (ਮੱਲ)॥੮॥ ਬਿਨੁ ਗੁਰ, ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਊਪਜੈ ; ਹਉਮੈ ਮੈਲੁ ਨ ਜਾਇ ॥ ਸੋਹੰ (ਸੋਹਂ) ਆਪੁ ਪਛਾਣੀਐ ; ਸਬਦਿ ਭੇਦਿ ਪਤੀਆਇ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਆਪੁ ਪਛਾਣੀਐ ; ਅਵਰ ਕਿ ਕਰੇ, ਕਰਾਇ ? ॥੯॥ ਮਿਲਿਆ (ਮਿਲਿਆਂ) ਕਾ ਕਿਆ ਮੇਲੀਐ ? ਸਬਦਿ ਮਿਲੇ ਪਤੀਆਇ ॥ ਮਨਮੁਖਿ ਸੋਝੀ ਨਾ ਪਵੈ ; ਵੀਛੁੜਿ ਚੋਟਾ (ਚੋਟਾਂ) ਖਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ! ਦਰੁ ਘਰੁ ਏਕੁ ਹੈ ; ਅਵਰੁ ਨ ਦੂਜੀ ਜਾਇ ॥੧੦॥੧੧॥

(ਨੋਟ: (1). ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਬੰਦ ’ਚ ਤੁਕਾਂਤ ਮੇਲ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰੱਖਦਿਆਂ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸ਼ਬਦ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ‘‘ਜੈਸੀ ਜਲ ‘ਕਮਲੇਹਿ’॥,..ਭੀ ਵਿਗਸੈ ‘ਅਸਨੇਹਿ’ ॥, ..ਬਿਨੁ ਜਲ, ਮਰਣੁ ‘ਤਿਨੇਹਿ’॥੧॥ ’’ ’ਚ ਸ਼ਾਮਲ ‘ਕਮਲੇਹਿ, ਅਸਨੇਹਿ, ਤਿਨੇਹਿ’ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਅੰਤ ਸਿਹਾਰੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ: ‘ਜੈਸੀ ਜਲ ਕਮਲੇਹਿ’ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ: ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਲ ਦੀ ਕਮਲ ਨਾਲ (ਪ੍ਰੀਤ ਭਾਵ ‘ਕਮਲਹਿ’ ਦੀ ਅੰਤ ਸਿਹਾਰੀ ‘ਨਾਲ’ (ਭਾਵ ਕਰਣ ਕਾਰਕ) ਦੇ ਅਰਥ ਦੇਂਦੀ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਉਚਾਰਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ), ‘ਭੀ ਵਿਗਸੈ ਅਸਨੇਹਿ’ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ: ਫਿਰ ਵੀ ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਖਿੜਦਾ ਹੈ ਭਾਵ ‘ਅਸਨੇਹਿ’ ਦੀ ਅੰਤ ਸਿਹਾਰੀ ‘ਵਿੱਚ’ (ਅਧਿਕਰਣ ਕਾਰਕ) ਦੇ ਅਰਥ ਕੱਢਦੀ ਹੈ ਤੇ ‘ਬਿਨੁ ਜਲ, ਮਰਣੁ ਤਿਨੇਹਿ’ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ: ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ (ਜਲ-ਜੀਵਾਂ) ਦਾ ਮਰਣਾ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੈ ਭਾਵ ‘ਤਿਨੇਹਿ’ ਸੰਬੰਧ ਕਾਰਕ ਬਹੁ ਵਚਨ ਪੜ੍ਹਨਾਂਵ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ‘ਕਮਲੇਹ, ਅਸਨੇਹ’ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰੱਖਦਿਆਂ ‘ਤਿਨੇਹ’ ਕਰਨਾ ਦਰੁਸਤ ਹੋਵੇਗਾ।

(2). ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਚੌਥੇ ਬੰਦ ਦੀ ਤੁਕ ‘‘ਆਵਟਣੁ ਆਪੇ ਖਵੈ ; ਦੁਧ ਕਉ ਖਪਣਿ ਨ ਦੇਇ ॥’’ ’ਚ ਦਰਜ ‘ਆਵਟਣ’ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ‘ਆਵੱਟਣ’ ਕਰਨਾ ਗ਼ਲਤ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ‘ਅੱਵਟਣ’ (ਉਬਾਲਾ, ਸੇਕ) ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ‘ਆੱਵਟਣ’ ਵਾਙ ਉਚਾਰਨਾ ਵਧੇਰੇ ਦਰੁਸਤ ਰਹੇਗਾ। ‘ਆਵੱਟਣ’ ਪਾਠ ਕਰਨ ਨਾਲ ‘ਆ’ ਅਗੇਤਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਭਾਵਾਰਥ ਲਈ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ।

(3). ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਨੌਵੇਂ ਬੰਦ ਦੀ ਤੁਕ ‘‘ਸੋਹੰ ਆਪੁ ਪਛਾਣੀਐ॥’’ ’ਚ ਦਰਜ ‘ਸੋਹੰ’ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ‘ਸੈਭੰ’ ਦੇ ਉਚਾਰਨ ‘ਸੈਭੰਙ’ ਵਾਙ ‘ਸੋਹੰਙ’ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਦਰੁਸਤ ਉਚਾਰਨ ‘ਸੋਹਂ’ ਜਾਪਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ: ‘ਸੋ’ ਭਾਵ ਉਹ (ਪ੍ਰਭੂ) ਤੇ ‘ਹੰ’ ਭਾਵ ਮੈਂ।)

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੧ ॥

ਮਨਮੁਖਿ ਭੁਲੈ, ਭੁਲਾਈਐ ; ਭੂਲੀ, ਠਉਰ ਨ ਕਾਇ ॥ ਗੁਰ ਬਿਨੁ, ਕੋ ਨ ਦਿਖਾਵਈ ; ਅੰਧੀ ਆਵੈ ਜਾਇ ॥ ਗਿਆਨ ਪਦਾਰਥੁ ਖੋਇਆ ; ਠਗਿਆ ਮੁਠਾ ਜਾਇ ॥੧॥ ਬਾਬਾ ! ਮਾਇਆ ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਇ ॥ ਭਰਮਿ ਭੁਲੀ ਡੋਹਾਗਣੀ ; ਨਾ ਪਿਰ ਅੰਕਿ ਸਮਾਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਭੂਲੀ ਫਿਰੈ ਦਿਸੰਤਰੀ ; ਭੂਲੀ, ਗਿ੍ਰਹੁ ਤਜਿ ਜਾਇ ॥ ਭੂਲੀ ਡੂੰਗਰਿ ਥਲਿ ਚੜੈ (ਚੜ੍ਹੈ); ਭਰਮੈ, ਮਨੁ ਡੋਲਾਇ ॥ ਧੁਰਹੁ (ਧੁਰੋਂ) ਵਿਛੁੰਨੀ, ਕਿਉ (ਕਿਉਂ) ਮਿਲੈ ? ਗਰਬਿ ਮੁਠੀ, ਬਿਲਲਾਇ ॥੨॥ ਵਿਛੁੜਿਆ (ਵਿਛੁੜਿਆਂ), ਗੁਰੁ ਮੇਲਸੀ ; ਹਰਿ ਰਸਿ ਨਾਮ ਪਿਆਰਿ ॥ ਸਾਚਿ ਸਹਜਿ ਸੋਭਾ (ਸ਼ੋਭਾ) ਘਣੀ ; ਹਰਿ ਗੁਣ ਨਾਮ ਅਧਾਰਿ ॥ ਜਿਉ (ਜਿਉਂ) ਭਾਵੈ, ਤਿਉ ਰਖੁ (ਤਿਉਂ ਰੱਖ) ਤੂੰ ; ਮੈ, ਤੁਝ ਬਿਨੁ ਕਵਨੁ ਭਤਾਰੁ ? ॥੩॥ ਅਖਰ ਪੜਿ ਪੜਿ (ਅੱਖਰ ਪੜ੍ਹ ਪੜ੍ਹ) ਭੁਲੀਐ ; ਭੇਖੀ (ਭੇਖੀਂ) ਬਹੁਤੁ ਅਭਿਮਾਨੁ ॥ ਤੀਰਥ ਨਾਤਾ (ਨ੍ਹਾਤਾ) ਕਿਆ ਕਰੇ ? ਮਨ ਮਹਿ ਮੈਲੁ ਗੁਮਾਨੁ ॥ ਗੁਰ ਬਿਨੁ, ਕਿਨਿ ਸਮਝਾਈਐ ? ਮਨੁ ਰਾਜਾ ਸੁਲਤਾਨੁ ॥੪॥ ਪ੍ਰੇਮ ਪਦਾਰਥੁ ਪਾਈਐ ; ਗੁਰਮੁਖਿ ਤਤੁ ਵੀਚਾਰੁ ॥ ਸਾਧਨ (ਸਾ+ਧਨ) ਆਪੁ ਗਵਾਇਆ ; ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਸੀਗਾਰੁ (ਸ਼ੀਂਗਾਰ)॥ ਘਰ ਹੀ, ਸੋ ਪਿਰੁ ਪਾਇਆ ; ਗੁਰ ਕੈ ਹੇਤਿ ਅਪਾਰੁ ॥੫॥ ਗੁਰ ਕੀ ਸੇਵਾ ਚਾਕਰੀ ; ਮਨੁ ਨਿਰਮਲੁ, ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥ ਗੁਰ ਕਾ ਸਬਦੁ, ਮਨਿ ਵਸਿਆ ; ਹਉਮੈ ਵਿਚਹੁ (ਵਿੱਚੋਂ) ਖੋਇ ॥ ਨਾਮੁ ਪਦਾਰਥੁ ਪਾਇਆ ; ਲਾਭੁ ਸਦਾ ਮਨਿ ਹੋਇ ॥੬॥ ਕਰਮਿ ਮਿਲੈ ਤਾ (ਤਾਂ) ਪਾਈਐ ; ਆਪਿ ਨ ਲਇਆ ਜਾਇ ॥ ਗੁਰ ਕੀ ਚਰਣੀ ਲਗਿ ਰਹੁ (ਰਹ); ਵਿਚਹੁ (ਵਿੱਚੋਂ) ਆਪੁ ਗਵਾਇ ॥ ਸਚੇ ਸੇਤੀ ਰਤਿਆ (ਰੱਤਿਆਂ) ; ਸਚੋ ਪਲੈ (ਪੱਲੈ) ਪਾਇ ॥੭॥ ਭੁਲਣ (ਭੁੱਲਣ) ਅੰਦਰਿ ਸਭੁ ਕੋ ; ਅਭੁਲੁ (ਅਭੁੱਲ) ਗੁਰੂ ਕਰਤਾਰੁ ॥ ਗੁਰਮਤਿ ਮਨੁ ਸਮਝਾਇਆ ; ਲਾਗਾ ਤਿਸੈ ਪਿਆਰੁ ॥ ਨਾਨਕ ! ਸਾਚੁ ਨ ਵੀਸਰੈ ; ਮੇਲੇ (ਮੇਲ਼ੇ) ਸਬਦੁ ਅਪਾਰੁ ॥੮॥੧੨॥

(ਨੋਟ: (1). ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਬੰਦ ਦੀ ਤੁਕ ‘‘ਭੂਲੀ ਫਿਰੈ ਦਿਸੰਤਰੀ..॥’’ ’ਚ ਦਰਜ ‘ਦਿਸੰਤਰੀ’ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰਬਾਣੀ ’ਚ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਵਾਰ ਇਸ ਤੁਕ ’ਚ ਹੀ ਦਰਜ ਹੈ, ਜੋ ‘ਦਿਸੰਤਰਿ’ (ਅਧਿਕਰਣ ਕਾਰਕ) ਤੋਂ ਕਾਵਿ ਤੋਲ ਕਾਰਨ ‘ਦਿਸੰਤਰੀ’ ਸਰੂਪ ਬਣਿਆ, ਜਾਪਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ‘ਦਿਸੰਤਰੀਂ’ (ਨਾਸਿਕੀ, ਬਹੁ ਵਚਨ) ਕਰਨਾ ਦਰੁਸਤ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ।

(2). ਉਕਤ ਅਸ਼ਟਪਦੀ ਦੇ ਸੱਤਵੇਂ ਬੰਦ ਦੀ ਤੁਕ ‘‘ਗੁਰ ਕੀ ਚਰਣੀ ਲਗਿ (ਕੇ) ਰਹੁ..॥’’ ’ਚ ਦਰਜ ਸ਼ਬਦ ‘ਰਹੁ’ ਇੱਕ ਵਚਨ ਹੁਕਮੀ ਭਵਿੱਖ ਕਾਲ ਕਿਰਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ: ‘ਤੂੰ ਰਹ’ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਅੰਤ ’ਚ ਲੱਗਾ ਔਂਕੜ ਉਚਾਰਨ ਦਾ ਭਾਗ ਨਹੀਂ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਤੁਕਾਂ ’ਚ ‘ਰਖੁ’ ਭਾਵ ‘ਤੂੰ ਰੱਖ’ ਤੇ ‘ਮਿਲੁ’ ਭਾਵ ‘ਤੂੰ ਮਿਲ’ (ਹੁਕਮੀ ਭਵਿੱਖ ਕਾਲ ਇੱਕ ਵਚਨ ਕਿਰਿਆਵਾਚੀ ਸ਼ਬਦ) ਦਰਜ ਹਨ:

ਜਿਨਿ ਕੀਆ, ਤਿਸੁ ਚੀਤਿ ‘ਰਖੁ’; ਨਾਨਕ ! ਨਿਬਹੀ ਨਾਲਿ ॥ (ਮ: ੫/੨੬੬)

ਸੁਣਿ ਮਨ ਮਿਤ੍ਰ ਪਿਆਰਿਆ ! ‘ਮਿਲੁ’ ਵੇਲਾ ਹੈ ਏਹ ॥ (ਮ: ੧/੨੦) ਆਦਿ।

ਗੁਰਬਾਣੀ ’ਚ ‘ਰਹੁ’ ਸ਼ਬਦ 28 ਵਾਰ ਦਰਜ ਹੈ, ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਹੁਕਮੀ ਭਵਿੱਖ ਕਾਲ ਕਿਰਿਆ ਹੈ ਤੇ ਉਚਾਰਨ ਹੈ ‘ਰਹ’: ਜਿਵੇਂ

‘‘ਛੋਡਿ ਪਸਾਰੁ ਈਹਾ ‘ਰਹੁ’, ਬਪੁਰੀ ! ਕਹੁ ਕਬੀਰ ਸਮਝਾਈ ॥ (ਭਗਤ ਕਬੀਰ/੩੩੫)

ਚਿੰਤਾ ਛਡਿ, ਅਚਿੰਤੁ ‘ਰਹੁ’; ਨਾਨਕ ! ਲਗਿ ਪਾਈ (ਪਾਈਂ)॥ (ਮ: ੩/੫੧੭)

ਏ ਮਨ ਮੇਰਿਆ ! ਤੂ ਸਦਾ ‘ਰਹੁ’; ਹਰਿ ਨਾਲੇ ॥’’ ਮ: ੩/੯੧੭) ਆਦਿ।)

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੧ ॥

ਤ੍ਰਿਸਨਾ (ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ) ਮਾਇਆ ਮੋਹਣੀ ; ਸੁਤ ਬੰਧਪ ਘਰ ਨਾਰਿ ॥ ਧਨਿ ਜੋਬਨਿ ਜਗੁ ਠਗਿਆ (ਠੱਗਿਆ); ਲਬਿ ਲੋਭਿ ਅਹੰਕਾਰਿ ॥ ਮੋਹ ਠਗਉਲੀ ਹਉ (ਹਉਂ) ਮੁਈ ; ਸਾ ਵਰਤੈ ਸੰਸਾਰਿ ॥੧॥ ਮੇਰੇ ਪ੍ਰੀਤਮਾ ! ਮੈ, ਤੁਝ ਬਿਨੁ, ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਇ ॥ ਮੈ, ਤੁਝ ਬਿਨੁ, ਅਵਰੁ ਨ ਭਾਵਈ (ਭਾਵ+ਈ); ਤੂੰ ਭਾਵਹਿ (ਭਾਵੈਂ), ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਨਾਮੁ ਸਾਲਾਹੀ ਰੰਗ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ); ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਸੰਤੋਖੁ ॥ ਜੋ ਦੀਸੈ ਸੋ ਚਲਸੀ ; ਕੂੜਾ ਮੋਹੁ (ਮੋਹ) ਨ ਵੇਖੁ ॥ ਵਾਟ ਵਟਾਊ ਆਇਆ ; ਨਿਤ ਚਲਦਾ ਸਾਥੁ ਦੇਖੁ ॥੨॥ ਆਖਣਿ ਆਖਹਿ (ਆਖੈਂ) ਕੇਤੜੇ ; ਗੁਰ ਬਿਨੁ, ਬੂਝ ਨ ਹੋਇ ॥ ਨਾਮੁ ਵਡਾਈ ਜੇ ਮਿਲੈ ; ਸਚਿ ਰਪੈ, ਪਤਿ ਹੋਇ ॥ ਜੋ ਤੁਧੁ ਭਾਵਹਿ (ਭਾਵੈਂ), ਸੇ ਭਲੇ ; ਖੋਟਾ ਖਰਾ ਨ ਕੋਇ ॥੩॥ ਗੁਰ ਸਰਣਾਈ (ਸ਼ਰਣਾਈ) ਛੁਟੀਐ ; ਮਨਮੁਖ ਖੋਟੀ ਰਾਸਿ ॥ ਅਸਟ (ਅਸ਼ਟ) ਧਾਤੁ ਪਾਤਿਸਾਹ (ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ) ਕੀ ; ਘੜੀਐ ਸਬਦਿ, ਵਿਗਾਸਿ ॥ ਆਪੇ ਪਰਖੇ ਪਾਰਖੂ ; ਪਵੈ ਖਜਾਨੈ (ਖ਼ਜ਼ਾਨੈ) ਰਾਸਿ ॥੪॥ ਤੇਰੀ ਕੀਮਤਿ ਨਾ ਪਵੈ ; ਸਭ ਡਿਠੀ ਠੋਕਿ ਵਜਾਇ ॥ ਕਹਣੈ, ਹਾਥ ਨ ਲਭਈ ; ਸਚਿ ਟਿਕੈ, ਪਤਿ ਪਾਇ ॥ ਗੁਰਮਤਿ, ਤੂੰ ਸਾਲਾਹਣਾ ; ਹੋਰੁ ਕੀਮਤਿ ਕਹਣੁ ਨ ਜਾਇ ॥੫॥ ਜਿਤੁ ਤਨਿ, ਨਾਮੁ ਨ ਭਾਵਈ (ਭਾਵ+ਈ); ਤਿਤੁ ਤਨਿ, ਹਉਮੈ ਵਾਦੁ ॥ ਗੁਰ ਬਿਨੁ, ਗਿਆਨੁ ਨ ਪਾਈਐ ; ਬਿਖਿਆ ਦੂਜਾ ਸਾਦੁ ॥ ਬਿਨੁ ਗੁਣ, ਕਾਮਿ ਨ ਆਵਈ (ਆਵ+ਈ); ਮਾਇਆ ਫੀਕਾ ਸਾਦੁ ॥੬॥ ਆਸਾ (ਆਸਾਂ) ਅੰਦਰਿ ਜੰਮਿਆ ; ਆਸਾ (ਆਸਾਂ) ਰਸ ਕਸ ਖਾਇ ॥ ਆਸਾ (ਆਸਾਂ), ਬੰਧਿ ਚਲਾਈਐ ; ਮੁਹੇ ਮੁਹਿ ਚੋਟਾ ਖਾਇ (ਮੁੰਹੇ ਮੁੰਹ ਚੋਟਾਂ ਖਾਇ)॥ ਅਵਗਣਿ ਬਧਾ ਮਾਰੀਐ ; ਛੂਟੈ ਗੁਰਮਤਿ ਨਾਇ (ਨਾਇਂ)॥੭॥ ਸਰਬੇ ਥਾਈ (ਥਾਈਂ) ਏਕੁ ਤੂੰ ; ਜਿਉ (ਜਿਉਂ) ਭਾਵੈ ; ਤਿਉ (ਤਿਉਂ) ਰਾਖੁ ॥ ਗੁਰਮਤਿ, ਸਾਚਾ ਮਨਿ ਵਸੈ ; ਨਾਮੁ ਭਲੋ ਪਤਿ ਸਾਖੁ ॥ ਹਉਮੈ ਰੋਗੁ ਗਵਾਈਐ ; ਸਬਦਿ ਸਚੈ ਸਚੁ ਭਾਖੁ ॥੮॥ ਆਕਾਸੀ ਪਾਤਾਲਿ ਤੂੰ ; ਤ੍ਰਿਭਵਣਿ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ ॥ ਆਪੇ ਭਗਤੀ ਭਾਉ ਤੂੰ ; ਆਪੇ ਮਿਲਹਿ (ਮਿਲਹਿਂ) ਮਿਲਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ! ਨਾਮੁ ਨ ਵੀਸਰੈ ; ਜਿਉ (ਜਿਉਂ) ਭਾਵੈ, ਤਿਵੈ ਰਜਾਇ (ਰਜ਼ਾਇ)॥੯॥੧੩॥

(ਨੋਟ: (1). ਉਕਤ ਅਸ਼ਟਪਦੀ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਬੰਦ ਦੀ ਤੁਕ ‘‘ਨਾਮੁ ਸਾਲਾਹੀ ਰੰਗ ਸਿਉ..॥’’ ’ਚ ਦਰਜ ‘ਸਾਲਾਹੀ’ ਸ਼ਬਦ ਹੁਕਮੀ ਭਵਿੱਖ ਕਾਲ ਕਿਰਿਆ ‘ਸਾਲਾਹਿ’ ਹੈ, ਜੋ ਕਾਵਿ ਤੋਲ ਕਾਰਨ ‘ਸਾਲਾਹੀ’ ਬਣ ਗਿਆ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ‘ਸਾਲਾਹੀਂ’ (ਨਾਸਿਕੀ) ਕਰਨਾ ਅਸ਼ੁੱਧ ਹੋਵੇਗਾ।

(2). ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਬੰਦ ਦੀ ਤੁਕ ‘‘ਆਕਾਸੀ ਪਾਤਾਲਿ ਤੂੰ..॥’’ ’ਚ ਦਰਜ ਸ਼ਬਦ ‘ਆਕਾਸੀ’ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ‘ਆਕਾਸੀਂ’ (ਨੂੰ ਬਹੁ ਵਚਨ ਮੰਨ ਕੇ ਨਾਸਿਕੀ) ਕਰਨਾ ਅਸ਼ੁੱਧ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਸੰਯੁਕਤ ਸ਼ਬਦ ‘ਪਾਤਾਲਿ’ ਇੱਕ ਵਚਨ ਅਧਿਕਰਣ ਕਾਰਕ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ‘ਆਕਾਸਿ’ (ਇੱਕ ਵਚਨ ਅਧਿਕਰਣ ਕਾਰਕ) ਤੋਂ ਕਾਵਿ ਤੋਲ ਕਾਰਨ ‘ਆਕਾਸੀ’ ਸ਼ਬਦ ਸਰੂਪ ਬਣਿਆ, ਜਾਪਦਾ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ‘ਹੁਕਮਿ’ ਤੋਂ ‘ਹੁਕਮੀ’।)

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੧ ॥

ਰਾਮ ਨਾਮਿ ਮਨੁ ਬੇਧਿਆ ; ਅਵਰੁ ਕਿ ਕਰੀ (ਕਰੀਂ) ਵੀਚਾਰੁ ?॥ ਸਬਦ ਸੁਰਤਿ ਸੁਖੁ ਊਪਜੈ ; ਪ੍ਰਭ ਰਾਤਉ (ਰਾੱਤੌ) ਸੁਖ ਸਾਰੁ ॥ ਜਿਉ (ਜਿਉਂ) ਭਾਵੈ, ਤਿਉ (ਤਿਉਂ) ਰਾਖੁ ਤੂੰ ; ਮੈ, ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਅਧਾਰੁ ॥੧॥ ਮਨ ਰੇ ! ਸਾਚੀ, ਖਸਮ ਰਜਾਇ (ਰਜ਼ਾਇ)॥ ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ), ਤਨੁ ਮਨੁ ਸਾਜਿ ਸੀਗਾਰਿਆ (ਸ਼ੀਂਗਾਰਿਆ) ; ਤਿਸੁ ਸੇਤੀ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਤਨੁ ਬੈਸੰਤਰਿ ਹੋਮੀਐ ; ਇਕ ਰਤੀ (ਰੱਤੀ) ਤੋਲਿ ਕਟਾਇ ॥ ਤਨੁ ਮਨੁ ਸਮਧਾ (ਥੋੜ੍ਹਾ ‘ਸਮਿਧਾ’ ਵਾਙ) ਜੇ ਕਰੀ (ਕਰੀਂ); ਅਨਦਿਨੁ ਅਗਨਿ ਜਲਾਇ ॥ ਹਰਿ ਨਾਮੈ ਤੁਲਿ ਨ ਪੁਜਈ (ਪੁਜ+ਈ); ਜੇ ਲਖ ਕੋਟੀ (ਲੱਖ ਕੋਟੀਂ) ਕਰਮ ਕਮਾਇ ॥੨॥ ਅਰਧ ਸਰੀਰੁ ਕਟਾਈਐ ; ਸਿਰਿ ਕਰਵਤੁ ਧਰਾਇ ॥ ਤਨੁ ਹੈਮੰਚਲਿ ਗਾਲੀਐ (ਗਾਲ਼ੀਐ) ; ਭੀ, ਮਨ ਤੇ ਰੋਗੁ ਨ ਜਾਇ ॥ ਹਰਿ ਨਾਮੈ ਤੁਲਿ ਨ ਪੁਜਈ (ਪੁਜ+ਈ); ਸਭ ਡਿਠੀ ਠੋਕਿ ਵਜਾਇ ॥੩॥ ਕੰਚਨ ਕੇ ਕੋਟ ਦਤੁ ਕਰੀ (ਕਰੀਂ); ਬਹੁ ਹੈਵਰ ਗੈਵਰ ਦਾਨੁ ॥ ਭੂਮਿ ਦਾਨੁ ਗਊਆ (ਗਊਆਂ) ਘਣੀ ; ਭੀ, ਅੰਤਰਿ ਗਰਬੁ ਗੁਮਾਨੁ ॥ ਰਾਮ ਨਾਮਿ ਮਨੁ ਬੇਧਿਆ ; ਗੁਰਿ, ਦੀਆ ਸਚੁ ਦਾਨੁ ॥੪॥ ਮਨਹਠ ਬੁਧੀ ਕੇਤੀਆ (ਕੇਤੀਆਂ); ਕੇਤੇ ਬੇਦ ਬੀਚਾਰ ॥ ਕੇਤੇ ਬੰਧਨ ਜੀਅ (ਜੀ..) ਕੇ ; ਗੁਰਮੁਖਿ ਮੋਖ ਦੁਆਰ ॥ ਸਚਹੁ (ਸਚਹੁਂ) ਓਰੈ ਸਭੁ ਕੋ ; ਉਪਰਿ, ਸਚੁ ਆਚਾਰੁ ॥੫॥ ਸਭੁ ਕੋ ਊਚਾ ਆਖੀਐ ; ਨੀਚੁ ਨ ਦੀਸੈ ਕੋਇ ॥ ਇਕਨੈ ਭਾਂਡੇ ਸਾਜਿਐ ; ਇਕੁ ਚਾਨਣੁ ਤਿਹੁ (ਤਿਹੁਂ) ਲੋਇ ॥ ਕਰਮਿ ਮਿਲੈ ਸਚੁ ਪਾਈਐ ; ਧੁਰਿ ਬਖਸ (ਬਖ਼ਸ਼) ਨ ਮੇਟੈ ਕੋਇ ॥੬॥ ਸਾਧੁ ਮਿਲੈ ਸਾਧੂ ਜਨੈ ; ਸੰਤੋਖੁ ਵਸੈ ਗੁਰ ਭਾਇ ॥ ਅਕਥ (ਅਕੱਥ) ਕਥਾ ਵੀਚਾਰੀਐ ; ਜੇ ਸਤਿਗੁਰ ਮਾਹਿ (ਮਾਹਿਂ) ਸਮਾਇ ॥ ਪੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਸੰਤੋਖਿਆ ; ਦਰਗਹਿ (ਦਰਗ੍ਾ) ਪੈਧਾ ਜਾਇ ॥੭॥ ਘਟਿ ਘਟਿ ਵਾਜੈ ਕਿੰਗੁਰੀ ; ਅਨਦਿਨੁ ਸਬਦਿ ਸੁਭਾਇ ॥ ਵਿਰਲੇ ਕਉ (ਕੌ) ਸੋਝੀ ਪਈ ; ਗੁਰਮੁਖਿ ਮਨੁ ਸਮਝਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ! ਨਾਮੁ ਨ ਵੀਸਰੈ ; ਛੂਟੈ ਸਬਦੁ ਕਮਾਇ ॥੮॥੧੪॥

(ਨੋਟ: ਉਕਤ ਅਸ਼ਟਪਦੀ ਦੇ ਪੰਜਵੇਂ ਬੰਦ ਦੀ ਤੁਕ ‘‘ਮਨਹਠ ਬੁਧੀ ਕੇਤੀਆ..॥’’ ’ਚ ਦਰਜ ‘ਕੇਤੀਆ’ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ‘ਕੇਤੀਆਂ’ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ‘ਬੁਧੀ’ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ‘ਬੁਧੀਂ’ (ਨਾਸਿਕੀ) ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ‘ਬੁਧ’ ਦਾ ਬਹੁ ਵਚਨ ‘ਬੁਧੀਆਂ’ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ‘ਬੁਧਾਂ’।)

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੧ ॥

ਚਿਤੇ ਦਿਸਹਿ ਧਉਲਹਰ (ਦਿਸਹਿਂ ਧੌਲਹਰ) ; ਬਗੇ (ਬੱਗੇ) ਬੰਕ ਦੁਆਰ ॥ ਕਰਿ ਮਨ ਖੁਸੀ (ਖ਼ੁਸ਼ੀ), ਉਸਾਰਿਆ ; ਦੂਜੈ ਹੇਤਿ ਪਿਆਰਿ ॥ ਅੰਦਰੁ ਖਾਲੀ (ਖ਼ਾਲੀ) ਪ੍ਰੇਮ ਬਿਨੁ ; ਢਹਿ (ਢਹ) ਢੇਰੀ ਤਨੁ ਛਾਰੁ ॥੧॥ ਭਾਈ ਰੇ ! ਤਨੁ ਧਨੁ, ਸਾਥਿ ਨ ਹੋਇ ॥ ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਧਨੁ ਨਿਰਮਲੋ ; ਗੁਰੁ ਦਾਤਿ ਕਰੇ, ਪ੍ਰਭੁ ਸੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਧਨੁ ਨਿਰਮਲੋ ; ਜੇ ਦੇਵੈ ਦੇਵਣਹਾਰੁ ॥ ਆਗੈ, ਪੂਛ ਨ ਹੋਵਈ (ਹੋਵ+ਈ) ; ਜਿਸੁ ਬੇਲੀ, ਗੁਰੁ ਕਰਤਾਰੁ ॥ ਆਪਿ ਛਡਾਏ, ਛੁਟੀਐ ; ਆਪੇ ਬਖਸਣਹਾਰੁ (ਬਖ਼ਸ਼ਣਹਾਰ)॥੨॥ ਮਨਮੁਖੁ ਜਾਣੈ ਆਪਣੇ ; ਧੀਆ (ਧੀਆਂ) ਪੂਤ ਸੰਜੋਗੁ ॥ ਨਾਰੀ ਦੇਖਿ ਵਿਗਾਸੀਅਹਿ (ਵਿਗਾਸੀਅਹਿਂ, ਵਿਗਾਸੀਐਂ) ; ਨਾਲੇ (ਨਾਲ਼ੇ) ਹਰਖੁ ਸੁ ਸੋਗੁ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਬਦਿ ਰੰਗਾਵਲੇ ; ਅਹਿਨਿਸਿ ਹਰਿ ਰਸੁ ਭੋਗੁ ॥੩॥ ਚਿਤੁ ਚਲੈ, ਵਿਤੁ ਜਾਵਣੋ ; ਸਾਕਤ ਡੋਲਿ ਡੋਲਾਇ ॥ ਬਾਹਰਿ ਢੂੰਢਿ ਵਿਗੁਚੀਐ ; ਘਰ ਮਹਿ ਵਸਤੁ ਸੁਥਾਇ (ਸੁਥਾਂਇ)॥ ਮਨਮੁਖਿ ਹਉਮੈ ਕਰਿ ਮੁਸੀ (ਮੁੱਸੀ) ; ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਲੈ (ਪੱਲੈ) ਪਾਇ ॥੪॥ ਸਾਕਤ ਨਿਰਗੁਣਿਆਰਿਆ ! ਆਪਣਾ ਮੂਲੁ ਪਛਾਣੁ ॥ ਰਕਤੁ ਬਿੰਦੁ ਕਾ ਇਹੁ (ਇਹ) ਤਨੋ ; ਅਗਨੀ ਪਾਸਿ ਪਿਰਾਣੁ ॥ ਪਵਣੈ ਕੈ ਵਸਿ ਦੇਹੁਰੀ; ਮਸਤਕਿ ਸਚੁ ਨੀਸਾਣੁ (ਨੀਸ਼ਾਣ)॥੫॥ ਬਹੁਤਾ ਜੀਵਣੁ ਮੰਗੀਐ ; ਮੁਆ ਨ ਲੋੜੈ ਕੋਇ ॥ ਸੁਖ-ਜੀਵਣੁ, ਤਿਸੁ ਆਖੀਐ ; ਜਿਸੁ, ਗੁਰਮੁਖਿ ਵਸਿਆ ਸੋਇ ॥ ਨਾਮ ਵਿਹੂਣੇ, ਕਿਆ ਗਣੀ (ਗਣੀਂ) ? ਜਿਸੁ, ਹਰਿ ਗੁਰ ਦਰਸੁ ਨ ਹੋਇ ॥੬॥ ਜਿਉ (ਜਿਉਂ) ਸੁਪਨੈ, ਨਿਸਿ ਭੁਲੀਐ ; ਜਬ ਲਗਿ ਨਿਦ੍ਰਾ ਹੋਇ ॥ ਇਉ (ਇਉਂ), ਸਰਪਨਿ ਕੈ ਵਸਿ ਜੀਅੜਾ ; ਅੰਤਰਿ ਹਉਮੈ ਦੋਇ ॥ ਗੁਰਮਤਿ ਹੋਇ ਵੀਚਾਰੀਐ ; ਸੁਪਨਾ ਇਹੁ (ਇਹ) ਜਗੁ ਲੋਇ ॥੭॥ ਅਗਨਿ ਮਰੈ, ਜਲੁ ਪਾਈਐ ; ਜਿਉ (ਜਿਉਂ) ਬਾਰਿਕ ਦੂਧੈ ਮਾਇ ॥ ਬਿਨੁ ਜਲ, ਕਮਲ ਸੁ ਨਾ ਥੀਐ ; ਬਿਨੁ ਜਲ, ਮੀਨੁ ਮਰਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ! ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਰਸਿ ਮਿਲੈ ; ਜੀਵਾ (ਜੀਵਾਂ) ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਇ ॥੮॥੧੫॥

(ਨੋਟ: (1). ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਪੰਜਵੇਂ ਬੰਦ ਦੀ ਤੁਕ ‘‘ਆਪਣਾ ਮੂਲੁ ਪਛਾਣੁ ॥’’ ’ਚ ‘ਪਛਾਣੁ’ ਸ਼ਬਦ ਹੁਕਮੀ ਭਵਿੱਖ ਕਾਲ ਕਿਰਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ: ‘ਤੂੰ ਪਛਾਣ, ਤੂੰ ਸਮਝ’ ਪਰ ਇਹੀ ਸ਼ਬਦ ਸਰੂਪ ਨਾਂਵ (ਸੰਗਿਆ) ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ: ‘ਮਿੱਤਰ, ਭੇਤੀ, ਜਾਣਨਹਾਰ’ ; ਜਿਵੇਂ ‘‘ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ, ਆਪੁ ‘ਪਛਾਣੁ’ (ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਮਝਣਹਾਰ)॥ (ਮ: ੩/੬੬੪), ਗੁਰਮੁਖਿ ਖੋਟੇ-ਖਰੇ ‘ਪਛਾਣੁ’ (ਭੇਤੀ)॥ (ਮ: ੧/੯੪੨), ਦੁਬਿਧਾ ਚੂਕੈ, ਤਾਂ ਸਬਦੁ ‘ਪਛਾਣੁ’ (‘ਬੋਧ’ ਹੁੰਦਾ)॥’’ (ਮ: ੧/੧੩੪੩) ਆਦਿ। ਧਿਆਨ ਰਹੇ ਕਿ ਇਸ ‘ਪਛਾਣੁ’ (ਨਾਂਵ) ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਮੂਲ ਸ੍ਰੋਤ ਸ਼ਬਦ ‘ਪਛਾਣੂ’ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗੁਰਬਾਣੀ ’ਚ 4 ਵਾਰ ਦਰਜ ਹੈ: ‘‘ਇਕੁ ‘ਪਛਾਣੂ’ ਜੀਅ ਕਾ; ਇਕੋ ਰਖਣਹਾਰੁ ॥’’ (ਮ: ੫/੪੫), ਆਦਿ; ਇਸ ਲਈ ‘ਪਛਾਣੁ’ (ਨਾਂਵ) ਨੂੰ ‘ਪਛਾਣ’ (ਹੁਕਮੀ ਭਵਿੱਖ ਕਾਲ ਕਿਰਿਆ ਵਾਙ) ਉਚਾਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਥੋੜ੍ਹਾ ‘ਪਛਾਣੂ’ (ਦੁਲੈਂਕੜ) ਵਾਙ ਉਚਾਰਨਾ ਦਰੁਸਤ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਸ਼ਬਦ ਵੀ ਹਨ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ‘ਜਾਣੁ’ (ਜਾਣੂ), ‘ਸੁਜਾਣੁ’ (ਸੁਜਾਣੂ), ‘ਵਿਸੁ’ (ਵਿਸੂ), ਵਸਤੁ (ਵਸਤੂ), ‘ਰਾਹੁ’ (ਰਾਹੂ): ‘‘ਜੇ ਦੇਹੈ ਦੁਖੁ ਲਾਈਐ; ਪਾਪ ਗਰਹ ‘ਦੁਇ ਰਾਹੁ’ (ਦੋਵੇਂ ਰਾਹੂ ਤੇ ਕੇਤੂ) ॥’’ (ਮ: ੧/੧੪੨)

ਇਨ੍ਹਾਂ (ਜਾਣੁ, ਵਸਤੁ, ਰਾਹੁ) ਦਾ ਉਚਾਰਨ ‘ਜਾਣ, ਵਸਤ, ਰਾਹ’ ਕਰਨਾ ਬਿਲਕੁਲ ਗ਼ਲਤ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ‘ਜਾਣ, ਵਸਤ, ਰਾਹ’ ਆਦਿ ਸ਼ਬਦਾਰਥ ਭਿੰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ‘ਵਸਤ’ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ‘ਵੱਸਣਾ’ ਪਰ ‘ਵਸਤੂ’ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ‘ਪਦਾਰਥ’; ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਾਕ ਹਨ:

(1). ਨਾਭਿ ‘ਵਸਤ’ ਬ੍ਰਹਮੈ; ਅੰਤੁ ਨ ਜਾਣਿਆ ॥ (ਮ: ੧/੧੨੩੭) ਭਾਵ ਕਮਲ ਫੁੱਲ ਦੀ ਨਾਭੀ ’ਚ ਵੱਸਦੇ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦਾ ਅੰਤ ਨਹੀਂ ਸਮਝਿਆ।

(2). ਥਾਲ ਵਿਚਿ ਤਿੰਨਿ ‘ਵਸਤੂ’ ਪਈਓ; ਸਤੁ ਸੰਤੋਖੁ ਵੀਚਾਰੋ ॥ (ਮ: ੫/੧੪੨੯) ਆਦਿ।

ਧਿਆਨ ਰਹੇ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਅੰਤ ਦੁਲੈਂਕੜ, ਕਾਵਿ ਤੋਲ ਕਾਰਨ ਔਂਕੜ ’ਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ (ਔਂਕੜ) ਕਿਸੇ ਸੰਬੰਧਕੀ ਚਿੰਨ੍ਹ (ਦਾ, ਦੇ, ਦੀ, ਕਾ, ਕੇ, ਕੀ, ਵਿਚਿ, ਅੰਦਰਿ ਆਦਿ) ਆਇਆਂ ਵੀ ਅੰਤ ਮੁਕਤੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਬਲਕਿ ਅੰਤ ਔਂਕੜ ਵੀ ਅੰਤ ਦੁਲੈਂਕੜ ’ਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹਨ; ਜਿਵੇਂ:

‘‘ਖਾਇ ਖਾਇ ਕਰੇ ਬਦਫੈਲੀ; ਜਾਣੁ ‘ਵਿਸੂ ਕੀ’ ਵਾੜੀ ਜੀਉ ॥ (ਮ: ੫/੧੦੫)

‘ਵਸਤੂ ਅੰਦਰਿ’ ਵਸਤੁ ਸਮਾਵੈ; ਦੂਜੀ ਹੋਵੈ ਪਾਸਿ ॥’’ ਮ: ੨/੪੭੪) ਆਦਿ।)

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੧ ॥

ਡੂੰਗਰੁ ਦੇਖਿ ਡਰਾਵਣੋ ; ਪੇਈਅੜੈ ਡਰੀਆਸੁ ॥ ਊਚਉ ਪਰਬਤੁ ਗਾਖੜੋ ; ਨਾ ਪਉੜੀ ਤਿਤੁ ਤਾਸੁ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਅੰਤਰਿ ਜਾਣਿਆ ; ਗੁਰਿ, ਮੇਲੀ (ਮੇਲ਼ੀ) ਤਰੀਆਸੁ ॥੧॥ ਭਾਈ ਰੇ ! ਭਵਜਲੁ ਬਿਖਮੁ ਡਰਾਂਉ ॥ ਪੂਰਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਰਸਿ ਮਿਲੈ ; ਗੁਰੁ ਤਾਰੇ ਹਰਿ ਨਾਉ (ਨਾਂਉ)॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਚਲਾ ਚਲਾ ਜੇ ਕਰੀ (ਚੱਲਾਂ ਚੱਲਾਂ ਜੇ ਕਰੀਂ); ਜਾਣਾ ਚਲਣਹਾਰੁ ॥ ਜੋ ਆਇਆ, ਸੋ ਚਲਸੀ ; ਅਮਰੁ ਸੁ ਗੁਰੁ ਕਰਤਾਰੁ ॥ ਭੀ, ਸਚਾ ਸਾਲਾਹਣਾ ; ਸਚੈ ਥਾਨਿ ਪਿਆਰੁ ॥੨॥ ਦਰ ਘਰ ਮਹਲਾ ਸੋਹਣੇ ; ਪਕੇ ਕੋਟ ਹਜਾਰ (ਪੱਕੇ ਕੋਟ ਹਜ਼ਾਰ)॥ ਹਸਤੀ ਘੋੜੇ ਪਾਖਰੇ ; ਲਸਕਰ ਲਖ (ਲਸ਼ਕਰ ਲੱਖ) ਅਪਾਰ ॥ ਕਿਸ ਹੀ ਨਾਲਿ ਨ ਚਲਿਆ ; ਖਪਿ ਖਪਿ ਮੁਏ ਅਸਾਰ ॥੩॥ ਸੁਇਨਾ ਰੁਪਾ ਸੰਚੀਐ ; ਮਾਲੁ ਜਾਲੁ ਜੰਜਾਲੁ ॥ ਸਭ ਜਗ ਮਹਿ ਦੋਹੀ ਫੇਰੀਐ ; ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ (ਨਾਵੈਂ), ਸਿਰਿ ਕਾਲੁ ॥ ਪਿੰਡੁ ਪੜੈ, ਜੀਉ ਖੇਲਸੀ ; ਬਦਫੈਲੀ ਕਿਆ ਹਾਲੁ ?॥੪॥ ਪੁਤਾ (ਪੁੱਤਾਂ) ਦੇਖਿ ਵਿਗਸੀਐ ; ਨਾਰੀ ਸੇਜ ਭਤਾਰ ॥ ਚੋਆ ਚੰਦਨੁ ਲਾਈਐ ; ਕਾਪੜੁ ਰੂਪੁ ਸੀਗਾਰੁ (ਸ਼ੀਂਗਾਰ)॥ ਖੇਹੂ ਖੇਹ ਰਲਾਈਐ ; ਛੋਡਿ ਚਲੈ ਘਰ ਬਾਰੁ ॥੫॥ ਮਹਰ ਮਲੂਕ ਕਹਾਈਐ ; ਰਾਜਾ ਰਾਉ ਕਿ (ਭਾਵ ਜਾਂ) ਖਾਨੁ (ਖ਼ਾਨ)॥ ਚਉਧਰੀ ਰਾਉ ਸਦਾਈਐ ; ਜਲਿ ਬਲੀਐ (ਜਲ਼ ਬਲ਼ੀਐ) ਅਭਿਮਾਨ ॥ ਮਨਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ਵਿਸਾਰਿਆ ; ਜਿਉ (ਜਿਉਂ) ਡਵਿ ਦਧਾ (ਦੱਧਾ) ਕਾਨੁ ॥੬॥ ਹਉਮੈ ਕਰਿ ਕਰਿ ਜਾਇਸੀ ; ਜੋ ਆਇਆ ਜਗ ਮਾਹਿ (ਮਾਹਿਂ)॥ ਸਭੁ ਜਗੁ ਕਾਜਲ (ਕਾੱਜਲ) ਕੋਠੜੀ ; ਤਨੁ ਮਨੁ ਦੇਹ ਸੁਆਹਿ (ਸੁਆਹ)॥ ਗੁਰਿ ਰਾਖੇ, ਸੇ ਨਿਰਮਲੇ ; ਸਬਦਿ ਨਿਵਾਰੀ ਭਾਹਿ (ਭਾਹ) ॥੭॥ ਨਾਨਕ ! ਤਰੀਐ ਸਚਿ ਨਾਮਿ ; ਸਿਰਿ ਸਾਹਾ ਪਾਤਿਸਾਹੁ (ਸ਼ਾਹਾਂ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ) ॥ ਮੈ, ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਨ ਵੀਸਰੈ ; ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਰਤਨੁ ਵੇਸਾਹੁ (ਵੇਸਾਹ)॥ ਮਨਮੁਖ, ਭਉਜਲਿ ਪਚਿ ਮੁਏ ; ਗੁਰਮੁਖਿ ਤਰੇ ਅਥਾਹੁ (ਅਥਾਹ)॥੮॥੧੬॥

(ਨੋਟ: (1). ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਬੰਦ ’ਚ ਦਰਜ ਤੁਕ ‘‘ਭੀ, ਸਚਾ ਸਾਲਾਹਣਾ..॥’’ ’ਚ ਦਰਜ ‘ਭੀ’ ਦਾ ਅਰਥ ‘ਫਿਰ ਵੀ’ ਨਹੀਂ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਥੇ ਇਹ ਅਰਥ ਗੁਰਮਤਿ ਵਿਰੋਧੀ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਦਰੁਸਤ ਅਰਥ ਹਨ: ‘ਤਾਂ ਤੇ’।

(2). ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਸਤਵੇਂ ਬੰਦ ਦੀ ਤੁਕ ‘‘ਤਨੁ ਮਨੁ ਦੇਹ ਸੁਆਹਿ॥’’ ’ਚ ਦਰਜ ‘ਸੁਆਹਿ’ ਸ਼ਬਦ ਅਧਿਕਰਣ ਕਾਰਕ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਉਪ ਵਾਕ ਦਾ ਅਰਥ ਬਣਦਾ ਹੈ: ‘ਸਰੀਰ, ਮਨ, ਕਾਇਆਂ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ (ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ)।’, ਇਸ ਲਈ ‘ਸੁਆਹਿ’ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਅੰਤ ਸਿਹਾਰੀ ਉਚਾਰਨ ਦਾ ਭਾਗ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ, ਤਾਂ ਤੇ ਅਗਲੇ ਉਪਵਾਕ ‘‘ਸਬਦਿ ਨਿਵਾਰੀ ਭਾਹਿ ॥’’ ’ਚ ਦਰਜ ‘ਭਾਹਿ’ ਦੀ ਅੰਤ ਸਿਹਾਰੀ ਵੀ ਉਚਾਰਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ।

ਗੁਰਬਾਣੀ ’ਚ ‘ਭਾਹਿ’ ਸ਼ਬਦ 19 ਵਾਰ ਦਰਜ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ‘ਭਾਹ’ ਦਰੁਸਤ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ‘ਭਾਹਿ’ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸੇ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਨਹੀਂ; ਸਿੰਧੀ ਭਾਸ਼ਾ ’ਚ ‘ਬਾਹਿ’, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ’ਚ ‘ਵਹਿਨ’ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ’ਚ ‘ਭਾਹ’ ਦਾ ਮਤਲਬ ‘ਚਮਕ, ਰੌਸ਼ਨੀ, ਅੱਗ’ ਆਦਿ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।)

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੧, ਘਰੁ ੨ ॥

ਮੁਕਾਮੁ ਕਰਿ, ਘਰਿ ਬੈਸਣਾ ; ਨਿਤ, ਚਲਣੈ ਕੀ ਧੋਖ (ਭਾਵ ਧੁਖਧੁਖੀ, ਚਿੰਤਾ)॥ ਮੁਕਾਮੁ ਤਾ (ਤਾਂ) ਪਰੁ ਜਾਣੀਐ ; ਜਾ (ਜਾਂ) ਰਹੈ ਨਿਹਚਲੁ ਲੋਕ ॥੧॥ ਦੁਨੀਆ ਕੈਸਿ ਮੁਕਾਮੇ ? ॥ ਕਰਿ ਸਿਦਕੁ ਕਰਣੀ ਖਰਚੁ ਬਾਧਹੁ (ਬਾਂਧੋ); ਲਾਗਿ ਰਹੁ (‘ਰਹੁ’ ਦਾ ਅੰਤ ਔਂਕੜ ਥੋੜ੍ਹਾ ਉਚਾਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ) ਨਾਮੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਜੋਗੀ ਤ ਆਸਣੁ ਕਰਿ ਬਹੈ ; ਮੁਲਾ (ਮੁੱਲਾਂ) ਬਹੈ ਮੁਕਾਮਿ ॥ ਪੰਡਿਤ ਵਖਾਣਹਿ ਪੋਥੀਆ (ਵਖਾਣਹਿਂ ਪੋਥੀਆਂ) ; ਸਿਧ ਬਹਹਿ (ਬਹੈਂ) ਦੇਵ ਸਥਾਨਿ ॥੨॥ ਸੁਰ, ਸਿਧ, ਗਣ, ਗੰਧਰਬ, ਮੁਨਿ ਜਨ ; ਸੇਖ (ਸ਼ੇਖ਼), ਪੀਰ, ਸਲਾਰ ॥ ਦਰਿ ਕੂਚ ਕੂਚਾ ਕਰਿ ਗਏ ; ਅਵਰੇ ਭਿ ਚਲਣਹਾਰ ॥੩॥ ਸੁਲਤਾਨ ਖਾਨ (ਖ਼ਾਨ) ਮਲੂਕ ਉਮਰੇ ; ਗਏ ਕਰਿ ਕਰਿ ਕੂਚੁ ॥ ਘੜੀ ਮੁਹਤਿ ਕਿ ਚਲਣਾ ; ਦਿਲ ! ਸਮਝੁ ਤੂੰ ਭਿ ਪਹੂਚੁ (ਪਹੂੰਚ)॥੪॥ ਸਬਦਾਹ ਮਾਹਿ (ਸ਼ਬਦਾਂ ਮਾਹਿਂ) ਵਖਾਣੀਐ ; ਵਿਰਲਾ ਤ ਬੂਝੈ ਕੋਇ ॥ ਨਾਨਕੁ ਵਖਾਣੈ ਬੇਨਤੀ ; ਜਲਿ ਥਲਿ ਮਹੀਅਲਿ ਸੋਇ ॥੫॥ ਅਲਾਹੁ ਅਲਖੁ (ਅੱਲਾਹ ਅਲੱਖ) ਅਗੰਮੁ ਕਾਦਰੁ ; ਕਰਣਹਾਰੁ ਕਰੀਮੁ ॥ ਸਭ ਦੁਨੀ ਆਵਣ ਜਾਵਣੀ ; ਮੁਕਾਮੁ ਏਕੁ ਰਹੀਮੁ ॥੬॥ ਮੁਕਾਮੁ ਤਿਸ ਨੋ ਆਖੀਐ ; ਜਿਸੁ ਸਿਸਿ ਨ ਹੋਵੀ ਲੇਖੁ ॥ ਅਸਮਾਨੁ ਧਰਤੀ ਚਲਸੀ ; ਮੁਕਾਮੁ, ਓਹੀ ਏਕੁ ॥੭॥ ਦਿਨ ਰਵਿ ਚਲੈ, ਨਿਸਿ ਸਸਿ ਚਲੈ ; ਤਾਰਿਕਾ ਲਖ ਪਲੋਇ ॥ ਮੁਕਾਮੁ ਓਹੀ ਏਕੁ ਹੈ ; ਨਾਨਕਾ ! ਸਚੁ ਬੁਗੋਇ ॥੮॥੧੭॥ ਮਹਲੇ ਪਹਿਲੇ, ਸਤਾਰਹ ਅਸਟਪਦੀਆ ॥

(ਨੋਟ: (1). ਉਕਤ ਅਸ਼ਟਪਦੀ ਦੀ ‘ਰਹਾਉ’ ਤੁਕ ’ਚ ਦੋ ਸ਼ਬਦ (ਬਾਧਹੁ, ਰਹੁ) ਅਜਿਹੇ ਕਿਰਿਆਵਾਚੀ ਸ਼ਬਦ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇਕ (ਬਾਧਹੁ) ਦੂਜਾ ਪੁਰਖ ਬਹੁ ਵਚਨ ਕਿਰਿਆ ਦਾ ਸੂਚਕ ਹੈ ਤੇ ਦੂਸਰਾ (ਰਹੁ) ਇੱਕ ਵਚਨ ਹੁਕਮੀ ਭਵਿੱਖ ਕਾਲ ਕਿਰਿਆ ਵੱਲ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਭਾਵਾਰਥ ‘ਦਿਲ’ (ਇੱਕ ਵਚਨ) ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਾ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚੌਥੇ ਬੰਦ ਦੀ ਤੁਕ ‘‘ਦਿਲ ! ਸਮਝੁ ਤੂੰ ਭਿ ਪਹੂਚੁ॥’’, ਇਸ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁ ਵਚਨ ਰੂਪ ’ਚ ਕੇਵਲ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ: ‘‘ਸੁਲਤਾਨ ਖਾਨ ਮਲੂਕ ਉਮਰੇ ; ਗਏ ਕਰਿ ਕਰਿ ਕੂਚੁ ॥’’ ਇਸ ਲਈ ‘ਰਹਾਉ’ ਬੰਦ, ਜੋ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਸਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਵਿੱਚ ਮਿਸਾਲ ਦੇ ਰੂਪ ’ਚ ਬਹੁ ਵਚਨ ਕਿਰਿਆ (ਬਾਧਹੁ) ਨਹੀਂ ਆ ਸਕਦੀ, ਕੇਵਲ ਕਾਵਿ ਤੋਲ ਕਾਰਨ ‘ਬਾਧੁ’ ਸਰੂਪ ਨੂੰ ਹੀ ‘ਬਾਧਹੁ’ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ, ਜਾਪਦਾ ਹੈ।

ਗੁਰਬਾਣੀ ’ਚ ‘ਬਾਧਹੁ’ ਸ਼ਬਦ 4 ਵਾਰ ਤੇ ‘ਬਾਂਧਹੁ’ ਦੋ ਵਾਰ ਦਰਜ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ

‘‘ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਜਪਿ ਬੇੜਾ ਬਾਂਧਹੁ; ਦਇਆ ਕਰਹੁ ਦਇਆਲਾ ॥’’ (ਮ: ੧/੧੧੭੦)

ਆਗੇ ਕਉ ਕਿਛੁ ਤੁਲਹਾ ਬਾਂਧਹੁ; ਕਿਆ ਭਰਵਾਸਾ ਧਨ ਕਾ ?॥ (ਭਗਤ ਕਬੀਰ/੧੨੫੩) ਆਦਿ, ਅਤੇ ‘ਰਹੁ’ ਸ਼ਬਦ 28 ਵਾਰ ਦਰਜ ਹੈ, ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਿਰਿਆਵਾਚੀ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਹੁਕਮ ਦੇਣ ਦੇ ਮਕਸਦ ਨਾਲ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਨੂੰ ਹੁਕਮੀ ਭਵਿੱਖ ਕਾਲ ਕਿਰਿਆ ਦਾ ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ:

ਗੁਰ ਕੀ ਚਰਣੀ ਲਗਿ ‘ਰਹੁ’; ਵਿਚਹੁ ਆਪੁ ਗਵਾਇ ॥ (ਮ: ੧/੬੧)

‘ਰਹੁ ਰਹੁ’ ਰੀ ਬਹੁਰੀਆ ! ਘੂੰਘਟੁ ਜਿਨਿ (ਭਾਵ ਮਤਾਂ) ਕਾਢੈ ॥ (ਭਗਤ ਕਬੀਰ/੪੮੪)

ਮਨ ਰੇ ! ਥਿਰੁ ‘ਰਹੁ’; ਮਤੁ ਕਤ ਜਾਹੀ ਜੀਉ ॥ (ਮ: ੧/੫੯੮)

ਏ ਮਨ ਮੇਰਿਆ ! ਤੂ ਸਦਾ ‘ਰਹੁ’, ਹਰਿ ਨਾਲੇ ॥ (ਮ: ੩/੯੧੭)

ਘਰਿ ‘ਰਹੁ’, ਰੇ ਮਨ ਮੁਗਧ ਇਆਨੇ ! ॥ (ਮ: ੧/੧੦੩੦)

ਕਬੀਰ ! ਰੋੜਾ ਹੋਇ ‘ਰਹੁ’ ਬਾਟ ਕਾ; ਤਜਿ ਮਨ ਕਾ ਅਭਿਮਾਨੁ ॥ (ਭਗਤ ਕਬੀਰ/੧੩੭੨) ਆਦਿ।

ਉਕਤ ਵਿਚਾਰ ਦਾ ਮਤਲਬ ਸਿਰਫ਼ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ‘ਬਾਧਹੁ’ ਦੇ ਉਚਾਰਨ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰੱਖਦਿਆਂ ‘ਰਹੁ’ ਦਾ ਅੰਤ ਔਂਕੜ ਵੀ ਥੋੜ੍ਹਾ ਉਚਾਰਨਾ ਦਰੁਸਤ ਹੋਵੇਗਾ।

(2). ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ (ਭਾਵ ਅਸ਼ਟਪਦੀ) ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ’ਚ ਦਰਜ ‘‘ਨਾਨਕਾ ! ਸਚੁ ਬੁਗੋਇ ॥’’ ਉਪਰੰਤ ‘‘॥੮॥੧੭॥ ਮਹਲੇ ਪਹਿਲੇ, ਸਤਾਰਹ ਅਸਟਪਦੀਆ॥’’ ਰੂਪ ’ਚ ਅੰਕ ਤੇ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ ’ਚ ਉਚਾਰਨ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ 17 ਅਸ਼ਟਪਦੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਅਤੇ ਅਸ਼ਟਪਦੀਆਂ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹਨ, ਜੋ ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 53 ਤੋਂ 64 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ‘ਘਰੁ ੧’ ਦੀਆਂ 16 ਤੇ ‘ਘਰੁ ੨’ ਦੀ ਇੱਕ ਅਸ਼ਟਪਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਅਗਾਂਹ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀਆਂ ਅਸ਼ਟਪਦੀਆਂ ‘ਘਰੁ ੧’ ’ਚ ਆਰੰਭ ਹੋਣਗੀਆਂ।

ਵਿਚਾਰ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਲਿਖਤ ਤਰਤੀਬ ਦੇ ਸਿਰਲੇਖ ਰੂਪ ’ਚ ‘ਮਹਲਾ ੧ ਪਹਿਲਾ, ਮਹਲਾ ੩ ਤੀਜਾ’ ਆਦਿ ਸੰਕੇਤਕ (‘ਪਹਿਲਾ’ ਤੇ ‘ਤੀਜਾ’ ਸ਼ਬਦ) ਅੰਕ ੧ ਤੇ ੩ ਦੀ ਉਚਾਰਨ ਸੇਧ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਅੰਕ ਗੁਰੂ ਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਦਰਜ ਹਨ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ‘ਪਹਿਲਾ, ਦੂਜਾ, ਤੀਜਾ’ ਆਦਿ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ‘ਇੱਕ, ਦੋ, ਤਿੰਨ’ ਆਦਿ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ’ਚ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸ਼ਬਦ; ਸੰਖਿਅਕ ਅੰਕਾਂ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਨ ਲਈ ਹਨ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ‘‘ਮਹਲੇ ਪਹਿਲੇ, ਸਤਾਰਹ ਅਸਟਪਦੀਆ॥’’ ਰਾਹੀਂ ਅੰਕ ਤਾਲਿਕਾ ‘‘॥੮॥੧੭॥’’ ’ਚ ‘੧੭’ ਅੰਕ ਦਾ ਮਤਲਬ ਬਿਆਨ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਜੋ ਅਖੰਡ ਪਾਠ ਜਾਂ ਸਹਿਜ ਪਾਠ’ ਦੌਰਾਨ ਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਭਾਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਿਰਲੇਖ ’ਚ ਦਰਜ ‘ਮਹਲਾ ੧ ਪਹਿਲਾ’ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਦਿਆਂ ‘ਪਹਿਲਾ’ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਵਾਰ ਹੀ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਬਾਕੀ ਅੰਕ ਗਿਣਤੀ ਉਸ ਵਿੱਚ ਹੀ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅੰਕ ੧੭ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣ ਲਈ ‘‘ਮਹਲੇ ਪਹਿਲੇ, ਸਤਾਰਹ ਅਸਟਪਦੀਆ॥’’ ਦਰਜ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਜੋ ਕੇਵਲ ਅੰਕ ੧੭ ਦੇ ਬੋਧ ਦਾ ਸੂਚਕ ਹਨ, ਉਚਾਰਨ ਦਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰਬਾਣੀ ’ਚ ਦਰਜ ਤਮਾਮ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਉਚਾਰੀ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੀ ਤੇ ਸਰੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਅੰਕ ਸਤਾਰਾਂ (੧੭) ਵਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ, ਜੋ ਕੇਵਲ ਕੱਚੀ ਬਾਣੀ ਤੋਂ ਪੱਕੀ ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਭਿੰਨ ਰੱਖਣ ਦੇ ਮਕਸਦ ਨਾਲ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਸਰੋਤਿਆਂ ਲਈ ਕੋਈ ਮਾਇਨਾ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੀ ਬਲਕਿ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਭਾਵਾਰਥਾਂ ’ਚ ਧਿਆਨ ਲਗਾਉਣਾ ਅਤਿ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।)

(ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 54-59)

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੧ ॥

ਆਪੇ ਗੁਣ, ਆਪੇ ਕਥੈ ; ਆਪੇ ਸੁਣਿ, ਵੀਚਾਰੁ ॥ ਆਪੇ ਰਤਨੁ ਪਰਖਿ ਤੂੰ ; ਆਪੇ ਮੋਲੁ ਅਪਾਰੁ ॥ ਸਾਚਉ ਮਾਨੁ ਮਹਤੁ (ਥੋੜਾ ਮਹੱਤੁਅ ਵਾਙ) ਤੂੰ ; ਆਪੇ ਦੇਵਣਹਾਰੁ ॥੧॥ ਹਰਿ ਜੀਉ  ! ਤੂੰ ਕਰਤਾ ਕਰਤਾਰੁ ॥ ਜਿਉ (ਜਿਉਂ) ਭਾਵੈ, ਤਿਉ (ਤਿਉਂ) ਰਾਖੁ ਤੂੰ ; ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਮਿਲੈ ਆਚਾਰੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਆਪੇ ਹੀਰਾ ਨਿਰਮਲਾ ; ਆਪੇ ਰੰਗੁ ਮਜੀਠ ॥ ਆਪੇ ਮੋਤੀ ਊਜਲੋ (ਊੱਜਲੋ); ਆਪੇ ਭਗਤ ਬਸੀਠੁ ॥ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਸਲਾਹਣਾ ; ਘਟਿ ਘਟਿ, ਡੀਠੁ-ਅਡੀਠੁ ॥੨॥ ਆਪੇ ਸਾਗਰੁ ਬੋਹਿਥਾ ; ਆਪੇ ਪਾਰੁ-ਅਪਾਰੁ ॥ ਸਾਚੀ ਵਾਟ, ਸੁਜਾਣੁ ਤੂੰ ; ਸਬਦਿ ਲਘਾਵਣਹਾਰੁ (ਲੰਘਾਵਣਹਾਰ) ॥ ਨਿਡਰਿਆ (ਨਿਡਰਿਆਂ) ਡਰੁ ਜਾਣੀਐ; ਬਾਝੁ ਗੁਰੂ, ਗੁਬਾਰੁ (ਗ਼ੁਬਾਰ)॥੩॥ ਅਸਥਿਰੁ ਕਰਤਾ ਦੇਖੀਐ ; ਹੋਰੁ ਕੇਤੀ, ਆਵੈ ਜਾਇ ॥ ਆਪੇ ਨਿਰਮਲੁ ਏਕੁ ਤੂੰ ; ਹੋਰ, ਬੰਧੀ ਧੰਧੈ ਪਾਇ ॥ ਗੁਰਿ ਰਾਖੇ, ਸੇ ਉਬਰੇ ; ਸਾਚੇ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ) ਲਿਵ ਲਾਇ ॥੪॥ ਹਰਿ ਜੀਉ ਸਬਦਿ ਪਛਾਣੀਐ ; ਸਾਚਿ ਰਤੇ (ਰੱਤੇ), ਗੁਰ ਵਾਕਿ ॥ ਤਿਤੁ ਤਨਿ, ਮੈਲੁ ਨ ਲਗਈ ; ਸਚ ਘਰਿ, ਜਿਸੁ ਓਤਾਕੁ(ਭਾਵ ਜਿਸ ਦੀ ਬੈਠਕ)॥ ਨਦਰਿ ਕਰੇ, ਸਚੁ ਪਾਈਐ ; ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ (ਨਾਵੈਂ), ਕਿਆ ਸਾਕੁ  ? ॥੫॥ ਜਿਨੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ) ਸਚੁ ਪਛਾਣਿਆ ; ਸੇ, ਸੁਖੀਏ ਜੁਗ ਚਾਰਿ ॥ ਹਉਮੈ ਤ੍ਰਿਸਨਾ (ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ) ਮਾਰਿ ਕੈ ; ਸਚੁ ਰਖਿਆ (ਰੱਖਿਆ) ਉਰ ਧਾਰਿ ॥ ਜਗ ਮਹਿ ਲਾਹਾ ਏਕੁ ਨਾਮੁ ; ਪਾਈਐ ਗੁਰ ਵੀਚਾਰਿ ॥੬॥ ਸਾਚਉ ਵਖਰੁ ਲਾਦੀਐ ; ਲਾਭੁ ਸਦਾ, ਸਚੁ ਰਾਸਿ ॥ ਸਾਚੀ ਦਰਗਹ ਬੈਸਈ (ਦਰਗ੍ਾ ਬੈਸ+ਈ) ; ਭਗਤਿ ਸਚੀ ਅਰਦਾਸਿ ॥ ਪਤਿ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ) ਲੇਖਾ ਨਿਬੜੈ ; ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਪਰਗਾਸਿ ॥੭॥ ਊਚਾ ਊਚਉ (ਊਚੌ) ਆਖੀਐ ; ਕਹਉ (ਕਹਉਂ), ਨ ਦੇਖਿਆ ਜਾਇ ॥ ਜਹ ਦੇਖਾ (ਜ੍ਹਾਂ ਦੇਖਾਂ), ਤਹ (ਤ੍ਹਾਂ) ਏਕੁ ਤੂੰ ; ਸਤਿਗੁਰਿ ਦੀਆ ਦਿਖਾਇ ॥ ਜੋਤਿ ਨਿਰੰਤਰਿ ਜਾਣੀਐ ; ਨਾਨਕ  ! ਸਹਜਿ ਸੁਭਾਇ ॥੮॥੩॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੧ ॥

ਮਛੁਲੀ, ਜਾਲੁ (ਜਾਲ਼) ਨ ਜਾਣਿਆ ; ਸਰੁ ਖਾਰਾ ਅਸਗਾਹੁ (ਅਸਗਾਹ)॥ ਅਤਿ ਸਿਆਣੀ ਸੋਹਣੀ ; ਕਿਉ (ਕਿਉਂ) ਕੀਤੋ ਵੇਸਾਹੁ (ਵੇਸਾਹ) ? ॥ ਕੀਤੇ ਕਾਰਣਿ ਪਾਕੜੀ ; ਕਾਲੁ ਨ ਟਲੈ (ਟਲ਼ੈ) ਸਿਰਾਹੁ (ਥੋੜਾ ‘ਸਿਰਾਹੁਂ’ ਵਾਙ) ॥੧॥ ਭਾਈ ਰੇ  ! ਇਉ (ਇਉਂ), ਸਿਰਿ ਜਾਣਹੁ ਕਾਲੁ ॥ ਜਿਉ ਮਛੀ (ਜਿਉਂ ਮੱਛੀ), ਤਿਉ ਮਾਣਸਾ (ਤਿਉਂ ਮਾਣਸਾਂ) ; ਪਵੈ ਅਚਿੰਤਾ ਜਾਲੁ (ਜਾਲ਼) ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਸਭੁ ਜਗੁ ਬਾਧੋ (ਬਾਂਧੋ) ਕਾਲ ਕੋ ; ਬਿਨੁ ਗੁਰ, ਕਾਲੁ ਅਫਾਰੁ ॥ ਸਚਿ ਰਤੇ (ਰੱਤੇ), ਸੇ ਉਬਰੇ ; ਦੁਬਿਧਾ ਛੋਡਿ ਵਿਕਾਰ ॥ ਹਉ (ਹੌਂ), ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ) ਕੈ ਬਲਿਹਾਰਣੈ ; ਦਰਿ ਸਚੈ ਸਚਿਆਰ ॥੨॥ ਸੀਚਾਨੇ ਜਿਉ ਪੰਖੀਆ (ਸੀਚਾਨ੍ਹੇ ਜਿਉਂ ਪੰਖੀਆਂ) ; ਜਾਲੀ (ਜਾਲ਼ੀ) ਬਧਿਕ ਹਾਥਿ ॥ ਗੁਰਿ ਰਾਖੇ, ਸੇ ਉਬਰੇ ; ਹੋਰਿ, ਫਾਥੇ ਚੋਗੈ ਸਾਥਿ ॥ ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ (ਨਾਵੈਂ), ਚੁਣਿ ਸੁਟੀਅਹਿ (ਸੁਟੀਐਂ); ਕੋਇ ਨ ਸੰਗੀ ਸਾਥਿ ॥੩॥ ਸਚੋ ਸਚਾ ਆਖੀਐ ; ਸਚੇ ਸਚਾ ਥਾਨੁ ॥ ਜਿਨੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ) ਸਚਾ ਮੰਨਿਆ ; ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ) ਮਨਿ, ਸਚੁ ਧਿਆਨੁ ॥ ਮਨਿ, ਮੁਖਿ, ਸੂਚੇ ਜਾਣੀਅਹਿ (ਜਾਣੀਐਂ); ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਿਨਾ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ) ਗਿਆਨੁ ॥੪॥ ਸਤਿਗੁਰ ਅਗੈ (ਅੱਗੈ) ਅਰਦਾਸਿ ਕਰਿ ; ਸਾਜਨੁ ਦੇਇ (ਦੇ+ਇ) ਮਿਲਾਇ ॥ ਸਾਜਨਿ ਮਿਲਿਐ, ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ; ਜਮਦੂਤ ਮੁਏ, ਬਿਖੁ ਖਾਇ ॥ ਨਾਵੈ (ਨਾਵੈਂ) ਅੰਦਰਿ ਹਉ (ਹਉਂ) ਵਸਾਂ ; ਨਾਉ (ਨਾਉਂ), ਵਸੈ ਮਨਿ ਆਇ ॥੫॥ ਬਾਝੁ ਗੁਰੂ, ਗੁਬਾਰੁ (ਗ਼ੁਬਾਰ) ਹੈ ; ਬਿਨੁ ਸਬਦੈ, ਬੂਝ ਨ ਪਾਇ ॥ ਗੁਰਮਤੀ ਪਰਗਾਸੁ ਹੋਇ ; ਸਚਿ ਰਹੈ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥ ਤਿਥੈ ਕਾਲੁ ਨ ਸੰਚਰੈ ; ਜੋਤੀ ਜੋਤਿ ਸਮਾਇ ॥੬॥ ਤੂੰ ਹੈ (ਹੈਂ) ਸਾਜਨੁ, ਤੂੰ ਸੁਜਾਣੁ ; ਤੂੰ ਆਪੇ ਮੇਲਣਹਾਰੁ (ਮੇਲ਼ਣਹਾਰ)॥ ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਸਾਲਾਹੀਐ ; ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਰਾਵਾਰੁ ॥ ਤਿਥੈ, ਕਾਲੁ ਨ ਅਪੜੈ (ਅੱਪੜੈ); ਜਿਥੈ, ਗੁਰ ਕਾ ਸਬਦੁ ਅਪਾਰੁ ॥੭॥ ਹੁਕਮੀ ਸਭੇ ਊਪਜਹਿ (ਊੱਪਜੈਂ); ਹੁਕਮੀ ਕਾਰ ਕਮਾਹਿ (ਕਮਾਹਿਂ)॥ ਹੁਕਮੀ, ਕਾਲੈ ਵਸਿ ਹੈ; ਹੁਕਮੀ, ਸਾਚਿ ਸਮਾਹਿ (ਸਮਾਹਿਂ)॥ ਨਾਨਕ  ! ਜੋ ਤਿਸੁ ਭਾਵੈ, ਸੋ ਥੀਐ ; ਇਨਾ ਜੰਤਾ (ਇਨ੍ਹਾਂ ਜੰਤਾਂ) ਵਸਿ, ਕਿਛੁ ਨਾਹਿ (ਨਾਹਿਂ)॥੮॥੪॥

(ਨੋਟ: ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ‘ਰਹਾਉ’ ਤੁਕ ’ਚ ਦਰਜ ‘‘ਜਿਉ ਮਛੀ, ਤਿਉ ਮਾਣਸਾ (ਮਾਣਸਾਂ)..॥’’ ’ਚ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ‘ਮਾਣਸਾ’ ਨੂੰ ‘ਮਾਣਸਾਂ’ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਸੇਧ ਗੁਰਬਾਣੀ ’ਚ ਦਰਜ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਵਾਕ ‘‘ਪੁਛਾ ਦੇਵਾਂ ਮਾਣਸਾਂ; ਜੋਧ ਕਰਹਿ ਅਵਤਾਰ ॥’’ (ਮ: ੧/੧੨੪੨) ਤੋਂ ਲਈ ਗਈ ਹੈ।)

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੧ ॥

ਮਨਿ ਜੂਠੈ, ਤਨਿ ਜੂਠਿ ਹੈ ; ਜਿਹਵਾ ਜੂਠੀ ਹੋਇ ॥ ਮੁਖਿ ਝੂਠੈ, ਝੂਠੁ ਬੋਲਣਾ ; ਕਿਉ (ਕਿਉਂ) ਕਰਿ ਸੂਚਾ ਹੋਇ  ? ॥ ਬਿਨੁ ਅਭ ਸਬਦ (ਭਾਵ ਸ਼ਬਦ-ਜਲ ਬਿਨਾਂ), ਨ ਮਾਂਜੀਐ ; ਸਾਚੇ ਤੇ ਸਚੁ ਹੋਇ ॥੧॥ ਮੁੰਧੇ  ! ਗੁਣਹੀਣੀ, ਸੁਖੁ ਕੇਹਿ (‘ਕੇਹ’ ਭਾਵ ਕਿਹੜਾ)  ?॥ ਪਿਰੁ ਰਲੀਆ (ਰਲੀਆਂ), ਰਸਿ ਮਾਣਸੀ ; ਸਾਚਿ ਸਬਦਿ ਸੁਖੁ ਨੇਹਿ (‘ਨੇਹ’ ਭਾਵ ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ)॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਪਿਰੁ ਪਰਦੇਸੀ ਜੇ ਥੀਐ ; ਧਨ ਵਾਂਢੀ ਝੂਰੇਇ (ਝੂਰੇ+ਇ)॥ ਜਿਉ (ਜਿਉਂ) ਜਲਿ ਥੋੜੈ ਮਛੁਲੀ ; ਕਰਣ-ਪਲਾਵ ਕਰੇਇ (ਕਰੇ+ਇ)॥ ਪਿਰ ਭਾਵੈ, ਸੁਖੁ ਪਾਈਐ ; ਜਾ (ਜਾਂ), ਆਪੇ ਨਦਰਿ ਕਰੇਇ (ਕਰੇ+ਇ)॥੨॥ ਪਿਰੁ ਸਾਲਾਹੀ ਆਪਣਾ ; ਸਖੀ ਸਹੇਲੀ ਨਾਲਿ (ਨਾਲ਼)॥ ਤਨਿ ਸੋਹੈ, ਮਨੁ ਮੋਹਿਆ ; ਰਤੀ (ਰੱਤੀ) ਰੰਗਿ ਨਿਹਾਲਿ ॥ ਸਬਦਿ ਸਵਾਰੀ ਸੋਹਣੀ ; ਪਿਰੁ ਰਾਵੇ, ਗੁਣ ਨਾਲਿ ॥੩॥ ਕਾਮਣਿ ਕਾਮਿ ਨ ਆਵਈ (ਆਵ+ਈ); ਖੋਟੀ ਅਵਗਣਿਆਰਿ ॥ ਨਾ ਸੁਖੁ ਪੇਈਐ ਸਾਹੁਰੈ ; ਝੂਠਿ ਜਲੀ (ਜਲ਼ੀ) ਵੇਕਾਰਿ ॥ ਆਵਣੁ ਵੰਞਣੁ ਡਾਖੜੋ ; ਛੋਡੀ ਕੰਤਿ, ਵਿਸਾਰਿ ॥੪॥ ਪਿਰ ਕੀ ਨਾਰਿ ਸੁਹਾਵਣੀ ; ਮੁਤੀ ਸੋ ਕਿਤੁ ਸਾਦਿ ॥ ਪਿਰ ਕੈ ਕਾਮਿ, ਨ ਆਵਈ (ਆਵ+ਈ); ਬੋਲੇ ਫਾਦਿਲੁ (ਫ਼ਾਦਿਲ) ਬਾਦਿ ॥ ਦਰਿ ਘਰਿ ਢੋਈ ਨਾ ਲਹੈ ; ਛੂਟੀ ਦੂਜੈ ਸਾਦਿ ॥੫॥ ਪੰਡਿਤ ਵਾਚਹਿ ਪੋਥੀਆ (ਵਾਚਹਿਂ ਪੋਥੀਆਂ) ; ਨਾ ਬੂਝਹਿ (ਬੂਝੈਂ) ਵੀਚਾਰੁ ॥ ਅਨ ਕਉ ਮਤੀ ਦੇ ਚਲਹਿ (ਮੱਤੀਂ ਦੇ ਚਲਹਿਂ); ਮਾਇਆ ਕਾ ਵਾਪਾਰੁ ॥ ਕਥਨੀ ਝੂਠੀ ਜਗੁ ਭਵੈ ; ਰਹਣੀ ਸਬਦੁ ਸੁ ਸਾਰੁ ॥੬॥ ਕੇਤੇ ਪੰਡਿਤ ਜੋਤਕੀ ; ਬੇਦਾ ਕਰਹਿ (ਬੇਦਾਂ ਕਰਹਿਂ) ਬੀਚਾਰੁ ॥ ਵਾਦਿ ਵਿਰੋਧਿ ਸਲਾਹਣੇ ; ਵਾਦੇ ਆਵਣੁ ਜਾਣੁ ॥ ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਕਰਮ, ਨ ਛੁਟਸੀ ; ਕਹਿ (ਕਹ) ਸੁਣਿ ਆਖਿ ਵਖਾਣੁ ॥੭॥ ਸਭਿ ਗੁਣਵੰਤੀ ਆਖੀਅਹਿ (ਆਖੀਐਂ) ; ਮੈ, ਗੁਣੁ ਨਾਹੀ (ਨਾਹੀਂ) ਕੋਇ ॥ ਹਰਿ ਵਰੁ ਨਾਰਿ ਸੁਹਾਵਣੀ; ਮੈ, ਭਾਵੈ ਪ੍ਰਭੁ ਸੋਇ ॥ ਨਾਨਕ  ! ਸਬਦਿ ਮਿਲਾਵੜਾ ; ਨਾ ਵੇਛੋੜਾ ਹੋਇ ॥੮॥੫॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੧ ॥

ਜਪੁ ਤਪੁ ਸੰਜਮੁ ਸਾਧੀਐ ; ਤੀਰਥਿ ਕੀਚੈ ਵਾਸੁ ॥ ਪੁੰਨ ਦਾਨ ਚੰਗਿਆਈਆ (ਚੰਗਿਆਈਆਂ) ; ਬਿਨੁ ਸਾਚੇ, ਕਿਆ ਤਾਸੁ (ਭਾਵ ਉਸ ਦਾ ਕੀ ਲਾਭ) ? ॥ ਜੇਹਾ ਰਾਧੇ, ਤੇਹਾ ਲੁਣੈ ; ਬਿਨੁ ਗੁਣ, ਜਨਮੁ ਵਿਣਾਸੁ (ਵਿਣਾਸ਼)॥੧॥ ਮੁੰਧੇ  ! ਗੁਣ ਦਾਸੀ, ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥ ਅਵਗਣ ਤਿਆਗਿ, ਸਮਾਈਐ ; ਗੁਰਮਤਿ ਪੂਰਾ ਸੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਵਿਣੁ ਰਾਸੀ ਵਾਪਾਰੀਆ ; ਤਕੇ ਕੁੰਡਾ (ਤੱਕੇ ਕੁੰਡਾਂ) ਚਾਰਿ ॥ ਮੂਲੁ ਨ ਬੁਝੈ ਆਪਣਾ ; ਵਸਤੁ ਰਹੀ ਘਰ ਬਾਰਿ ॥ ਵਿਣੁ ਵਖਰ, ਦੁਖੁ ਅਗਲਾ (ਭਾਵਬਹੁਤਾ); ਕੂੜਿ ਮੁਠੀ ਕੂੜਿਆਰਿ ॥੨॥ ਲਾਹਾ ਅਹਿ-ਨਿਸਿ ਨਉਤਨਾ ; ਪਰਖੇ ਰਤਨੁ ਵੀਚਾਰਿ ॥ ਵਸਤੁ ਲਹੈ ਘਰਿ ਆਪਣੈ ; ਚਲੈ ਕਾਰਜੁ ਸਾਰਿ ॥ ਵਣਜਾਰਿਆ ਸਿਉ (ਵਣਜਾਰਿਆਂ ਸਿਉਂ) ਵਣਜੁ ਕਰਿ ; ਗੁਰਮੁਖਿ ਬ੍ਰਹਮੁ ਬੀਚਾਰਿ ॥੩॥ ਸੰਤਾਂ ਸੰਗਤਿ ਪਾਈਐ ; ਜੇ ਮੇਲੇ ਮੇਲਣਹਾਰੁ (ਮੇਲ਼ੇ ਮੇਲ਼ਣਹਾਰ) ॥ ਮਿਲਿਆ ਹੋਇ, ਨ ਵਿਛੁੜੈ ; ਜਿਸੁ ਅੰਤਰਿ ਜੋਤਿ ਅਪਾਰ ॥ ਸਚੈ ਆਸਣਿ, ਸਚਿ ਰਹੈ ; ਸਚੈ ਪ੍ਰੇਮ ਪਿਆਰ ॥੪॥ ਜਿਨੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ) ਆਪੁ ਪਛਾਣਿਆ ; ਘਰ ਮਹਿ ਮਹਲੁ ਸੁਥਾਇ (ਸੁਥਾਂਇ)॥ ਸਚੇ ਸੇਤੀ ਰਤਿਆ (ਰੱਤਿਆਂ); ਸਚੋ ਪਲੈ (ਪੱਲੈ) ਪਾਇ ॥ ਤ੍ਰਿਭਵਣਿ ਸੋ ਪ੍ਰਭੁ ਜਾਣੀਐ ; ਸਾਚੋ ਸਾਚੈ ਨਾਇ (ਨਾਇਂ)॥੫॥ ਸਾ ਧਨ ਖਰੀ ਸੁਹਾਵਣੀ ; ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ), ਪਿਰੁ ਜਾਤਾ ਸੰਗਿ ॥ ਮਹਲੀ ਮਹਲਿ ਬੁਲਾਈਐ ; ਸੋ ਪਿਰੁ ਰਾਵੇ ਰੰਗਿ ॥ ਸਚਿ ਸੁਹਾਗਣਿ, ਸਾ ਭਲੀ ; ਪਿਰਿ ਮੋਹੀ, ਗੁਣ ਸੰਗਿ ॥੬॥ ਭੂਲੀ ਭੂਲੀ ਥਲਿ ਚੜਾ (ਚੜ੍ਹਾਂ); ਥਲਿ ਚੜਿ (ਚੜ੍ਹ) ਡੂਗਰਿ ਜਾਉ (ਜਾਉਂ)॥ ਬਨ ਮਹਿ ਭੂਲੀ ਜੇ ਫਿਰਾ (ਫਿਰਾਂ); ਬਿਨੁ ਗੁਰ, ਬੂਝ ਨ ਪਾਉ (ਪਾਉਂ)॥ ਨਾਵਹੁ (ਨਾਂਵੋਂ) ਭੂਲੀ ਜੇ ਫਿਰਾ (ਫਿਰਾਂ); ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਆਵਉ ਜਾਉ (ਆਵਉਂ ਜਾਉਂ) ॥੭॥ ਪੁਛਹੁ ਜਾਇ ਪਧਾਊਆ (ਪਧਾਊਆਂ) ; ਚਲੇ ਚਾਕਰ ਹੋਇ ॥ ਰਾਜਨੁ ਜਾਣਹਿ (ਜਾਣਹਿਂ) ਆਪਣਾ ; ਦਰਿ ਘਰਿ ਠਾਕ ਨ ਹੋਇ ॥ ਨਾਨਕ  ! ਏਕੋ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ; ਦੂਜਾ ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਇ ॥੮॥੬॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੧ ॥

ਗੁਰ ਤੇ ਨਿਰਮਲੁ ਜਾਣੀਐ ; ਨਿਰਮਲ ਦੇਹ ਸਰੀਰੁ ॥ ਨਿਰਮਲੁ ਸਾਚੋ ਮਨਿ ਵਸੈ ; ਸੋ ਜਾਣੈ ਅਭ ਪੀਰ (ਭਾਵ ਹਿਰਦੇ ਦੀ ਪੀੜ)॥ ਸਹਜੈ ਤੇ ਸੁਖੁ ਅਗਲੋ ; ਨਾ ਲਾਗੈ ਜਮ ਤੀਰੁ ॥੧॥ ਭਾਈ ਰੇ  ! ਮੈਲੁ ਨਾਹੀ (ਨਾਹੀਂ); ਨਿਰਮਲ ਜਲਿ ਨਾਇ (ਨ੍ਹਾਇ)॥ ਨਿਰਮਲੁ ਸਾਚਾ ਏਕੁ ਤੂ ; ਹੋਰੁ, ਮੈਲੁ ਭਰੀ ਸਭ ਜਾਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਹਰਿ ਕਾ ਮੰਦਰੁ ਸੋਹਣਾ ; ਕੀਆ ਕਰਣੈਹਾਰਿ ॥ ਰਵਿ ਸਸਿ ਦੀਪ, ਅਨੂਪ ਜੋਤਿ ; ਤ੍ਰਿਭਵਣਿ ਜੋਤਿ ਅਪਾਰ ॥ ਹਾਟ ਪਟਣ ਗੜ (ਗੜ੍ਹ) ਕੋਠੜੀ ; ਸਚੁ ਸਉਦਾ ਵਾਪਾਰ ॥੨॥ ਗਿਆਨ ਅੰਜਨੁ, ਭੈ ਭੰਜਨਾ ; ਦੇਖੁ ਨਿਰੰਜਨ ਭਾਇ ॥ ਗੁਪਤੁ ਪ੍ਰਗਟੁ ਸਭ ਜਾਣੀਐ ; ਜੇ ਮਨੁ ਰਾਖੈ ਠਾਇ (ਠਾਂਇ)॥ ਐਸਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਜੇ ਮਿਲੈ ; ਤਾ (ਤਾਂ) ਸਹਜੇ ਲਏ ਮਿਲਾਇ ॥੩॥ ਕਸਿ ਕਸਵਟੀ (ਕਸਵੱਟੀ) ਲਾਈਐ ; ਪਰਖੇ ਹਿਤੁ ਚਿਤੁ ਲਾਇ ॥ ਖੋਟੇ ਠਉਰ ਨ ਪਾਇਨੀ ; ਖਰੇ ਖਜਾਨੈ (ਖ਼ਜ਼ਾਨੈ) ਪਾਇ ॥ ਆਸ ਅੰਦੇਸਾ (ਅੰਦੇਸ਼ਾ) ਦੂਰਿ ਕਰਿ ; ਇਉ (ਇਉਂ) ਮਲੁ ਜਾਇ, ਸਮਾਇ ॥੪॥ ਸੁਖ ਕਉ ਮਾਗੈ (ਮਾਂਗੈ) ਸਭੁ ਕੋ ; ਦੁਖੁ ਨ ਮਾਗੈ (ਮਾਂਗੈ) ਕੋਇ ॥ ਸੁਖੈ ਕਉ ਦੁਖੁ ਅਗਲਾ ; ਮਨਮੁਖਿ ਬੂਝ ਨ ਹੋਇ ॥ ਸੁਖ ਦੁਖ ਸਮ ਕਰਿ ਜਾਣੀਅਹਿ (ਜਾਣੀਐਂ); ਸਬਦਿ, ਭੇਦਿ ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥੫॥ ਬੇਦੁ ਪੁਕਾਰੇ ਵਾਚੀਐ ; ਬਾਣੀ ਬ੍ਰਹਮ ਬਿਆਸੁ ॥ ਮੁਨਿ ਜਨ ਸੇਵਕ ਸਾਧਿਕਾ ; ਨਾਮਿ ਰਤੇ (ਰੱਤੇ) ਗੁਣਤਾਸੁ ॥ ਸਚਿ ਰਤੇ (ਰੱਤੇ) ਸੇ ਜਿਣਿ ਗਏ ; ਹਉ (ਹਉਂ), ਸਦ ਬਲਿਹਾਰੈ ਜਾਸੁ ॥੬॥ ਚਹੁ (ਚਹੁਂ) ਜੁਗਿ ਮੈਲੇ (ਮੈਲ਼ੇ), ਮਲੁ ਭਰੇ ; ਜਿਨ (ਜਿਨ੍ਹ) ਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ਨ ਹੋਇ ॥ ਭਗਤੀ ਭਾਇ ਵਿਹੂਣਿਆ ; ਮੁਹੁ (ਮੁੰਹ) ਕਾਲਾ ਪਤਿ ਖੋਇ ॥ ਜਿਨੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ) ਨਾਮੁ ਵਿਸਾਰਿਆ ; ਅਵਗਣ ਮੁਠੀ ਰੋਇ ॥੭॥ ਖੋਜਤ ਖੋਜਤ ਪਾਇਆ ; ਡਰੁ ਕਰਿ ਮਿਲੈ ਮਿਲਾਇ ॥ ਆਪੁ ਪਛਾਣੈ ਘਰਿ ਵਸੈ ; ਹਉਮੈ ਤ੍ਰਿਸਨਾ (ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ) ਜਾਇ ॥ ਨਾਨਕ  ! ਨਿਰਮਲ ਊਜਲੇ (ਊੱਜਲੇ) ; ਜੋ ਰਾਤੇ (ਰਾੱਤੇ) ਹਰਿ ਨਾਇ (ਨਾਇਂ)॥੮॥੭॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੧ ॥

ਸੁਣਿ ਮਨ ਭੂਲੇ ਬਾਵਰੇ  ! ਗੁਰ ਕੀ ਚਰਣੀ ਲਾਗੁ ॥ ਹਰਿ ਜਪਿ, ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ ਤੂ (ਤੂੰ); ਜਮੁ ਡਰਪੈ ਦੁਖ ਭਾਗੁ ॥ ਦੂਖੁ ਘਣੋ ਦੋਹਾਗਣੀ ; ਕਿਉ (ਕਿਉਂ) ਥਿਰੁ ਰਹੈ ਸੁਹਾਗੁ ॥੧॥ ਭਾਈ ਰੇ  ! ਅਵਰੁ ਨਾਹੀ (ਨਾਹੀਂ), ਮੈ ਥਾਉ (ਮੈਂ ਥਾਉਂ) ॥ ਮੈ, ਧਨੁ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਹੈ ; ਗੁਰਿ, ਦੀਆ ਬਲਿ ਜਾਉ (ਜਾਉਂ)॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ਗੁਰਮਤਿ ਪਤਿ ਸਾਬਾਸਿ (ਸ਼ਾਬਾਸ਼) ਤਿਸੁ ; ਤਿਸ ਕੈ ਸੰਗਿ ਮਿਲਾਉ (ਮਿਲਾਉਂ)॥ ਤਿਸੁ ਬਿਨੁ ਘੜੀ ਨ ਜੀਵਊ (ਜੀਵਊਂ); ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ (ਨਾਵੈਂ) ਮਰਿ ਜਾਉ (ਜਾਉਂ)॥ ਮੈ ਅੰਧੁਲੇ, ਨਾਮੁ ਨ ਵੀਸਰੈ ; ਟੇਕ ਟਿਕੀ ਘਰਿ ਜਾਉ (ਜਾਉਂ)॥੨॥ ਗੁਰੂ ਜਿਨਾ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ) ਕਾ ਅੰਧੁਲਾ ; ਚੇਲੇ ਨਾਹੀ ਠਾਉ (ਨਾਹੀਂ ਠਾਉਂ) ॥ ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ, ਨਾਉ (ਨਾਉਂ) ਨ ਪਾਈਐ ; ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ (ਨਾਵੈਂ) ਕਿਆ ਸੁਆਉ  ? ॥ ਆਇ ਗਇਆ ਪਛੁਤਾਵਣਾ ; ਜਿਉ (ਜਿਉਂ) ਸੁੰਞੈ ਘਰਿ ਕਾਉ (ਕਾਂਉ)॥੩॥ ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ (ਨਾਵੈਂ) ਦੁਖੁ ਦੇਹੁਰੀ ; ਜਿਉ (ਜਿਉਂ) ਕਲਰ ਕੀ ਭੀਤਿ ॥ ਤਬ ਲਗੁ, ਮਹਲੁ ਨ ਪਾਈਐ ; ਜਬ ਲਗੁ ਸਾਚੁ ਨ ਚੀਤਿ ॥ ਸਬਦਿ ਰਪੈ, ਘਰੁ ਪਾਈਐ ; ਨਿਰਬਾਣੀ ਪਦੁ ਨੀਤਿ ॥੪॥ ਹਉ (ਹਉਂ), ਗੁਰ ਪੂਛਉ (ਪੂਛਊਂ) ਆਪਣੇ ; ਗੁਰ ਪੁਛਿ (ਪੁੱਛ), ਕਾਰ ਕਮਾਉ (ਕਮਾਉਂ)॥ ਸਬਦਿ, ਸਲਾਹੀ (ਸਲਾਹੀਂ) ਮਨਿ ਵਸੈ ; ਹਉਮੈ ਦੁਖੁ ਜਲਿ (ਜਲ਼) ਜਾਉ ॥ ਸਹਜੇ ਹੋਇ ਮਿਲਾਵੜਾ ; ਸਾਚੇ ਸਾਚਿ ਮਿਲਾਉ ॥੫॥ ਸਬਦਿ ਰਤੇ (ਰੱਤੇ) ਸੇ ਨਿਰਮਲੇ ; ਤਜਿ, ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧੁ ਅਹੰਕਾਰੁ ॥ ਨਾਮੁ ਸਲਾਹਨਿ ਸਦ ਸਦਾ ; ਹਰਿ ਰਾਖਹਿ (ਰਾਖਹਿਂ) ਉਰ ਧਾਰਿ ॥ ਸੋ ਕਿਉ ਮਨਹੁ (ਕਿਉਂ ਮਨੋਂ) ਵਿਸਾਰੀਐ ? ਸਭ ਜੀਆ (ਜੀਆਂ) ਕਾ ਆਧਾਰੁ ॥੬॥ ਸਬਦਿ ਮਰੈ, ਸੋ ਮਰਿ ਰਹੈ ; ਫਿਰਿ, ਮਰੈ ਨ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ॥ ਸਬਦੈ ਹੀ ਤੇ ਪਾਈਐ ; ਹਰਿ ਨਾਮੇ ਲਗੈ ਪਿਆਰੁ ॥ ਬਿਨੁ ਸਬਦੈ, ਜਗੁ ਭੂਲਾ ਫਿਰੈ ; ਮਰਿ ਜਨਮੈ ਵਾਰੋ ਵਾਰ ॥੭॥ ਸਭ ਸਾਲਾਹੈ ਆਪ ਕਉ ; ਵਡਹੁ (ਵਡੋਂ) ਵਡੇਰੀ ਹੋਇ ॥ ਗੁਰ ਬਿਨੁ, ਆਪੁ ਨ ਚੀਨੀਐ ; ਕਹੇ ਸੁਣੇ, ਕਿਆ ਹੋਇ  ? ॥ ਨਾਨਕ  ! ਸਬਦਿ ਪਛਾਣੀਐ ; ਹਉਮੈ ਕਰੈ ਨ ਕੋਇ ॥੮॥੮॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੧ ॥

ਬਿਨੁ ਪਿਰ, ਧਨ ਸੀਗਾਰੀਐ (ਸ਼ੀਂਗਾਰੀਐ); ਜੋਬਨੁ ਬਾਦਿ ਖੁਆਰੁ (ਖ਼ੁਆਰ)॥ ਨਾ ਮਾਣੇ ਸੁਖਿ ਸੇਜੜੀ ; ਬਿਨੁ ਪਿਰ, ਬਾਦਿ (ਭਾਵ ਵਿਅਰਥ) ਸੀਗਾਰੁ (ਸ਼ੀਂਗਾਰ)॥ ਦੂਖੁ ਘਣੋ ਦੋਹਾਗਣੀ ; ਨਾ ਘਰਿ ਸੇਜ ਭਤਾਰੁ ॥੧॥ ਮਨ ਰੇ  ! ਰਾਮ ਜਪਹੁ, ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥ ਬਿਨੁ ਗੁਰ, ਪ੍ਰੇਮੁ ਨ ਪਾਈਐ ; ਸਬਦਿ ਮਿਲੈ, ਰੰਗੁ ਹੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਗੁਰ ਸੇਵਾ, ਸੁਖੁ ਪਾਈਐ ; ਹਰਿ ਵਰੁ ਸਹਜਿ ਸੀਗਾਰੁ (ਸ਼ੀਂਗਾਰ)॥ ਸਚਿ, ਮਾਣੇ ਪਿਰ ਸੇਜੜੀ ; ਗੂੜਾ (ਗੂੜ੍ਹਾ) ਹੇਤੁ ਪਿਆਰੁ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਾਣਿ, ਸਿਞਾਣੀਐ ; ਗੁਰਿ, ਮੇਲੀ (ਮੇਲ਼ੀ) ਗੁਣ ਚਾਰੁ ॥੨॥ ਸਚਿ ਮਿਲਹੁ ਵਰ ਕਾਮਣੀ ; ਪਿਰਿ ਮੋਹੀ, ਰੰਗੁ ਲਾਇ ॥ ਮਨੁ ਤਨੁ ਸਾਚਿ ਵਿਗਸਿਆ ; ਕੀਮਤਿ ਕਹਣੁ ਨ ਜਾਇ ॥ ਹਰਿ ਵਰੁ ਘਰਿ ਸੋਹਾਗਣੀ ; ਨਿਰਮਲ ਸਾਚੈ ਨਾਇ (ਨਾਇਂ)॥੩॥ ਮਨ ਮਹਿ ਮਨੂਆ ਜੇ ਮਰੈ ; ਤਾ (ਤਾਂ), ਪਿਰੁ ਰਾਵੈ ਨਾਰਿ ॥ ਇਕਤੁ ਤਾਗੈ ਰਲਿ ਮਿਲੈ (ਰਲ਼ ਮਿਲ਼ੈ) ; ਗਲਿ ਮੋਤੀਅਨ ਕਾ ਹਾਰੁ ॥ ਸੰਤ ਸਭਾ ਸੁਖੁ ਊਪਜੈ ; ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮ ਅਧਾਰੁ ॥੪॥ ਖਿਨ ਮਹਿ ਉਪਜੈ, ਖਿਨਿ ਖਪੈ ; ਖਿਨੁ ਆਵੈ, ਖਿਨੁ ਜਾਇ ॥ ਸਬਦੁ ਪਛਾਣੈ, ਰਵਿ ਰਹੈ ; ਨਾ ਤਿਸੁ, ਕਾਲੁ ਸੰਤਾਇ ॥ ਸਾਹਿਬੁ ਅਤੁਲੁ (ਅਤੁੱਲ), ਨ ਤੋਲੀਐ ; ਕਥਨਿ ਨ ਪਾਇਆ ਜਾਇ ॥੫॥ ਵਾਪਾਰੀ ਵਣਜਾਰਿਆ ; ਆਏ ਵਜਹੁ (ਵਜ੍ਹਾ) ਲਿਖਾਇ ॥ ਕਾਰ ਕਮਾਵਹਿ (ਕਮਾਵਹਿਂ) ਸਚ ਕੀ ; ਲਾਹਾ ਮਿਲੈ ਰਜਾਇ (ਰਜ਼ਾਇ)॥ ਪੂੰਜੀ ਸਾਚੀ, ਗੁਰੁ ਮਿਲੈ ; ਨਾ ਤਿਸੁ ਤਿਲੁ ਨ ਤਮਾਇ (ਤਮਾ+ਇ)॥੬॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਤੋਲਿ ਤੁੋਲਾਇਸੀ (ਤੁਲਾਇਸੀ); ਸਚੁ ਤਰਾਜੀ ਤੋਲੁ ॥ ਆਸਾ ਮਨਸਾ (ਮਨਸ਼ਾ) ਮੋਹਣੀ ; ਗੁਰਿ ਠਾਕੀ, ਸਚੁ ਬੋਲੁ ॥ ਆਪਿ ਤੁਲਾਏ ਤੋਲਸੀ ; ਪੂਰੇ ਪੂਰਾ ਤੋਲੁ ॥੭॥ ਕਥਨੈ ਕਹਣਿ ਨ ਛੁਟੀਐ ; ਨਾ ਪੜਿ (ਪੜ੍ਹ) ਪੁਸਤਕ ਭਾਰ ॥ ਕਾਇਆ (ਕਾਇਆਂ) ਸੋਚ ਨ ਪਾਈਐ ; ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਪਿਆਰ ॥ ਨਾਨਕ  ! ਨਾਮੁ ਨ ਵੀਸਰੈ ; ਮੇਲੇ (ਮੇਲ਼ੇ) ਗੁਰੁ ਕਰਤਾਰ ॥੮॥੯॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੧ ॥

ਸਤਿਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਜੇ ਮਿਲੈ ; ਪਾਈਐ ਰਤਨੁ ਬੀਚਾਰੁ ॥ ਮਨੁ ਦੀਜੈ ਗੁਰ ਆਪਣੇ ; ਪਾਈਐ ਸਰਬ ਪਿਆਰੁ ॥ ਮੁਕਤਿ ਪਦਾਰਥੁ ਪਾਈਐ ; ਅਵਗਣ ਮੇਟਣਹਾਰੁ ॥੧॥ ਭਾਈ ਰੇ  ! ਗੁਰ ਬਿਨੁ ਗਿਆਨੁ ਨ ਹੋਇ ॥ ਪੂਛਹੁ ਬ੍ਰਹਮੇ ਨਾਰਦੈ ; ਬੇਦ ਬਿਆਸੈ ਕੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਗਿਆਨੁ, ਧਿਆਨੁ, ਧੁਨਿ ਜਾਣੀਐ ; ਅਕਥੁ (ਅਕੱਥ) ਕਹਾਵੈ ਸੋਇ ॥ ਸਫਲਿਓ ਬਿਰਖੁ ਹਰੀਆਵਲਾ ; ਛਾਵ (ਛਾਂਵ) ਘਣੇਰੀ ਹੋਇ ॥ ਲਾਲ ਜਵੇਹਰ ਮਾਣਕੀ ; ਗੁਰ ਭੰਡਾਰੈ ਸੋਇ ॥੨॥ ਗੁਰ ਭੰਡਾਰੈ ਪਾਈਐ ; ਨਿਰਮਲ ਨਾਮ ਪਿਆਰੁ ॥ ਸਾਚੋ ਵਖਰੁ ਸੰਚੀਐ ; ਪੂਰੈ ਕਰਮਿ ਅਪਾਰੁ ॥ ਸੁਖਦਾਤਾ ਦੁਖ ਮੇਟਣੋ ; ਸਤਿਗੁਰੁ ਅਸੁਰ (ਅਸੁੱਰ) ਸੰਘਾਰੁ ॥੩॥ ਭਵਜਲੁ ਬਿਖਮੁ ਡਰਾਵਣੋ ; ਨਾ ਕੰਧੀ, ਨਾ ਪਾਰੁ ॥ ਨਾ ਬੇੜੀ, ਨਾ ਤੁਲਹੜਾ ; ਨਾ ਤਿਸੁ ਵੰਝੁ ਮਲਾਰੁ ॥ ਸਤਿਗੁਰੁ, ਭੈ ਕਾ ਬੋਹਿਥਾ ; ਨਦਰੀ ਪਾਰਿ ਉਤਾਰੁ ॥੪॥ ਇਕੁ ਤਿਲੁ ਪਿਆਰਾ ਵਿਸਰੈ ; ਦੁਖੁ ਲਾਗੈ, ਸੁਖੁ ਜਾਇ ॥ ਜਿਹਵਾ ਜਲਉ ਜਲਾਵਣੀ (ਜਲ਼ੌ, ਜਲ਼ਾਵਣੀ); ਨਾਮੁ ਨ ਜਪੈ ਰਸਾਇ ॥ ਘਟੁ ਬਿਨਸੈ, ਦੁਖੁ ਅਗਲੋ (ਭਾਵ ਬਹੁਤਾ); ਜਮੁ ਪਕੜੈ ਪਛੁਤਾਇ ॥੫॥ ਮੇਰੀ ਮੇਰੀ ਕਰਿ ਗਏ ; ਤਨੁ ਧਨੁ ਕਲਤੁ (ਕਲੱਤ) ਨ ਸਾਥਿ ॥ ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ (ਨਾਵੈਂ) , ਧਨੁ ਬਾਦਿ ਹੈ ; ਭੂਲੋ, ਮਾਰਗਿ ਆਥਿ ॥ ਸਾਚਉ ਸਾਹਿਬੁ ਸੇਵੀਐ ; ਗੁਰਮੁਖਿ ਅਕਥੋ (ਅਕੱਥੋ) ਕਾਥਿ ॥੬॥ ਆਵੈ ਜਾਇ ਭਵਾਈਐ ; ਪਇਐ ਕਿਰਤਿ ਕਮਾਇ ॥ ਪੂਰਬਿ ਲਿਖਿਆ, ਕਿਉ (ਕਿਉਂ) ਮੇਟੀਐ  ? ਲਿਖਿਆ ਲੇਖੁ ਰਜਾਇ (ਰਜ਼ਾਇ)॥ ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਨਾਮ, ਨ ਛੁਟੀਐ ; ਗੁਰਮਤਿ ਮਿਲੈ ਮਿਲਾਇ ॥੭॥ ਤਿਸੁ ਬਿਨੁ, ਮੇਰਾ ਕੋ ਨਹੀ (ਨਹੀਂ); ਜਿਸ ਕਾ ਜੀਉ ਪਰਾਨੁ ॥ ਹਉਮੈ ਮਮਤਾ ਜਲਿ ਬਲਉ (ਜਲ਼ ਬਲ਼ੌ); ਲੋਭੁ ਜਲਉ (ਜਲ਼ੌ) ਅਭਿਮਾਨੁ ॥ ਨਾਨਕ  ! ਸਬਦੁ ਵੀਚਾਰੀਐ ; ਪਾਈਐ ਗੁਣੀ ਨਿਧਾਨੁ ॥੮॥੧੦॥

(ਪੰਨਾ 50-54)

(ਨੋਟ: ਗੁਰਬਾਣੀ ਲਿਖਤ ਅਨੁਸਾਰ, ਜੋ ਸ਼ਬਦ ਦੂਜਾ ਪੁਰਖ, ਇੱਕ ਵਚਨ (‘ੴ’ ਜਾਂ ‘ਗੁਰੂ’) ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਰੂਪ ਮੰਨ ਕੇ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹੋਣ ਭਾਵ ‘ੴ’ ਜਾਂ ‘ਗੁਰੂ’ ਦੇ ਰੂ-ਬਰੂ ਹੋ ਕੇ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਨਮੁਖ ਹੋ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੀ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ਉਹ ਸ਼ਬਦ ‘ਸਿਮਰਨ’ ਰੂਪ ਅਖਵਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜੋ ਸ਼ਬਦ ਦੂਜਾ ਪੁਰਖ, ਇੱਕ ਵਚਨ ‘ਮਨ, ਭਾਈ, ਬਾਬਾ, ਮਾਇ’ ਆਦਿ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਕੇ ਉਚਾਰੇ ਗਏ ਹੋਣ ਉਹ ਤਮਾਮ ਸ਼ਬਦ ਸਿੱਖਿਆ ਵਾਚਕ ਅਖਵਾਉਂਦੇ ਹਨ ਭਾਵ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਰਾਹੀਂ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਕੋਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ’ਚ ‘ੴ’ ਜਾਂ ‘ਗੁਰੂ’ (ਲੁਪਤ ਜਾਂ ਪ੍ਰਗਟ) ਅਨ੍ਯ ਪੁਰਖ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਤਮਾਮ ਸ਼ਬਦ ‘ਸਿਮਰਨ’ ਰੂਪ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ‘ਸਿੱਖਿਆ’ ਰੂਪ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ‘ਰਹਾਉ’ ਬੰਦ ’ਚ ‘ਮਨ, ਭਾਈ, ਬਾਬਾ’ ਆਦਿ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਗੁਰਬਾਣੀ ਲਿਖਤ ’ਚ ਕੁੱਝ ਸ਼ਬਦ ਅਜਿਹੇ ਵੀ ਬਾਰ-ਬਾਰ ਦਰਜ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਬਦ ਬਣਤਰ ਦੇ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਅਰਥ ਬਣਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਮੰਗਦਾ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ:

(1). ‘ਬਿਨਾ ਤੇ ਬਿਨੈ’ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ: ‘ਬੇਨਤੀ’ ਤੇ ‘ਬਿਨਾਂ’ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ: ‘ਬਗ਼ੈਰ, ਰਹਿਤ’ ਆਦਿ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵੇਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਬਣਤਰ ਗੁਰਬਾਣੀ ’ਚ ਬਿੰਦੀ ਰਹਿਤ ਹੀ ਹੈ।

(2). ‘ਜਿਨ’ ਜਾਂ ਜਿੰਨ’ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ: ‘ਰਾਖਸ਼, ਦੈਂਤ’ (ਨਾਂਵ) ਤੇ ‘ਜਿਨ੍ਹ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ, ਤਿਨ੍ਹ, ਤਿਨ੍ਹਾਂ’ ਆਦਿ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ: ‘ਉਹ, ਜਿਹੜੇ’ (ਪੜਨਾਂਵ) ਆਦਿ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਪੈਰ ’ਚ ਅੱਧੇ ‘ਹ’ ਵਾਲ਼ਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੀਮਤ ਦਰਜ ਹੈ, ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਵਿਸ਼ੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪ ਦੀ ਦਰੁਸਤ ਉਚਾਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ।

(3). ‘ਸਰਨਾ’ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ: ਲੋੜ ਪੂਰੀ ਹੋਣੀ, ਮਨੋਰਥ ਸਫਲ ਹੋਣਾ ਤੇ ‘ਸ਼ਰਨਾ’ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ: ਸ਼ਰਨ ਆਉਣਾ, ਕਿਸੇ ਦੇ ਦਰ ਉੱਤੇ ਡਿੱਗਣਾ। ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰਬਾਣੀ ’ਚ 23 ਵਾਰ ਬਿੰਦੀ ਰਹਿਤ ਹੀ ਦਰਜ ਹੈ। ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਰੂਪ ਦਰਜ ਹਨ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ‘ਸਰਣ, ਸਰਣਈ, ਸਰਣਾਇ, ਸਰਣਾਇਆ, ਸਰਣਾਈ, ਸਰਣਾਗਤਿ, ਸਰਣਾਗਤੀ, ਸਰਣੀ’ ਆਦਿ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਮੰਗਦਾ ਹੈ।

(4). ‘ਨਾਲਿ’, ਵੇਲਾ, ਕੋਲਿ’ ਆਦਿ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ‘ਨਾਲ਼, ਵੇਲ਼ਾ, ਕੋਲ਼’ ਦਰੁਸਤ ਹੈ, ਆਦਿ।)

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਤਿਚਰੁ ਵਸਹਿ (ਵਸਹਿਂ) ਸੁਹੇਲੜੀ ; ਜਿਚਰੁ ਸਾਥੀ ਨਾਲਿ (ਨਾਲ਼)॥ ਜਾ (ਜਾਂ), ਸਾਥੀ ਉਠੀ (ਉੱਠੀ) ਚਲਿਆ ; ਤਾ (ਤਾਂ), ਧਨ ਖਾਕੂ (ਖ਼ਾਕੂ) ਰਾਲਿ ॥੧॥ ਮਨਿ ਬੈਰਾਗੁ ਭਇਆ ; ਦਰਸਨੁ (ਦਰਸ਼ਨ) ਦੇਖਣੈ ਕਾ ਚਾਉ ॥ ਧੰਨੁ ਸੁ ਤੇਰਾ ਥਾਨੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਜਿਚਰੁ ਵਸਿਆ ਕੰਤੁ ਘਰਿ ; ਜੀਉ ਜੀਉ ਸਭਿ ਕਹਾਤਿ ॥ ਜਾ (ਜਾਂ), ਉਠੀ (ਉੱਠੀ) ਚਲਸੀ ਕੰਤੜਾ ; ਤਾ (ਤਾਂ), ਕੋਇ ਨ ਪੁਛੈ, ਤੇਰੀ ਬਾਤ ॥੨॥ ਪੇਈਅੜੈ ਸਹੁ (ਸ਼ਾ) ਸੇਵਿ ਤੂੰ ; ਸਾਹੁਰੜੈ ਸੁਖਿ ਵਸੁ ॥ ਗੁਰ ਮਿਲਿ, ਚਜੁ ਅਚਾਰੁ ਸਿਖੁ ; ਤੁਧੁ ਕਦੇ ਨ ਲਗੈ ਦੁਖੁ ॥੩॥ ਸਭਨਾ ਸਾਹੁਰੈ ਵੰਞਣਾ ; ਸਭਿ ਮੁਕਲਾਵਣਹਾਰ ॥ ਨਾਨਕ ! ਧੰਨੁ ਸੋਹਾਗਣੀ ; ਜਿਨ ਸਹ (ਜਿਨ੍ਹ ਸ਼ਾ) ਨਾਲਿ ਪਿਆਰੁ ॥੪॥੨੩॥੯੩॥

(ਨੋਟ: ਉਕਤ ਤੀਸਰੇ ਬੰਦ ’ਚ ‘ਸਹੁ’ ਤੇ ਚੌਥੇ ’ਚ ‘ਸਹ’ ਸ਼ਬਦ ਦਰਜ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਚੌਥੇ ਬੰਦ ’ਚ ‘ਸਹ’ (ਅੰਤ ਮੁਕਤਾ) ਦਾ ਕਾਰਨ ‘ਨਾਲਿ’ ਸੰਬੰਧਕੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦਾ ਦਰਜ ਹੋਣਾ ਹੈ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇੱਥੇ ਵੀ ‘ਸਹੁ’ (ਅੰਤ ਔਂਕੜ, ਇੱਕ ਵਚਨ ਪੁਲਿੰਗ) ਸਰੂਪ ਹੀ ਹੋਣਾ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਦੋਵੇਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਇੱਕ ਬਰਾਬਰ ‘ਸ਼ਾ’ (ਥੋੜਾ ‘ਸ਼ਾਹ’ ਵਾਙ) ਹੀ ਦਰੁਸਤ ਹੋਵੇਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਫ਼ਾਰਸੀ (ਨਾਂਵ) ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਅੰਤ ‘ਹ’ ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਕੰਨਾ ਧੁੰਨੀ ’ਚ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ: ‘ਖ਼ਾਲਸਹ’ ਤੋਂ ਖ਼ਾਲਸਾ, ਦਰਗਹ ਤੋਂ ਦਰਗਾ’ ਆਦਿ।

ਕੁੱਝ ਸੱਜਣ ‘ਸਹੁ’ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ‘ਸ਼ੌਹ’ ਕਰਦੇ ਵੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਫ਼ਾਰਸੀ ’ਚ ‘ਸ਼ੌਹ’ (ਸ਼ੌਹਰ) ਦਾ ਅਰਥ ਵੀ ‘ਪਤੀ, ਖਸਮ’ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਲਿਖਤ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਉਚਾਰਨ (ਨਿਯਮ) ਦਰੁਸਤ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਕਿਸੇ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਖੀਰਲਾ ‘ਉ’, ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਅੱਖਰ ਉੱਪਰ (ਅਗਰ ਉਹ ਮੁਕਤਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ) ਕਨੌੜੇ ਦੀ ਧੁਨੀ ਦੇਂਦਾ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ: ‘ਕਰਉ’ ਤੋਂ ‘ਕਰੌਂ’, ‘ਗਾਵਉ’ ਤੋਂ ਗਾਵੌਂ, ‘ਹਉ’ ਤੋਂ ‘ਹੌਂ’’ ਆਦਿ ਪਰ ਕਿਸੇ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਖੀਰਲਾ ‘ਹੁ’, ਆਪਣੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਅੱਖਰ ਉੱਤੇ (ਅਗਰ ਉਹ ਮੁਕਤਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਕਤ ‘ਉ’ ਵਾਙ) ਕਨੌੜੇ ਦੀ ਧੁਨੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਹੋੜੇ ਦੀ ਧੁਨੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ: ‘ਗਾਵਹੁ’ ਤੋਂ ‘ਗਾਵੋ’, ‘ਜਾਵਹੁ’ ਤੋਂ ‘ਜਾਵੋ’ ਆਦਿ, ਇਸ ਲਈ ‘ਸਹੁ’ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ‘ਸ਼ੌਹ’ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ।

ਗੁਰਬਾਣੀ ’ਚ ਦਰਜ ‘ਸਹੁ’ (82 ਵਾਰ, ਇੱਕ ਵਚਨ ਪੁਲਿੰਗ), ‘ਸਹ’ (46 ਵਾਰ, ਸੰਬੋਧਨ) ਤੇ ‘ਸਹਿ’ (15 ਵਾਰ, ਕਰਤਾ ਕਾਰਕ) ਦਾ ਉਚਾਰਨ ‘ਸ਼ਾ’ (ਥੋੜਾ ‘ਸ਼ਾਹ’ ਵਾਙ) ਹੀ ਦਰੁਸਤ ਹੋਵੇਗਾ।

ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਨੁਕਤੇ

(1). ਗੁਰਬਾਣੀ ’ਚ ਦਰਜ ‘ਸਹਿ’ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ: ‘ਗੁਰੂ ਸ਼ਾਹ ਨੇ’ ਜਾਂ ‘ੴ’ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਨੇ’ (ਭਾਵ ਕਰਤਾ ਕਾਰਨ ਇੱਕ ਵਚਨ) ਤੇ ਉਚਾਰਨ ਹੈ: ‘ਸ਼ਾ’; ਜਿਵੇਂ:

ਪ੍ਰੇਮ ਪਟੋਲਾ ‘ਤੈ ਸਹਿ’ (ਤੁਸੀਂ ‘ੴ’ ਸ਼ਾਹ ਨੇ) ਦਿਤਾ; ਢਕਣ ਕੂ ਪਤਿ ਮੇਰੀ ॥ (ਮ: ੫/੫੨੦)

‘ਸਹਿ’ (ਨਾਨਕ ਸ਼ਾਹ ਨੇ, ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਨੂੰ) ਟਿਕਾ ਦਿਤੋਸੁ; ਜੀਵਦੈ ॥ (ਬਲਵੰਡ ਸਤਾ/੯੬੬)

ਜੋਤਿ ਓਹਾ, ਜੁਗਤਿ ਸਾਇ; ‘ਸਹਿ’ (ਨਾਨਕ ਸ਼ਾਹ ਨੇ) ਕਾਇਆ ਫੇਰਿ ਪਲਟੀਐ ॥ (ਬਲਵੰਡ ਸਤਾ/੯੬੬) ਆਦਿ।

ਪਰ ਗੁਰਬਾਣੀ ’ਚ 3 ਵਾਰ ‘ਸਹਿ’ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ‘ਸ਼ਾਹ ਨੇ’ (ਕਰਤਾ ਕਾਰਕ) ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ‘ਸਹਾਰ ਕੇ’ (ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ) ਹੈ ਤੇ ਉਚਾਰਨ ਹੈ: ‘ਸਹ’; ਕਿਉਂਕਿ ਅੰਤ ਸਿਹਾਰੀ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ਸ਼ਣ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਉਚਾਰਨ ਦਾ ਭਾਗ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦ ‘ਸੁਣਿ’ ਤੇ ‘ਸੁਨਿ’ (ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ) ਹਨ:

‘ਸੁਣਿ’ (ਕੇ), ਵਡਾ ਆਖੈ ਸਭੁ ਕੋਇ ॥ (ਸੋ ਦਰੁ ਆਸਾ)

‘ਸੁਨਿ’ (ਕੇ), ਅੰਧਾ ਕੈਸੇ ਮਾਰਗੁ ਪਾਵੈ ? ॥ ਸੁਖਮਨੀ (ਮ: ੫/੨੬੭) ਆਦਿ।

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਸ਼ਬਦ ‘ਸਹਿ’ (ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ) ਹੈ; ਜਿਵੇਂ:

ਮਿਰਗੁ ਮਰੈ; ‘ਸਹਿ’ (ਸਹਾਰ ਕੇ) ਅਪੁਨਾ ਕੀਨਾ ॥ (ਮ: ੧/੨੨੫)

ਸਨਮੁਖ ‘ਸਹਿ’ (ਸਹਾਰ ਕੇ) ਬਾਨ, ਸਨਮੁਖ ‘ਸਹਿ’ (ਸਹਾਰ ਕੇ) ਬਾਨ ਹੇ; ਮ੍ਰਿਗ ਅਰਪੇ ਮਨ ਤਨ ਪ੍ਰਾਨ ਹੇ; ਓਹੁ ਬੇਧਿਓ ਸਹਜ ਸਰੋਤ ॥ (ਮ: ੫/੪੬੨) ਇਸ ਲਈ ਇਸ ‘ਸਹਿ’ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ‘ਸਹ’ ਹੋਵੇਗਾ।

(2). ਉਕਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਵਿਚਾਰ ਮੁਤਾਬਕ ‘ਸਹੁ’ (82 ਵਾਰ) ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ: ‘ਗੁਰੂ’ ਸ਼ਾਹ ਜਾਂ ‘ੴ’ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਤੇ ਉਚਾਰਨ ਹੈ: ‘ਸ਼ਾ’ ਪਰ ਇਹੀ ‘ਸਹੁ’ ਬਣਤਰ 6 ਵਾਰ ਹੋਰ ਜਗ੍ਹਾ ਵੀ ਦਰਜ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ: ‘ਸਹਾਰ’ (ਭਾਵ ਹੁਕਮੀ ਭਵਿੱਖ ਕਾਲ ਕਿਰਿਆ) ਤੇ ਉਚਾਰਨ ਹੈ: ‘ਸਹ’, ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅੰਤ ਔਂਕੜ ਵੀ ਉਚਾਰਨ ਦਾ ਭਾਗ ਨਹੀਂ; ਜਿਵੇਂ:

(1). ਆਗਿਆ ਸਤਿ ‘ਸਹੁ’ (ਸਹਾਰਦਾ) ਹਾਂ ॥ (ਮ: ੫/੪੧੦)

(2). ‘ਸਹੁ’ (ਸਹਾਰ) ਵੇ ਜੀਆ! ਅਪਣਾ ਕੀਆ ॥ ਆਸਾ ਕੀ ਵਾਰ (ਮ: ੧/੪੬੭)

(3). ਕਿਰਤ ਕਮਾਣੇ ਦੁਖ ‘ਸਹੁ’ (ਸਹਾਰ) ਪਰਾਣੀ! ਅਨਿਕ ਜੋਨਿ ਭ੍ਰਮਾਇਆ ॥ (ਮ: ੫/੫੪੬)

(4). ਏਹੁ ਮਨੁ ਅਵਗਣਿ ਬਾਧਿਆ; ‘ਸਹੁ’ (ਸਹਾਰ) ਦੇਹ ਸਰੀਰੈ (ਉੱਤੇ)॥ (ਮ: ੧/੧੦੧੨)

(5). ਕਿਸ ਕਉ ਦੋਸੁ ਦੇਹਿ ਤੂ ? ਪ੍ਰਾਣੀ ! ‘ਸਹੁ’ (ਸਹਾਰ) ਅਪਣਾ ਕੀਆ ਕਰਾਰਾ ਹੇ ॥ (ਮ: ੧/੧੦੩੦)

(6). ਘੜੀ ਚਸੇ ਕਾ ਲੇਖਾ ਲੀਜੈ; ਬੁਰਾ ਭਲਾ ‘ਸਹੁ’ (ਸਹਾਰ) ਜੀਆ (ਹੇ ਜੀਵ) ! ॥ ਮ: ੧/੧੧੧੦)

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੫, ਘਰੁ ੬ ॥

ਕਰਣ ਕਾਰਣ ਏਕੁ ਓਹੀ ; ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ) ਕੀਆ ਆਕਾਰੁ ॥ ਤਿਸਹਿ (ਤਿਸ੍ਹੈ) ਧਿਆਵਹੁ, ਮਨ ਮੇਰੇ ! ਸਰਬ ਕੋ ਆਧਾਰੁ ॥੧॥ ਗੁਰ ਕੇ ਚਰਨ, ਮਨ ਮਹਿ ਧਿਆਇ ॥ ਛੋਡਿ ਸਗਲ ਸਿਆਣਪਾ (ਸਿਆਣਪਾਂ); ਸਾਚਿ ਸਬਦਿ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਦੁਖੁ ਕਲੇਸੁ (ਕਲੇਸ਼) ਨ ਭਉ ਬਿਆਪੈ; ਗੁਰ ਮੰਤ੍ਰੁ ਹਿਰਦੈ ਹੋਇ ॥ ਕੋਟਿ ਜਤਨਾ ਕਰਿ ਰਹੇ ; ਗੁਰ ਬਿਨੁ, ਤਰਿਓ ਨ ਕੋਇ ॥੨॥ ਦੇਖਿ ਦਰਸਨੁ (ਦਰਸ਼ਨ), ਮਨੁ ਸਾਧਾਰੈ ; ਪਾਪ ਸਗਲੇ ਜਾਹਿ (ਜਾਹਿਂ) ॥ ਹਉ (ਹੌਂ), ਤਿਨ ਕੈ ਬਲਿਹਾਰਣੈ ; ਜਿ ਗੁਰ ਕੀ ਪੈਰੀ ਪਾਹਿ (ਪੈਰੀਂ ਪਾਹਿਂ) ॥੩॥ ਸਾਧ ਸੰਗਤਿ ਮਨਿ ਵਸੈ ; ਸਾਚੁ ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਉ (ਨਾਉਂ)॥ ਸੇ ਵਡਭਾਗੀ, ਨਾਨਕਾ ! ਜਿਨਾ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ) ਮਨਿ, ਇਹੁ (ਇਹ) ਭਾਉ ॥੪॥੨੪॥੯੪॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਸੰਚਿ ਹਰਿ ਧਨੁ, ਪੂਜਿ ਸਤਿਗੁਰੁ ; ਛੋਡਿ ਸਗਲ ਵਿਕਾਰ ॥ ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ), ਤੂੰ ਸਾਜਿ ਸਵਾਰਿਆ ; ਹਰਿ ਸਿਮਰਿ, ਹੋਇ ਉਧਾਰੁ ॥੧॥ ਜਪਿ ਮਨ ! ਨਾਮੁ ਏਕੁ ਅਪਾਰੁ ॥ ਪ੍ਰਾਨ ਮਨੁ ਤਨੁ ਜਿਨਹਿ (ਜਿਨ੍ਹੈ) ਦੀਆ ; ਰਿਦੇ ਕਾ ਆਧਾਰੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਕਾਮਿ ਕ੍ਰੋਧਿ ਅਹੰਕਾਰਿ ਮਾਤੇ (ਮਾੱਤੇ); ਵਿਆਪਿਆ ਸੰਸਾਰੁ ॥ ਪਉ ਸੰਤ ਸਰਣੀ (ਸ਼ਰਣੀ), ਲਾਗੁ ਚਰਣੀ; ਮਿਟੈ ਦੂਖੁ ਅੰਧਾਰੁ ॥੨॥ ਸਤੁ ਸੰਤੋਖੁ ਦਇਆ ਕਮਾਵੈ ; ਏਹ ਕਰਣੀ ਸਾਰ ॥ ਆਪੁ ਛੋਡਿ, ਸਭ ਹੋਇ ਰੇਣਾ ; ਜਿਸੁ ਦੇਇ ਪ੍ਰਭੁ ਨਿਰੰਕਾਰੁ ॥੩॥ ਜੋ ਦੀਸੈ, ਸੋ ਸਗਲ ਤੂੰ ਹੈ (ਹੈਂ); ਪਸਰਿਆ ਪਾਸਾਰੁ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ! ਗੁਰਿ, ਭਰਮੁ ਕਾਟਿਆ (ਕਾੱਟਿਆ); ਸਗਲ ਬ੍ਰਹਮ ਬੀਚਾਰੁ ॥੪॥੨੫॥੯੫॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਦੁਕ੍ਰਿਤ ਸੁਕ੍ਰਿਤ ਮੰਧੇ, ਸੰਸਾਰੁ ਸਗਲਾਣਾ ॥ ਦੁਹਹੂੰ ਤੇ ਰਹਤ, ਭਗਤੁ ਹੈ ; ਕੋਈ ਵਿਰਲਾ ਜਾਣਾ ॥੧॥ ਠਾਕੁਰੁ ਸਰਬੇ ਸਮਾਣਾ ॥ ਕਿਆ ਕਹਉ (ਕਹੌਂ), ਸੁਣਉ (ਸੁਣਉਂ, ਸੁਣੌਂ) ? ਸੁਆਮੀ ! ਤੂੰ ਵਡ ਪੁਰਖੁ ਸੁਜਾਣਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਮਾਨ ਅਭਿਮਾਨ ਮੰਧੇ ; ਸੋ, ਸੇਵਕੁ ਨਾਹੀ (ਨਾਹੀਂ) ॥ ਤਤ ਸਮਦਰਸੀ, ਸੰਤਹੁ ! ਕੋਈ, ਕੋਟਿ ਮੰਧਾਹੀ (ਮੰਧਾਹੀਂ)॥੨॥ ਕਹਨ ਕਹਾਵਨ, ਇਹੁ (ਇਹ) ਕੀਰਤਿ ਕਰਲਾ ॥ ਕਥਨ ਕਹਨ ਤੇ ਮੁਕਤਾ ; ਗੁਰਮੁਖਿ ਕੋਈ ਵਿਰਲਾ ॥੩॥ ਗਤਿ ਅਵਿਗਤਿ ; ਕਛੁ ਨਦਰਿ ਨ ਆਇਆ ॥ ਸੰਤਨ ਕੀ ਰੇਣੁ, ਨਾਨਕ ! ਦਾਨੁ ਪਾਇਆ ॥੪॥੨੬॥੯੬॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫, ਘਰੁ ੭ ॥

ਤੇਰੈ ਭਰੋਸੈ (‘ਸੈ’ ਨੂੰ ‘ਸੇ’ ਨਹੀਂ), ਪਿਆਰੇ ! ਮੈ (ਮੈਂ) ਲਾਡ ਲਡਾਇਆ ॥ ਭੂਲਹਿ ਚੂਕਹਿ (ਭੂਲੈਂ ਚੂਕਹਿਂ) ਬਾਰਿਕ ; ਤੂੰ ਹਰਿ ! ਪਿਤਾ-ਮਾਇਆ ॥੧॥ ਸੁਹੇਲਾ ਕਹਨੁ ਕਹਾਵਨੁ ॥ ਤੇਰਾ ਬਿਖਮੁ ਭਾਵਨੁ (ਭਾਵ ਭਾਣਾ)॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਹਉ (ਹਉਂ), ਮਾਣੁ ਤਾਣੁ ਕਰਉ (ਕਰਉਂ) ਤੇਰਾ ; ਹਉ ਜਾਨਉ (ਹੌਂ ਜਾਣਉਂ) ਆਪਾ ॥ ਸਭ ਹੀ ਮਧਿ, ਸਭਹਿ (ਸਭ੍ਹੈ) ਤੇ ਬਾਹਰਿ ; ਬੇਮੁਹਤਾਜ ਬਾਪਾ ॥੨॥ ਪਿਤਾ ! ਹਉ ਜਾਨਉ ਨਾਹੀ (ਹਉਂ ਜਾਣਉਂ ਨਾਹੀਂ) ; ਤੇਰੀ ਕਵਨ ਜੁਗਤਾ ? ॥ ਬੰਧਨ ਮੁਕਤੁ, ਸੰਤਹੁ ! ਮੇਰੀ ਰਾਖੈ ਮਮਤਾ ॥੩॥ ਭਏ ਕਿਰਪਾਲ ਠਾਕੁਰ ; ਰਹਿਓ ਆਵਣ ਜਾਣਾ ॥ ਗੁਰ ਮਿਲਿ, ਨਾਨਕ ! ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਪਛਾਣਾ ॥੪॥੨੭॥੯੭॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫, ਘਰੁ ੧ ॥

ਸੰਤ ਜਨਾ ਮਿਲਿ ਭਾਈਆ (ਭਾਈਆਂ) ; ਕਟਿਅੜਾ (ਕੱਟਿਅੜਾ) ਜਮਕਾਲੁ ॥ ਸਚਾ ਸਾਹਿਬੁ, ਮਨਿ ਵੁਠਾ ; ਹੋਆ ਖਸਮੁ ਦਇਆਲੁ ॥ ਪੂਰਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਭੇਟਿਆ ; ਬਿਨਸਿਆ ਸਭੁ ਜੰਜਾਲੁ ॥੧॥ ਮੇਰੇ ਸਤਿਗੁਰਾ ! ਹਉ (ਹਉਂ), ਤੁਧੁ ਵਿਟਹੁ (ਵਿਟ੍ਹੋਂ) ਕੁਰਬਾਣੁ ॥ ਤੇਰੇ ਦਰਸਨ (ਦਰਸ਼ਨ) ਕਉ ਬਲਿਹਾਰਣੈ ; ਤੁਸਿ ਦਿਤਾ (ਦਿੱਤਾ) ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਾਮੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਜਿਨ (ਜਿਨ੍ਹ), ਤੂੰ ਸੇਵਿਆ ਭਾਉ ਕਰਿ ; ਸੇਈ ਪੁਰਖ ਸੁਜਾਨ ॥ ਤਿਨਾ (ਤਿਨ੍ਹਾਂ) ਪਿਛੈ ਛੁਟੀਐ; ਜਿਨ (ਜਿਨ੍ਹ) ਅੰਦਰਿ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ॥ ਗੁਰ ਜੇਵਡੁ ਦਾਤਾ, ਕੋ ਨਹੀ (ਨਹੀਂ); ਜਿਨਿ ਦਿਤਾ (ਜਿਨ੍ਹ ਦਿੱਤਾ) ਆਤਮ ਦਾਨੁ ॥੨॥ ਆਏ ਸੇ ਪਰਵਾਣੁ ਹਹਿ (ਹੈਂ); ਜਿਨ (ਜਿਨ੍ਹ), ਗੁਰੁ ਮਿਲਿਆ ਸੁਭਾਇ ॥ ਸਚੇ ਸੇਤੀ ਰਤਿਆ (ਰੱਤਿਆਂ); ਦਰਗਹ (ਦਰਗ੍ਾ) ਬੈਸਣੁ ਜਾਇ ॥ ਕਰਤੇ ਹਥਿ ਵਡਿਆਈਆ (ਹੱਥ ਵਡਿਆਈਆਂ); ਪੂਰਬਿ ਲਿਖਿਆ ਪਾਇ ॥੩॥ ਸਚੁ ਕਰਤਾ, ਸਚੁ ਕਰਣਹਾਰੁ ; ਸਚੁ ਸਾਹਿਬੁ, ਸਚੁ ਟੇਕ ॥ ਸਚੋ ਸਚੁ ਵਖਾਣੀਐ ; ਸਚੋ ਬੁਧਿ ਬਿਬੇਕ ॥ ਸਰਬ ਨਿਰੰਤਰਿ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ; ਜਪਿ, ਨਾਨਕ ! ਜੀਵੈ ਏਕ ॥੪॥੨੮॥੯੮॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਗੁਰੁ ਪਰਮੇਸੁਰੁ ਪੂਜੀਐ ; ਮਨਿ ਤਨਿ ਲਾਇ ਪਿਆਰੁ ॥ ਸਤਿਗੁਰੁ ਦਾਤਾ ਜੀਅ (ਜੀ..) ਕਾ ; ਸਭਸੈ ਦੇਇ (ਦੇ+ਇ) ਅਧਾਰੁ ॥ ਸਤਿਗੁਰ ਬਚਨ ਕਮਾਵਣੇ ; ਸਚਾ ਏਹੁ (ਏਹ) ਵੀਚਾਰੁ ॥ ਬਿਨੁ ਸਾਧੂ ਸੰਗਤਿ ਰਤਿਆ (ਰੱਤਿਆਂ); ਮਾਇਆ ਮੋਹੁ ਸਭੁ ਛਾਰੁ (ਭਾਵ ਵਿਅਰਥ ਮੋਹ, ਮਨੁੱਖ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦੈ)॥੧॥ ਮੇਰੇ ਸਾਜਨ ! ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਸਮਾਲਿ (ਸਮ੍ਹਾਲ਼)॥ ਸਾਧੂ ਸੰਗਤਿ ਮਨਿ ਵਸੈ ; ਪੂਰਨ ਹੋਵੈ ਘਾਲ (ਘਾਲ਼) ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਗੁਰੁ ਸਮਰਥੁ, ਅਪਾਰੁ ਗੁਰੁ ; ਵਡਭਾਗੀ ਦਰਸਨੁ (‘ਵਡਭਾਗੀਂ ’ ਭਾਵ ਵੱਡੇ ਭਾਗਾਂ ਨਾਲ਼, ਦਰਸ਼ਨ) ਹੋਇ ॥ ਗੁਰੁ ਅਗੋਚਰੁ ਨਿਰਮਲਾ ; ਗੁਰ ਜੇਵਡੁ, ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਇ ॥ ਗੁਰੁ ਕਰਤਾ, ਗੁਰੁ ਕਰਣਹਾਰੁ ; ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਚੀ ਸੋਇ ॥ ਗੁਰ ਤੇ ਬਾਹਰਿ ਕਿਛੁ ਨਹੀ (ਨਹੀਂ); ਗੁਰੁ ਕੀਤਾ ਲੋੜੇ, ਸੁ ਹੋਇ ॥੨॥ ਗੁਰੁ ਤੀਰਥੁ, ਗੁਰੁ ਪਾਰਜਾਤੁ ; ਗੁਰੁ ਮਨਸਾ (ਮਨਸ਼ਾ) ਪੂਰਣਹਾਰੁ ॥ ਗੁਰੁ ਦਾਤਾ, ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਦੇਇ ; ਉਧਰੈ ਸਭੁ ਸੰਸਾਰੁ ॥ ਗੁਰੁ ਸਮਰਥੁ, ਗੁਰੁ ਨਿਰੰਕਾਰੁ ; ਗੁਰੁ ਊਚਾ ਅਗਮ (ਅਗੰਮ) ਅਪਾਰੁ ॥ ਗੁਰ ਕੀ ਮਹਿਮਾ ਅਗਮ (ਅਗੰਮ) ਹੈ ; ਕਿਆ ਕਥੇ ਕਥਨਹਾਰੁ ? ॥੩॥ ਜਿਤੜੇ ਫਲ ਮਨਿ, ਬਾਛੀਅਹਿ (ਬਾਛੀਅਹਿਂ) ; ਤਿਤੜੇ, ਸਤਿਗੁਰ ਪਾਸਿ ॥ ਪੂਰਬ ਲਿਖੇ ਪਾਵਣੇ ; ਸਾਚੁ ਨਾਮੁ ਦੇ ਰਾਸਿ ॥ ਸਤਿਗੁਰ ਸਰਣੀ (ਸ਼ਰਣੀ) ਆਇਆਂ ; ਬਾਹੁੜਿ ਨਹੀ (ਨਹੀਂ) ਬਿਨਾਸੁ॥ ਹਰਿ, ਨਾਨਕ ! ਕਦੇ ਨ ਵਿਸਰਉ (ਵਿਸਰੌਂ); ਏਹੁ (ਏਹ) ਜੀਉ, ਪਿੰਡੁ, ਤੇਰਾ ਸਾਸੁ ॥੪॥੨੯॥੯੯॥

(ਨੋਟ: ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਤੀਸਰੇ ਬੰਦ ’ਚ ਦੋ ਵਾਰ ‘ਅਗਮ’ ਸ਼ਬਦ ਦਰਜ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ‘ਅ+ਗਮ’ (ਅਗੰਮ ਭਾਵ ਅਗਮ੍ਯ) ਦਰੁਸਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ: ‘ਗਿਆਨ ਇੰਦ੍ਰਿਆਂ ਦੀ ਪਕੜ ਤੋਂ ਰਹਿਤ’ ਕਿਉਂਕਿ ‘ਅਗਮ’ (ਟਿੱਪੀ ਰਹਿਤ) ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ: ‘ਸ਼ਾਸਤ੍ਰ’; ਜਿਵੇਂ ਕਿ: ‘ਅਗਮ ਨਿਗਮੁ (ਸ਼ਾਸਤ੍ਰ ਤੇ ਵੇਦ), ਸਤਿਗੁਰੂ ਦਿਖਾਇਆ ॥’’ (ਮ: ੩/੧੦੧੬)

ਭਾਸ਼ਾਈ ਨਿਯਮਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਕਿਸੇ ਸ਼ਬਦ ’ਚ ਦਰਜ ਪਵਰਗ ਦੇ ਅੱਖਰ ‘ਪ, ਫ, ਬ, ਭ, ਮ’ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਅੱਖਰ ਉੱਤੇ ਅਗਰ ਅੱਧਕ (ਅਗੱਮ) ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਟਿੱਪੀ (ਅਗੰਮ) ਲਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅੱਧਕ ਨਹੀਂ ਪਰ ਉਚਾਰਨ ’ਚ ‘ਅ+ਗਮ’ (ਅਗੱਮ) ਦਾ ਕੰਮ ਹੀ ਕਰਦੀ ਹੈ।)

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਸੰਤ ਜਨਹੁ ਸੁਣਿ ਭਾਈਹੋ ! ਛੂਟਨੁ, ਸਾਚੈ ਨਾਇ (ਨਾਇਂ)॥ ਗੁਰ ਕੇ ਚਰਣ ਸਰੇਵਣੇ ; ਤੀਰਥ ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਉ (ਨਾਉਂ)॥ ਆਗੈ ਦਰਗਹਿ ਮੰਨੀਅਹਿ (ਦਰਗ੍ਾ ਮੰਨੀਐਂ) ; ਮਿਲੈ ਨਿਥਾਵੇ ਥਾਉ (ਥਾਉਂ)॥੧॥ ਭਾਈ ਰੇ ! ਸਾਚੀ ਸਤਿਗੁਰ ਸੇਵ ॥ ਸਤਿਗੁਰ ਤੁਠੈ ਪਾਈਐ ; ਪੂਰਨ ਅਲਖ (ਅਲੱਖ) ਅਭੇਵ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਸਤਿਗੁਰ ਵਿਟਹੁ (ਵਿਟ੍ਹੋਂ) ਵਾਰਿਆ ; ਜਿਨਿ ਦਿਤਾ ਸਚੁ ਨਾਉ (ਜਿਨ੍ਹ ਦਿੱਤਾ ਸਚ ਨਾਉਂ)॥ ਅਨਦਿਨੁ ਸਚੁ ਸਲਾਹਣਾ ; ਸਚੇ ਕੇ ਗੁਣ ਗਾਉ (ਗਾਉਂ)॥ ਸਚੁ ਖਾਣਾ, ਸਚੁ ਪੈਨਣਾ ; ਸਚੇ ਸਚਾ ਨਾਉ (ਨਾਉਂ)॥੨॥ ਸਾਸਿ ਗਿਰਾਸਿ ਨ ਵਿਸਰੈ ; ਸਫਲੁ ਮੂਰਤਿ ਗੁਰੁ ਆਪਿ ॥ ਗੁਰ ਜੇਵਡੁ, ਅਵਰੁ ਨ ਦਿਸਈ (ਦਿਸ+ਈ); ਆਠ ਪਹਰ ਤਿਸੁ ਜਾਪਿ ॥ ਨਦਰਿ ਕਰੇ ਤਾ (ਤਾਂ) ਪਾਈਐ ; ਸਚੁ ਨਾਮੁ ਗੁਣਤਾਸਿ ॥੩॥ ਗੁਰੁ ਪਰਮੇਸਰੁ ਏਕੁ ਹੈ ; ਸਭ ਮਹਿ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ ॥ ਜਿਨ (ਜਿਨ੍ਹ) ਕਉ ਪੂਰਬਿ ਲਿਖਿਆ ; ਸੇਈ, ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ ॥ ਨਾਨਕ ! ਗੁਰ ਸਰਣਾਗਤੀ (ਸ਼ਰਣਾਗਤੀ); ਮਰੈ ਨ ਆਵੈ ‘ਜਾਇ’ (ਭਾਵ ਜਾਂਦਾ ਭਾਵ ਮਰਦਾ)॥੪॥੩੦॥੧੦੦॥

ੴ ਸਤਿ ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੧, ਘਰੁ ੧, ਅਸਟਪਦੀਆ (ਅਸਟਪਦੀਆਂ) ॥

(ਨੋਟ: ਅਸਟਪਦੀਆਂ ਵਿਚ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਪਦੇ ਅੱਠ ਹੀ ਹੋਣ।)

ਆਖਿ ਆਖਿ, ਮਨ ਵਾਵਣਾ (ਭਾਵ ਖਪਾਣਾ); ਜਿਉ ਜਿਉ (ਜਿਉਂ ਜਿਉਂ) ਜਾਪੈ ‘ਵਾਇ’ (ਭਾਵ ਬਾਤ, ਬੋਲਣ ਦੀ ਜਾਚ ਆਉਂਦੀ)॥ ਜਿਸ ਨੋ ਵਾਇ (ਬੋਲ ਕੇ) ਸੁਣਾਈਐ ; ਸੋ ਕੇਵਡੁ, ਕਿਤੁ ਥਾਇ (ਥਾਂਇ) ? ॥ ਆਖਣ ਵਾਲੇ ਜੇਤੜੇ ; ਸਭਿ ਆਖਿ ਰਹੇ, ਲਿਵ ਲਾਇ ॥੧॥ ਬਾਬਾ ! ਅਲਹੁ ਅਗਮ (ਅੱਲ੍ਹਾ ਅਗੰਮ) ਅਪਾਰੁ ॥ ਪਾਕੀ ਨਾਈ, ਪਾਕ ਥਾਇ (ਥਾਂਇ); ਸਚਾ ਪਰਵਦਿਗਾਰੁ (ਭਾਵ ਪਾਲਣਹਾਰ)॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਤੇਰਾ ਹੁਕਮੁ ਨ ਜਾਪੀ ਕੇਤੜਾ ; ਲਿਖਿ ਨ ਜਾਣੈ ਕੋਇ ॥ ਜੇ, ਸਉ ਸਾਇਰ ਮੇਲੀਅਹਿ (ਸੌ ਸ਼ਾਇਰ ਮੇਲੀਅਹਿਂ); ਤਿਲੁ ਨ ਪੁਜਾਵਹਿ (ਪੁਜਾਵਹਿਂ) ਰੋਇ ॥ ਕੀਮਤਿ ਕਿਨੈ ਨ ਪਾਈਆ ; ਸਭਿ, ਸੁਣਿ ਸੁਣਿ ਆਖਹਿ (ਆਖੈਂ) ਸੋਇ ॥੨॥ ਪੀਰ ਪੈਕਾਮਰ ਸਾਲਕ ਸਾਦਕ ; ਸੁਹਦੇ ਅਉਰੁ ਸਹੀਦ (ਸ਼ੁਹਦੇ ਔਰ ਸ਼ਹੀਦ)॥ ਸੇਖ ਮਸਾਇਕ ਕਾਜੀ ਮੁਲਾ (ਸ਼ੇਖ਼ ਮਸ਼ਾਇਕ ਕਾਜ਼ੀ ਮੁੱਲਾਂ) ; ਦਰਿ ਦਰਵੇਸ (ਦਰਵੇਸ਼) ਰਸੀਦ ॥ ਬਰਕਤਿ ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ) ਕਉ ਅਗਲੀ ; ਪੜਦੇ (ਪੜ੍ਹਦੇ) ਰਹਨਿ ਦਰੂਦ (ਭਾਵ ‘ਦੁਆ’)॥੩॥ ਪੁਛਿ (ਪੁੱਛ ਕੇ) ਨ ਸਾਜੇ, ਪੁਛਿ ਨ ਢਾਹੇ ; ਪੁਛਿ ਨ ਦੇਵੈ ਲੇਇ ॥ ਆਪਣੀ ਕੁਦਰਤਿ, ਆਪੇ ਜਾਣੈ ; ਆਪੇ ਕਰਣੁ ਕਰੇਇ (ਕਰੇ+ਇ)॥ ਸਭਨਾ ਵੇਖੈ ਨਦਰਿ ਕਰਿ ; ਜੈ ਭਾਵੈ, ਤੈ ਦੇਇ (ਦੇ+ਇ)॥੪॥ ਥਾਵਾ ਨਾਵ ਨ ਜਾਣੀਅਹਿ (ਥਾਵਾਂ ਨਾਂਵ ਨ ਜਾਣੀਅਹਿਂ) ; ਨਾਵਾ (ਨਾਵਾਂ) ਕੇਵਡੁ ਨਾਉ (ਨਾਉਂ) ? ॥ ਜਿਥੈ (ਜਿੱਥੈ) ਵਸੈ ਮੇਰਾ ਪਾਤਿਸਾਹੁ (ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ); ਸੋ, ਕੇਵਡੁ ਹੈ ਥਾਉ (ਥਾਉਂ)? ॥ ਅੰਬੜਿ (ਭਾਵ ਅੱਪੜ) ਕੋਇ ਨ ਸਕਈ (ਸਕ+ਈ); ਹਉ (ਹਉਂ), ਕਿਸ ਨੋ ਪੁਛਣਿ ਜਾਉ (ਪੁੱਛਣ ਜਾਉਂ) ? ॥੫॥ ਵਰਨਾ ਵਰਨ ਨ ਭਾਵਨੀ ; ਜੇ ਕਿਸੈ ਵਡਾ ਕਰੇਇ (ਕਰੇ+ਇ)॥ ਵਡੇ ਹਥਿ ਵਡਿਆਈਆ (ਵੱਡੇ ਹੱਥ ਵਡਿਆਈਆਂ); ਜੈ ਭਾਵੈ, ਤੈ ਦੇਇ ॥ ਹੁਕਮਿ ਸਵਾਰੇ ਆਪਣੈ ; ਚਸਾ ਨ ਢਿਲ ਕਰੇਇ (ਢਿੱਲ ਕਰੇ+ਇ)॥੬॥ ਸਭੁ ਕੋ ਆਖੈ ਬਹੁਤੁ ਬਹੁਤੁ ; ਲੈਣੈ ਕੈ ਵੀਚਾਰਿ ॥ ਕੇਵਡੁ ਦਾਤਾ ਆਖੀਐ ? ਦੇ ਕੈ ਰਹਿਆ ਸੁਮਾਰਿ (ਸ਼ੁਮਾਰ, ਭਾਵ ਗਿਣਤੀ ਕਰਨ ਤੋਂ)॥ ਨਾਨਕ ! ਤੋਟਿ ਨ ਆਵਈ (ਆਵ+ਈ); ਤੇਰੇ ਜੁਗਹ ਜੁਗਹ ਭੰਡਾਰ ॥੭॥੧॥

(ਨੋਟ: ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਬੰਦ ਤੇ ‘ਰਹਾਉ’ ਤੁਕ ’ਚ ‘ਥਾਇ’ ਲਈ ‘ਥਾਂਇ’ ਤੇ ਬੰਦ ਨੰਬਰ 5 ’ਚ ‘ਥਾਉ’ ਲਈ ‘ਥਾਂਉ’ ਦੀ ਬਜਾਏ ‘ਥਾਉਂ’ ਉਚਾਰਨ ਸੇਧ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਉਚਾਰਨ ਦੇ ਨਾਲ਼-ਨਾਲ਼ ਕਾਵਿ ਤੋਲ ਨੂੰ ਵੀ ਬਣਾਏ ਰੱਖਣਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ 5 ਵੇਂ ਬੰਦ ’ਚ ‘ਥਾਉਂ’ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ‘ਜਾਉਂ’ ਸ਼ਬਦ ਦਰਜ ਹੈ।)

ਮਹਲਾ ੧ ॥

ਸਭੇ ਕੰਤ ਮਹੇਲੀਆ (ਮਹੇਲੀਆਂ); ਸਗਲੀਆ ਕਰਹਿ ਸੀਗਾਰੁ (ਸਗਲੀਆਂ ਕਰਹਿਂ ਸ਼ੀਂਗਾਰ)॥ ਗਣਤ ਗਣਾਵਣਿ ਆਈਆ (ਆਈਆਂ); ਸੂਹਾ ਵੇਸੁ ਵਿਕਾਰੁ ॥ ਪਾਖੰਡਿ, ਪ੍ਰੇਮੁ ਨ ਪਾਈਐ ; ਖੋਟਾ ਪਾਜੁ ਖੁਆਰੁ (ਖ਼ੁਆਰ)॥੧॥ ਹਰਿ ਜੀਉ ! ਇਉ (ਇਉਂ), ਪਿਰੁ ਰਾਵੈ ਨਾਰਿ ॥ ਤੁਧੁ ਭਾਵਨਿ ਸੋਹਾਗਣੀ ; ਅਪਣੀ ਕਿਰਪਾ ਲੈਹਿ (ਲੈਹਿਂ) ਸਵਾਰਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਸੀਗਾਰੀਆ (ਸ਼ੀਂਗਾਰੀਆਂ); ਤਨੁ ਮਨੁ ਪਿਰ ਕੈ ਪਾਸਿ ॥ ਦੁਇ ਕਰ ਜੋੜਿ, ਖੜੀ ਤਕੈ (ਖੜ੍ਹੀ ਤੱਕੈ); ਸਚੁ ਕਹੈ ਅਰਦਾਸਿ ॥ ਲਾਲਿ ਰਤੀ (ਰੱਤੀ) ਸਚ ਭੈ ਵਸੀ ; ਭਾਇ ਰਤੀ (ਰੱਤੀ), ਰੰਗਿ ਰਾਸਿ ॥੨॥ ਪ੍ਰਿਅ (ਪ੍ਰੇ) ਕੀ ਚੇਰੀ ਕਾਂਢੀਐ ; ਲਾਲੀ ਮਾਨੈ ਨਾਉ (ਨਾਂਉ)॥ ਸਾਚੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਤੁਟਈ ; ਸਾਚੇ ਮੇਲਿ ਮਿਲਾਉ ॥ ਸਬਦਿ ਰਤੀ (ਰੱਤੀ) ਮਨੁ ਵੇਧਿਆ ; ਹਉ (ਹਉਂ), ਸਦ ਬਲਿਹਾਰੈ ਜਾਉ (ਜਾਉਂ)॥੩॥ ਸਾ ਧਨ ਰੰਡ ਨ ਬੈਸਈ (ਬੈਸ+ਈ); ਜੇ, ਸਤਿਗੁਰ ਮਾਹਿ (ਮਾਹਿਂ) ਸਮਾਇ ॥ ਪਿਰੁ ਰੀਸਾਲੂ ਨਉਤਨੋ (ਨੌਤਨੋ) ; ਸਾਚਉ, ਮਰੈ ਨ ਜਾਇ ॥ ਨਿਤ ਰਵੈ ਸੋਹਾਗਣੀ ; ਸਾਚੀ ਨਦਰਿ ਰਜਾਇ (ਰਜ਼ਾਇ)॥੪॥ ਸਾਚੁ ‘ਧੜੀ’ (ਭਾਵ ਸਿਰ ਦਾ ਚੀਰ, ਪੱਟੀ), ਧਨ ‘ਮਾਡੀਐ’ (ਭਾਵ ਇਸਤ੍ਰੀ ਸਜਾਂਦੀ); ਕਾਪੜੁ ਪ੍ਰੇਮ ਸੀਗਾਰੁ (ਸ਼ੀਂਗਾਰ)॥ ਚੰਦਨੁ ਚੀਤਿ ਵਸਾਇਆ ; ਮੰਦਰੁ ਦਸਵਾ (ਦਸਵਾਂ) ਦੁਆਰੁ ॥ ਦੀਪਕੁ, ਸਬਦਿ ਵਿਗਾਸਿਆ ; ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਉਰ ਹਾਰੁ ॥੫॥ ਨਾਰੀ (ਨਾਰੀਂ) ਅੰਦਰਿ ਸੋਹਣੀ ; ਮਸਤਕਿ ਮਣੀ ਪਿਆਰੁ ॥ ਸੋਭਾ (ਸ਼ੋਭਾ) ਸੁਰਤਿ ਸੁਹਾਵਣੀ ; ਸਾਚੈ ਪ੍ਰੇਮਿ ਅਪਾਰ ॥ ਬਿਨੁ ਪਿਰ, ਪੁਰਖੁ ਨ ਜਾਣਈ (ਜਾਣ+ਈ); ਸਾਚੇ ਗੁਰ ਕੈ ਹੇਤਿ ਪਿਆਰਿ ॥੬॥ ਨਿਸਿ ਅੰਧਿਆਰੀ ਸੁਤੀਏ ! ਕਿਉ (ਕਿਉਂ) ਪਿਰ ਬਿਨੁ, ਰੈਣਿ ਵਿਹਾਇ ? ॥ ਅੰਕੁ ਜਲਉ (ਜਲੌ), ਤਨੁ ਜਾਲੀਅਉ (ਜਾਲੀਔ); ਮਨੁ, ਧਨੁ, ਜਲਿ ਬਲਿ ਜਾਇ ॥ ਜਾ (ਜਾਂ) ਧਨ (ਨੂੰ), ਕੰਤਿ (ਨੇ) ਨ ਰਾਵੀਆ ; ਤਾ (ਤਾਂ) ਬਿਰਥਾ ਜੋਬਨੁ ਜਾਇ ॥੭॥ ਸੇਜੈ ਕੰਤ ਮਹੇਲੜੀ ; ਸੂਤੀ, ਬੂਝ ਨ ਪਾਇ ॥ ਹਉ (ਹਉਂ) ਸੁਤੀ, ਪਿਰੁ ਜਾਗਣਾ ; ਕਿਸ ਕਉ ਪੂਛਉ (ਪੂਛੌਂ) ਜਾਇ ? ॥ ਸਤਿਗੁਰਿ ਮੇਲੀ, ਭੈ ਵਸੀ ; ਨਾਨਕ ! ਪ੍ਰੇਮੁ ਸਖਾਇ ॥੮॥੨॥

(ਨੋਟ: ਉਕਤ ਸ਼ਬਦਾਂ ’ਚ ਅਸਧਾਰਨ ਪੰਕਤੀ ਨੂੰ ਕਾਰਕੀ ਅਰਥ ਨਾਲ਼ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਭਾਵਾਰਥ ਸਮਝਣ ’ਚ ਆਸਾਨੀ ਰਹੇ।)

(ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 44-50)

ਸ੍ਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਸੋਈ ਧਿਆਈਐ, ਜੀਅੜੇ  ! ਸਿਰਿ ਸਾਹਾਂ ਪਾਤਿਸਾਹੁ (ਸ਼ਾਹਾਂ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ)॥ ਤਿਸ ਹੀ ਕੀ ਕਰਿ ਆਸ, ਮਨ  ! ਜਿਸ ਕਾ ਸਭਸੁ ਵੇਸਾਹੁ (ਵੇਸਾਹ)॥ ਸਭਿ ਸਿਆਣਪਾ ਛਡਿ (ਸਿਆਣਪਾਂ ਛੱਡ) ਕੈ ; ਗੁਰ ਕੀ ਚਰਣੀ ਪਾਹੁ (‘ਪਾਹ’ ਭਾਵ ਪੜ, ਪੈ)॥੧॥ ਮਨ ਮੇਰੇ  ! ਸੁਖ ਸਹਜ ਸੇਤੀ, ਜਪਿ ਨਾਉ (ਨਾਂਉ)॥ ਆਠ ਪਹਰ, ਪ੍ਰਭੁ ਧਿਆਇ ਤੂੰ ; ਗੁਣ ਗੋਇੰਦ ਨਿਤ ਗਾਉ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਤਿਸ ਕੀ ਸਰਨੀ (ਸ਼ਰਨੀ) ਪਰੁ, ਮਨਾ ! ਜਿਸੁ ਜੇਵਡੁ, ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਇ ॥ ਜਿਸੁ ਸਿਮਰਤ, ਸੁਖੁ ਹੋਇ ਘਣਾ ; ਦੁਖੁ ਦਰਦੁ ਨ ਮੂਲੇ ਹੋਇ ॥ ਸਦਾ ਸਦਾ ਕਰਿ ਚਾਕਰੀ ; ਪ੍ਰਭੁ ਸਾਹਿਬੁ-ਸਚਾ ਸੋਇ॥੨॥ ਸਾਧ ਸੰਗਤਿ ਹੋਇ ਨਿਰਮਲਾ ; ਕਟੀਐ (ਕੱਟੀਐ) ਜਮ ਕੀ ਫਾਸ ॥ ਸੁਖ-ਦਾਤਾ ਭੈ ਭੰਜਨੋ ; ਤਿਸੁ ਆਗੈ ਕਰਿ ਅਰਦਾਸਿ ॥ ਮਿਹਰ ਕਰੇ ਜਿਸੁ, ਮਿਹਰਵਾਨੁ ; ਤਾਂ, ਕਾਰਜੁ ਆਵੈ ਰਾਸਿ ॥੩॥ ਬਹੁਤੋ ਬਹੁਤੁ ਵਖਾਣੀਐ ; ਊਚੋ ਊਚਾ ਥਾਉ (ਥਾਉਂ)॥ ਵਰਨਾ ਚਿਹਨਾ ਬਾਹਰਾ ; ਕੀਮਤਿ ਕਹਿ (ਕਹ) ਨ ਸਕਾਉ (ਸਕਾਉਂ ਭਾਵ ਸਕਉਂ)॥ ਨਾਨਕ ਕਉ ਪ੍ਰਭ  ! ਮਇਆ ਕਰਿ ; ਸਚੁ ਦੇਵਹੁ ਅਪੁਣਾ ਨਾਉ (ਨਾਉਂ)॥੪॥੭॥੭੭॥

ਸ੍ਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਨਾਮੁ ਧਿਆਏ ਸੋ ਸੁਖੀ ; ਤਿਸੁ ਮੁਖੁ ਊਜਲੁ ਹੋਇ ॥ ਪੂਰੇ ਗੁਰ ਤੇ ਪਾਈਐ ; ਪਰਗਟੁ ਸਭਨੀ (ਸਭਨੀਂ) ਲੋਇ ॥ ਸਾਧ ਸੰਗਤਿ ਕੈ ਘਰਿ ਵਸੈ ; ਏਕੋ ਸਚਾ ਸੋਇ ॥੧॥ ਮੇਰੇ ਮਨ  ! ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ ॥ ਨਾਮੁ ਸਹਾਈ, ਸਦਾ ਸੰਗਿ ; ਆਗੈ ਲਏ ਛਡਾਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਦੁਨੀਆ ਕੀਆ ਵਡਿਆਈਆ (ਕੀਆਂ ਵਡਿਆਈਆਂ); ਕਵਨੈ ਆਵਹਿ (ਆਵੈਂ) ਕਾਮਿ ? ॥ ਮਾਇਆ ਕਾ ਰੰਗੁ ਸਭੁ ਫਿਕਾ (ਫਿੱਕਾ) ; ਜਾਤੋ ਬਿਨਸਿ ਨਿਦਾਨਿ ॥ ਜਾ ਕੈ ਹਿਰਦੈ ਹਰਿ ਵਸੈ; ਸੋ ਪੂਰਾ ਪਰਧਾਨੁ॥੨॥ ਸਾਧੂ ਕੀ ਹੋਹੁ (ਥੋੜਾ ‘ਹੋਹਉ’ ਵਾਙ) ਰੇਣੁਕਾ ; ਅਪਣਾ ਆਪੁ ਤਿਆਗਿ॥ ਉਪਾਵ ਸਿਆਣਪ ਸਗਲ ਛਡਿ (ਛੱਡ); ਗੁਰ ਕੀ ਚਰਣੀ ਲਾਗੁ ॥ ਤਿਸਹਿ (ਤਿਸ੍ਹੈ) ਪਰਾਪਤਿ ਰਤਨੁ ਹੋਇ ; ਜਿਸੁ ਮਸਤਕਿ ਹੋਵੈ ਭਾਗੁ ॥੩॥ ਤਿਸੈ ਪਰਾਪਤਿ ਭਾਈਹੋ (ਭਾਈ+ਹੋ) ! ਜਿਸੁ ਦੇਵੈ ਪ੍ਰਭੁ ਆਪਿ ॥ ਸਤਿਗੁਰ ਕੀ ਸੇਵਾ, ਸੋ ਕਰੇ ; ਜਿਸੁ, ਬਿਨਸੈ ਹਉਮੈ ਤਾਪੁ ॥ ਨਾਨਕ ਕਉ ਗੁਰੁ ਭੇਟਿਆ ; ਬਿਨਸੇ, ਸਗਲ ਸੰਤਾਪ ॥੪॥੮॥੭੮॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਇਕੁ ਪਛਾਣੂ ਜੀਅ (ਜੀ..) ਕਾ ; ਇਕੋ ਰਖਣਹਾਰੁ (ਇੱਕੋ ਰੱਖਣਹਾਰ)॥ ਇਕਸ ਕਾ ਮਨਿ ਆਸਰਾ ; ਇਕੋ ਪ੍ਰਾਣ-ਅਧਾਰੁ ॥ ਤਿਸੁ ਸਰਣਾਈ (ਸ਼ਰਣਾਈ) ਸਦਾ ਸੁਖੁ (ਸੁੱਖ, ਜੋ); ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਕਰਤਾਰੁ ॥ ੧॥ ਮਨ ਮੇਰੇ  ! ਸਗਲ ਉਪਾਵ ਤਿਆਗੁ ॥ ਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਆਰਾਧਿ ਨਿਤ (ਨਿੱਤ); ਇਕਸੁ ਕੀ ਲਿਵ ਲਾਗੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਇਕੋ ਭਾਈ, ਮਿਤੁ ਇਕੁ ; ਇਕੋ ਮਾਤ-ਪਿਤਾ ॥ ਇਕਸ ਕੀ ਮਨਿ ਟੇਕ ਹੈ ; ਜਿਨਿ, ਜੀਉ ਪਿੰਡੁ ਦਿਤਾ (ਦਿੱਤਾ)॥ ਸੋ ਪ੍ਰਭੁ, ਮਨਹੁ (ਮਨੋਂ) ਨ ਵਿਸਰੈ ; ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ), ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਵਸਿ ਕੀਤਾ ॥੨॥ ਘਰਿ ਇਕੋ, ਬਾਹਰਿ ਇਕੋ ; ਥਾਨ ਥਨੰਤਰਿ ਆਪਿ ॥ ਜੀਅ (ਜੀ..) ਜੰਤ ਸਭਿ, ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ) ਕੀਏ ; ਆਠ ਪਹਰ ਤਿਸੁ ਜਾਪਿ ॥ ਇਕਸੁ ਸੇਤੀ ਰਤਿਆ (ਰੱਤਿਆਂ) ; ਨ ਹੋਵੀ ਸੋਗ ਸੰਤਾਪੁ ॥੩॥ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਪ੍ਰਭੁ ਏਕੁ ਹੈ ; ਦੂਜਾ ਨਾਹੀ (ਨਾਹੀਂ) ਕੋਇ ॥ ਜੀਉ ਪਿੰਡੁ ਸਭੁ ਤਿਸ ਕਾ ; ਜੋ, ਤਿਸੁ ਭਾਵੈ, ਸੁ ਹੋਇ ॥ ਗੁਰਿ ਪੂਰੈ, ਪੂਰਾ ਭਇਆ; ਜਪਿ, ਨਾਨਕ  ! ਸਚਾ ਸੋਇ॥੪॥੯॥੭੯॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫॥

ਜਿਨਾ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ), ਸਤਿਗੁਰ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ) ਚਿਤੁ ਲਾਇਆ ; ਸੇ, ਪੂਰੇ ਪਰਧਾਨ ॥ ਜਿਨ (ਜਿਨ੍ਹ) ਕਉ ਆਪਿ ਦਇਆਲੁ ਹੋਇ ; ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ), ਉਪਜੈ ਮਨਿ ਗਿਆਨੁ ॥ ਜਿਨ (ਜਿਨ੍ਹ) ਕਉ ਮਸਤਕਿ ਲਿਖਿਆ ; ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ), ਪਾਇਆ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ॥੧॥ ਮਨ ਮੇਰੇ  ! ਏਕੋ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ ॥ ਸਰਬ ਸੁਖਾ-ਸੁਖ (ਨੋਟ: ‘ਸੁਖਾਂ-ਸੁਖ’ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਦੂਸਰਾ ‘ਸੁਖ’ ਸ਼ਬਦ ਵੀ ਬਹੁ ਵਚਨ ਹੈ। ਬਾਣੀ ’ਚ ਤਿੰਨੇ ‘ਸਰਬ ਸੁਖਾ ਸੁਖ’ ਸੰਯੁਕਤ ਸ਼ਬਦ 5 ਵਾਰ ਦਰਜ ਹਨ।) ਊਪਜਹਿ (ਊਪਜੈਂ); ਦਰਗਹ (ਦਰਗ੍ਾ) ਪੈਧਾ (‘ਪੈਂਧਾ’ ਉਚਾਰਨ ਗ਼ਲਤ ਹੈ) ਜਾਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਜਨਮ ਮਰਣ ਕਾ ਭਉ ਗਇਆ ; ਭਾਉ ਭਗਤਿ ਗੋਪਾਲ ॥ ਸਾਧੂ ਸੰਗਤਿ ਨਿਰਮਲਾ ; ਆਪਿ ਕਰੇ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲ ॥ ਜਨਮ ਮਰਣ ਕੀ ਮਲੁ ਕਟੀਐ (ਕੱਟੀਐ); ਗੁਰ ਦਰਸਨੁ (ਦਰਸ਼ਨ) ਦੇਖਿ ਨਿਹਾਲ ॥੨॥ ਥਾਨ ਥਨੰਤਰਿ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ; ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਪ੍ਰਭੁ ਸੋਇ ॥ ਸਭਨਾ (ਸਭਨਾਂ), ਦਾਤਾ ਏਕੁ ਹੈ ; ਦੂਜਾ ਨਾਹੀ (ਨਾਹੀਂ) ਕੋਇ ॥ ਤਿਸੁ ਸਰਣਾਈ (ਸ਼ਰਣਾਈ) ਛੁਟੀਐ ; ਕੀਤਾ ਲੋੜੇ, ਸੁ ਹੋਇ ॥੩॥ ਜਿਨ (ਜਿਨ੍ਹ) ਮਨਿ ਵਸਿਆ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ; ਸੇ ਪੂਰੇ ਪਰਧਾਨ ॥ ਤਿਨ ਕੀ ਸੋਭਾ ((ਤਿਨ੍ਹ ਕੀ ਸ਼ੋਭਾ) ਨਿਰਮਲੀ ; ਪਰਗਟੁ ਭਈ ਜਹਾਨ ॥ ਜਿਨੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ), ਮੇਰਾ ਪ੍ਰਭੁ ਧਿਆਇਆ ; ਨਾਨਕ ! ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ) ਕੁਰਬਾਨ ॥੪॥੧੦॥੮੦॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਮਿਲਿ ਸਤਿਗੁਰ, ਸਭੁ ਦੁਖੁ (ਦੁੱਖ) ਗਇਆ ; ਹਰਿ ਸੁਖੁ ਵਸਿਆ ਮਨਿ ਆਇ ॥ ਅੰਤਰਿ ਜੋਤਿ ਪ੍ਰਗਾਸੀਆ ; ਏਕਸੁ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ) ਲਿਵ ਲਾਇ ॥ ਮਿਲਿ ਸਾਧੂ ਮੁਖੁ ਊਜਲਾ ; ਪੂਰਬਿ ਲਿਖਿਆ ਪਾਇ ॥ ਗੁਣ ਗੋਵਿੰਦ ਨਿਤ ਗਾਵਣੇ ; ਨਿਰਮਲ ਸਾਚੈ ਨਾਇ (ਨਾਇਂ)॥੧॥ ਮੇਰੇ ਮਨ ! ਗੁਰ ਸਬਦੀ, ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥ ਗੁਰ ਪੂਰੇ ਕੀ ਚਾਕਰੀ ; ਬਿਰਥਾ ਜਾਇ ਨ ਕੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਮਨ ਕੀਆ ਇਛਾਂ ਪੂਰੀਆ (ਕੀਆਂ ਇੱਛਾਂ ਪੂਰੀਆਂ) ; ਪਾਇਆ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ॥ ਅੰਤਰਜਾਮੀ ਸਦਾ ਸੰਗਿ ; ਕਰਣੈਹਾਰੁ ਪਛਾਨੁ ॥ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ, ਮੁਖੁ ਊਜਲਾ ; ਜਪਿ ਨਾਮੁ, ਦਾਨੁ, ਇਸਨਾਨੁ॥ ਕਾਮੁ ਕ੍ਰੋਧੁ ਲੋਭੁ ਬਿਨਸਿਆ; ਤਜਿਆ ਸਭੁ ਅਭਿਮਾਨੁ॥੨॥ ਪਾਇਆ ਲਾਹਾ ਲਾਭੁ ਨਾਮੁ ; ਪੂਰਨ ਹੋਏ ਕਾਮ ॥ ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਪ੍ਰਭਿ ਮੇਲਿਆ ; ਦੀਆ ਅਪਣਾ ਨਾਮੁ ॥ ਆਵਣ ਜਾਣਾ ਰਹਿ (ਰਹ) ਗਇਆ ; ਆਪਿ ਹੋਆ ਮਿਹਰਵਾਨੁ ॥ ਸਚੁ ਮਹਲੁ ਘਰੁ ਪਾਇਆ ; ਗੁਰ ਕਾ ਸਬਦੁ ਪਛਾਨੁ ॥੩॥ ਭਗਤ ਜਨਾ (ਜਨਾਂ) ਕਉ ਰਾਖਦਾ (ਰਾੱਖਦਾ) ; ਆਪਣੀ ਕਿਰਪਾ ਧਾਰਿ ॥ ਹਲਤਿ ਪਲਤਿ ਮੁਖ ਊਜਲੇ ; ਸਾਚੇ ਕੇ ਗੁਣ ਸਾਰਿ ॥ ਆਠ ਪਹਰ ਗੁਣ ਸਾਰਦੇ (ਭਾਵ ਸੰਭਾਲ਼ਦੇ); ਰਤੇ (ਰੱਤੇ) ਰੰਗਿ ਅਪਾਰ॥ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਸੁਖ ਸਾਗਰੋ ; ਨਾਨਕ ! ਸਦ ਬਲਿਹਾਰ ॥੪॥੧੧॥੮੧॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫॥

ਪੂਰਾ ਸਤਿਗੁਰੁ, ਜੇ ਮਿਲੈ ; ਪਾਈਐ ਸਬਦੁ ਨਿਧਾਨੁ ॥ ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਪ੍ਰਭ  ! ਆਪਣੀ ; ਜਪੀਐ ਅੰਮ੍ਰਿਤ-ਨਾਮੁ ॥ ਜਨਮ ਮਰਣ ਦੁਖੁ ਕਾਟੀਐ ; ਲਾਗੈ ਸਹਜਿ ਧਿਆਨੁ ॥੧॥ ਮੇਰੇ ਮਨ ! ਪ੍ਰਭ ਸਰਣਾਈ (ਸ਼ਰਣਾਈ) ਪਾਇ ॥ ਹਰਿ ਬਿਨੁ, ਦੂਜਾ ਕੋ ਨਹੀ (ਨਹੀਂ) ; ਏਕੋ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਕੀਮਤਿ ਕਹਣੁ ਨ ਜਾਈਐ ; ਸਾਗਰੁ ਗੁਣੀ ਅਥਾਹੁ (ਅਥਾਹ)॥ ਵਡਭਾਗੀ ! ਮਿਲੁ ਸੰਗਤੀ ; ਸਚਾ ਸਬਦੁ ਵਿਸਾਹੁ (ਵਿਸਾਹ ‘ਭਾਵ ਖ਼ਰੀਦ, ਹੁਕਮੀ ਭਵਿੱਖ ਕਾਲ ਕਿਰਿਆ)॥ ਕਰਿ ਸੇਵਾ ਸੁਖ ਸਾਗਰੈ ; ਸਿਰਿ ਸਾਹਾ ਪਾਤਿਸਾਹੁ (ਸ਼ਾਹਾਂ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ)॥੨॥ ਚਰਣ ਕਮਲ ਕਾ ਆਸਰਾ ; ਦੂਜਾ ਨਾਹੀ ਠਾਉ (ਨਾਹੀਂ ਠਾਉਂ)॥ ਮੈ ਧਰ (ਭਾਵ ਟੇਕ) ਤੇਰੀ, ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ! ਤੇਰੈ ਤਾਣਿ ਰਹਾਉ (ਰਹਾਉਂ ਭਾਵ ਰਹਉਂ)॥ ਨਿਮਾਣਿਆ, ਪ੍ਰਭ  !  ਮਾਣੁ ਤੂੰ ; ਤੇਰੈ ਸੰਗਿ ਸਮਾਉ (ਸਮਾਉਂ)॥੩॥ ਹਰਿ ਜਪੀਐ ਆਰਾਧੀਐ ; ਆਠ ਪਹਰ ਗੋਵਿੰਦੁ ॥ ਜੀਅ (ਜੀ..), ਪ੍ਰਾਣ, ਤਨੁ, ਧਨੁ ਰਖੇ (ਰੱਖੇ) ; ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਰਾਖੀ ਜਿੰਦੁ ॥ ਨਾਨਕ ! ਸਗਲੇ ਦੋਖ ਉਤਾਰਿਅਨੁ ; ਪ੍ਰਭੁ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਬਖਸਿੰਦੁ (ਬਖ਼ਸ਼ਿੰਦ)॥੪॥੧੨॥੮੨॥

(ਨੋਟ: ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਬੰਦ ‘‘ਵਡਭਾਗੀ ! ਮਿਲੁ ਸੰਗਤੀ..॥’’ ਪੰਕਤੀ ’ਚ ਦਰਜ ਸ਼ਬਦ ‘ਵਡਭਾਗੀ’ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ‘ਵਡਭਾਗੀਂ’ (ਬਿੰਦੀ ਸਮੇਤ) ਕਰਨਾ ਦਰੁਸਤ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਇੱਕ ਵਚਨ ‘ਮਨ’ ਦੇ ਪ੍ਰਥਾਇ ਸੰਬੋਧਨ ਰੂਪ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ: ਹੇ ਵਡਭਾਗੀ ਮਨ  !

ਧਿਆਨ ਰਹੇ ਕਿ ਗੁਰਬਾਣੀ ’ਚ ‘ਵਡਭਾਗੀ ਸ਼ਬਦ 188 ਵਾਰ ਤੇ ਬਡਭਾਗੀ 18 ਵਾਰ ਦਰਜ ਹਨ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉਚਾਰਨ ਸੇਧ ਲਈ ਕੇਵਲ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਵਾਰ ‘ਵਡਭਾਗੀਂ ਤੇ ਬਡਭਾਗੀਂ’ (ਬਿੰਦੀ ਸਹਿਤ) ਸ਼ਬਦ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ: ‘‘ਇਹੁ ਮਨੁ ਦੇਇ ਕੀਏ ਸੰਤ ਮੀਤਾ; ਕ੍ਰਿਪਾਲ ਭਏ ‘ਬਡਭਾਗਂੀ’ ॥’’ (ਮ: ੫/੧੨੬੭) ਤੇ ‘‘ਕਹੁ ਨਾਨਕ   ! ਪਾਈਐ ‘ਵਡਭਾਗਂੀ’; ਮਨ ਤਨ ਹੋਇ ਬਿਗਾਸਾ ॥’’ (ਮ: ੫/੧੨੦੮) ਇਸ ਲਈ ਜਦ ‘ਵਡਭਾਗੀ’ ਜਾਂ ‘ਬਡਭਾਗੀ’ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ‘ਵੱਡੇ ਭਾਗਾਂ ਨਾਲ਼’ ਜਾਂ ‘ਵੱਡੇ ਭਾਗਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਉੱਤੇ’ ਭਾਵ ਕਰਣ ਕਾਰਕ ਜਾਂ ਅਧਿਕਰਣ ਕਾਰਨ, ਬਹੁ ਵਚਨ ਹੋਵੇ ਤਦ ਹੀ ਅਨੁਨਾਸਕ ਧੁਨੀ ਇਸਤੇਮਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਨਹੀਂ।)

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਪ੍ਰੀਤਿ ਲਗੀ (ਲੱਗੀ), ਤਿਸੁ ਸਚ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ); ਮਰੈ ਨ ਆਵੈ ਜਾਇ ॥ ਨਾ ਵੇਛੋੜਿਆ (ਵੇਛੋੜਿਆਂ) ਵਿਛੁੜੈ ; ਸਭ ਮਹਿ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ ॥ ਦੀਨ, ਦਰਦ ਦੁਖ-ਭੰਜਨਾ ; ਸੇਵਕ ਕੈ ਸਤ ਭਾਇ ॥ ਅਚਰਜ ਰੂਪੁ ਨਿਰੰਜਨੋ ; ਗੁਰਿ ਮੇਲਾਇਆ, ਮਾਇ  ! ॥੧॥ ਭਾਈ ਰੇ ! ਮੀਤੁ ਕਰਹੁ, ਪ੍ਰਭੁ ਸੋਇ ॥ ਮਾਇਆ ਮੋਹ ਪਰੀਤਿ ਧ੍ਰਿਗੁ ; ਸੁਖੀ ਨ ਦੀਸੈ ਕੋਇ॥੧॥ ਰਹਾਉ॥ ਦਾਨਾ, ਦਾਤਾ, ਸੀਲਵੰਤੁ (ਸ਼ੀਲਵੰਤ) ; ਨਿਰਮਲੁ ਰੂਪੁ ਅਪਾਰੁ ॥ ਸਖਾ ਸਹਾਈ ਅਤਿ ਵਡਾ (ਵੱਡਾ); ਊਚਾ ਵਡਾ (ਵੱਡਾ) ਅਪਾਰੁ ॥ ਬਾਲਕੁ ਬਿਰਧਿ ਨ ਜਾਣੀਐ ; ਨਿਹਚਲੁ ਤਿਸੁ ਦਰਵਾਰੁ ॥ ਜੋ ਮੰਗੀਐ, ਸੋਈ ਪਾਈਐ ; ਨਿਧਾਰਾ (ਨਿਧਾਰਾਂ) ਆਧਾਰੁ ॥੨॥ ਜਿਸੁ ਪੇਖਤ, ਕਿਲਵਿਖ ਹਿਰਹਿ (ਹਿਰੈਂ); ਮਨਿ ਤਨਿ ਹੋਵੈ ਸਾਂਤਿ (ਸ਼ਾਂਤ)॥ ਇਕ ਮਨਿ, ਏਕੁ ਧਿਆਈਐ ; ਮਨ ਕੀ ਲਾਹਿ (ਲਾਹ) ਭਰਾਂਤਿ ॥ ਗੁਣ-ਨਿਧਾਨੁ ਨਵਤਨੁ ਸਦਾ ; ਪੂਰਨ ਜਾ ਕੀ ਦਾਤਿ ॥ ਸਦਾ ਸਦਾ ਆਰਾਧੀਐ ; ਦਿਨੁ ਵਿਸਰਹੁ ਨਹੀ (ਨਹੀਂ), ਰਾਤਿ॥੩॥ ਜਿਨ (ਜਿਨ੍ਹ) ਕਉ ਪੂਰਬਿ ਲਿਖਿਆ ; ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ) ਕਾ ਸਖਾਗੋਵਿੰਦੁ ॥ ਤਨੁ, ਮਨੁ, ਧਨੁ ਅਰਪੀ (ਅਰਪੀਂ) ਸਭੋ ; ਸਗਲ ਵਾਰੀਐ ਇਹ ਜਿੰਦੁ ॥ ਦੇਖੈ ਸੁਣੈ ਹਦੂਰਿ ਸਦ ; ਘਟਿ ਘਟਿ ਬ੍ਰਹਮੁ ਰਵਿੰਦੁ ॥ ਅਕਿਰਤਘਣਾ (ਅਕਿਰਤਘਣਾਂ) ਨੋ ਪਾਲਦਾ ; ਪ੍ਰਭ, ਨਾਨਕ ! ਸਦ ਬਖਸਿੰਦੁ (ਬਖ਼ਸ਼ਿੰਦ)॥੪॥੧੩॥੮੩॥

(ਨੋਟ: ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਚੌਥੇ ਬੰਦ ’ਚ ਦਰਜ ਪੰਕਤੀ ‘‘ਸਗਲ ਵਾਰੀਐ ਇਹ ਜਿੰਦੁ॥’’ ’ਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ‘ਜਿੰਦੁ’ ਸ਼ਬਦ ਇਸਤ੍ਰੀ ਲਿੰਗ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦਾ ਪੜਨਾਵੀਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸ਼ਬਦ ‘ਇਹ’ ਅੰਤ ਮੁਕਤ ਇਸਤ੍ਰੀ ਲਿੰਗ ਦਾ ਸੂਚਕ ਹੈ। ਗੁਰਬਾਣੀ ’ਚ ‘ਜਿੰਦੂ’ ਸ਼ਬਦ 5 ਵਾਰ ਤੇ ‘ਜਿੰਦੁ’ 14 ਵਾਰ ਦਰਜ ਹੈ।)

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਮਨੁ ਤਨੁ ਧਨੁ, ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ) ਪ੍ਰਭਿ ਦੀਆ ; ਰਖਿਆ ਸਹਜਿ ਸਵਾਰਿ ॥ ਸਰਬ ਕਲਾ ਕਰਿ ਥਾਪਿਆ ; ਅੰਤਰਿ ਜੋਤਿ ਅਪਾਰ ॥ ਸਦਾ ਸਦਾ ਪ੍ਰਭੁ ਸਿਮਰੀਐ ; ਅੰਤਰਿ ਰਖੁ (ਰੱਖ) ਉਰ ਧਾਰਿ ॥੧॥ ਮੇਰੇ ਮਨ ! ਹਰਿ ਬਿਨੁ, ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਇ ॥ ਪ੍ਰਭ ਸਰਣਾਈ (ਸ਼ਰਣਾਈ), ਸਦਾ ਰਹੁ (‘ਰਹ’ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਹੁਕਮੀ ਭਵਿਖ ਕਾਲ ਕਿਰਿਆ ਹੈ); ਦੂਖੁ ਨ ਵਿਆਪੈ ਕੋਇ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਰਤਨ ਪਦਾਰਥ ਮਾਣਕਾ ; ਸੁਇਨਾ ਰੁਪਾ ਖਾਕੁ (ਰੁਪਾ ਖ਼ਾਕ)॥ ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਸੁਤ ਬੰਧਪਾ ; ਕੂੜੇ ਸਭੇ ਸਾਕ ॥ ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ) ਕੀਤਾ ਤਿਸਹਿ (ਤਿਸ੍ਹੈ) ਨ ਜਾਣਈ ; ਮਨਮੁਖ ਪਸੁ (ਥੋੜਾ ‘ਪਸ਼ੂ’ ਵਾਙ) ਨਾਪਾਕ ॥੨॥ ਅੰਤਰਿ ਬਾਹਰਿ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ; ਤਿਸ ਨੋ ਜਾਣੈ ਦੂਰਿ ॥ ਤ੍ਰਿਸਨਾ (ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ) ਲਾਗੀ ਰਚਿ ਰਹਿਆ ; ਅੰਤਰਿ ਹਉਮੈ ਕੂਰਿ ॥ ਭਗਤੀ ਨਾਮ ਵਿਹੂਣਿਆ; ਆਵਹਿ ਵੰਞਹਿ (ਆਵੈਂ ਵੰਝੈਂ) ਪੂਰ ॥੩॥ ਰਾਖਿ ਲੇਹੁ (ਥੋੜਾ ‘ਲੇਹਉ’ ਵਾਙ) ਪ੍ਰਭੁ ਕਰਣਹਾਰ ! ਜੀਅ (ਜੀ..) ਜੰਤ ਕਰਿ ਦਇਆ॥ ਬਿਨੁ ਪ੍ਰਭ, ਕੋਇ ਨ ਰਖਨਹਾਰੁ (ਰੱਖਨਹਾਰ); ਮਹਾ (ਮਹਾਂ) ਬਿਕਟ ਜਮ ਭਇਆ ॥ ਨਾਨਕ ! ਨਾਮੁ ਨ ਵੀਸਰਉ (ਵੀਸਰਉਂ) ; ਕਰਿ ਅਪੁਨੀ, ਹਰਿ ! ਮਇਆ ॥੪॥੧੪॥੮੪॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਮੇਰਾ ਤਨੁ ਅਰੁ ਧਨੁ ਮੇਰਾ ; ਰਾਜ ਰੂਪ ਮੈ ਦੇਸੁ ॥ ਸੁਤ ਦਾਰਾ ਬਨਿਤਾ ਅਨੇਕ ; ਬਹੁਤੁ ਰੰਗ ਅਰੁ ਵੇਸ ॥ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਰਿਦੈ ਨ ਵਸਈ (ਵਸ+ਈ); ਕਾਰਜਿ ਕਿਤੈ ਨ ਲੇਖਿ ॥੧॥ ਮੇਰੇ ਮਨ ! ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ॥ ਕਰਿ ਸੰਗਤਿ ਨਿਤ ਸਾਧ ਕੀ; ਗੁਰ ਚਰਣੀ ਚਿਤੁ ਲਾਇ॥੧॥ ਰਹਾਉ॥ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਧਿਆਈਐ ; ਮਸਤਕਿ ਹੋਵੈ ਭਾਗੁ ॥ ਕਾਰਜ ਸਭਿ ਸਵਾਰੀਅਹਿ (ਸਵਾਰੀਐਂ) ; ਗੁਰ ਕੀ ਚਰਣੀ ਲਾਗੁ ॥ ਹਉਮੈ ਰੋਗੁ, ਭ੍ਰਮੁ ਕਟੀਐ (ਕੱਟੀਐ) ; ਨਾ ਆਵੈ, ਨਾ ਜਾਗੁ (ਭਾਵ ਜਾਏਗਾ, ਮਰੇਗਾ)॥੨॥ ਕਰਿ ਸੰਗਤਿ ਤੂ ਸਾਧ ਕੀ ; ਅਠਸਠਿ ਤੀਰਥ ਨਾਉ (ਨ੍ਹਾਉ)॥ ਜੀਉ ਪ੍ਰਾਣ ਮਨੁ ਤਨੁ ਹਰੇ ; ਸਾਚਾ ਏਹੁ (ਏਹ) ਸੁਆਉ ॥ ਐਥੈ ਮਿਲਹਿ ਵਡਾਈਆ (ਮਿਲੈਂ ਵਡਾਈਆਂ), ਦਰਗਹਿ ਪਾਵਹਿ ਥਾਉ (ਦਰਗ੍ਾ ਪਾਵਹਿਂ ਥਾਂਉ)॥੩॥ ਕਰੇ, ਕਰਾਏ ਆਪਿ ਪ੍ਰਭੁ ; ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਤਿਸ ਹੀ ਹਾਥਿ॥ ਮਾਰਿ ਆਪੇ ਜੀਵਾਲਦਾ ; ਅੰਤਰਿ ਬਾਹਰਿ ਸਾਥਿ ॥ ਨਾਨਕ ! ਪ੍ਰਭ ਸਰਣਾਗਤੀ (ਸ਼ਰਣਾਗਤੀ) ; ਸਰਬ ਘਟਾ (ਘਟਾਂ) ਕੇ ਨਾਥ ॥੪॥੧੫॥੮੫॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਸਰਣਿ (ਸ਼ਰਣ) ਪਏ ਪ੍ਰਭ ਆਪਣੇ ; ਗੁਰੁ ਹੋਆ ਕਿਰਪਾਲੁ ॥ ਸਤਗੁਰ ਕੈ ਉਪਦੇਸਿਐ (ਉਪਦੇਸ਼ਿਐ); ਬਿਨਸੇ ਸਰਬ ਜੰਜਾਲ ॥ ਅੰਦਰੁ ਲਗਾ (ਲੱਗਾ) ਰਾਮ ਨਾਮਿ ; ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਦਰਿ ਨਿਹਾਲੁ ॥੧॥ ਮਨ ਮੇਰੇ ! ਸਤਿਗੁਰ ਸੇਵਾ ਸਾਰੁ (ਭਾਵ ਸੰਭਾਲ਼)॥ ਕਰੇ ਦਇਆ ਪ੍ਰਭੁ ਆਪਣੀ ; ਇਕ ਨਿਮਖ ਨ ਮਨਹੁ (ਮਨੋਂ) ਵਿਸਾਰੁ ॥ ਰਹਾਉ॥ ਗੁਣ ਗੋਵਿੰਦ ਨਿਤ ਗਾਵੀਅਹਿ (ਗਾਵੀਐਂ); ਅਵਗੁਣ ਕਟਣਹਾਰ (ਕੱਟਣਹਾਰ)॥ ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਨਾਮ ਨ ਸੁਖੁ ਹੋਇ ; ਕਰਿ ਡਿਠੇ ਬਿਸਥਾਰ ॥ ਸਹਜੇ ਸਿਫਤੀ ਰਤਿਆ (ਰੱਤਿਆਂ); ਭਵਜਲੁ ਉਤਰੇ ਪਾਰਿ ॥੨॥ ਤੀਰਥ ਵਰਤ ਲਖ ਸੰਜਮਾ ; ਪਾਈਐ ਸਾਧੂ ਧੂਰਿ ॥ ਲੂਕਿ ਕਮਾਵੈ ਕਿਸ ਤੇ ? ਜਾ (ਜਾਂ) ਵੇਖੈ ਸਦਾ ਹਦੂਰਿ ॥ ਥਾਨ ਥਨੰਤਰਿ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ; ਪ੍ਰਭੁ ਮੇਰਾ ਭਰਪੂਰਿ ॥੩॥ ਸਚੁ ਪਾਤਿਸਾਹੀ (ਪਾਤਿਸ਼ਾਹੀ), ਅਮਰੁ ਸਚੁ ; ਸਚੇ ਸਚਾ ਥਾਨੁ ॥ ਸਚੀ ਕੁਦਰਤਿ ਧਾਰੀਅਨੁ ; ਸਚਿ ਸਿਰਜਿਓਨੁ ਜਹਾਨੁ ॥ ਨਾਨਕ ! ਜਪੀਐ ਸਚੁ ਨਾਮੁ ; ਹਉ (ਹਉਂ) ਸਦਾ-ਸਦਾ ਕੁਰਬਾਨੁ ॥੪॥ ੧੬॥੮੬॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਉਦਮੁ ਕਰਿ ਹਰਿ ਜਾਪਣਾ (ਜਾੱਪਣਾ); ਵਡਭਾਗੀ (ਵਡਭਾਗੀਂ) ਧਨੁ ਖਾਟਿ॥ ਸੰਤ-ਸੰਗਿ ਹਰਿ ਸਿਮਰਣਾ; ਮਲੁ ਜਨਮ ਜਨਮ ਕੀ ਕਾਟਿ ॥੧॥ ਮਨ ਮੇਰੇ ! ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਜਪਿ ਜਾਪੁ ॥ ਮਨ ਇਛੇ ਫਲ (ਇੱਛੇ ਫਲ਼) ਭੁੰਚਿ ਤੂ ; ਸਭੁ ਚੂਕੈ ਸੋਗੁ ਸੰਤਾਪੁ ॥ ਰਹਾਉ ॥ ਜਿਸੁ ਕਾਰਣਿ, ਤਨੁ ਧਾਰਿਆ; ਸੋ ਪ੍ਰਭੁ ਡਿਠਾ ਨਾਲਿ (ਡਿੱਠਾ ਨਾਲ਼)॥ ਜਲਿ ਥਲਿ ਮਹੀਅਲਿ ਪੂਰਿਆ ; ਪ੍ਰਭੁ ਆਪਣੀ ਨਦਰਿ ਨਿਹਾਲਿ ॥੨॥ ਮਨੁ ਤਨੁ ਨਿਰਮਲੁ ਹੋਇਆ ; ਲਾਗੀ ਸਾਚੁ ਪਰੀਤਿ॥ ਚਰਣ ਭਜੇ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਕੇ ; ਸਭਿ ਜਪ ਤਪ ਤਿਨ ਹੀ ਕੀਤਿ ॥੩॥ ਰਤਨ ਜਵੇਹਰ ਮਾਣਿਕਾ ; ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਉ (ਨਾਂਉ)॥ ਸੂਖ ਸਹਜ ਆਨੰਦ ਰਸ ; ਜਨ ਨਾਨਕ  ! ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਉ॥੪॥੧੭॥੮੭॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਸੋਈ ਸਾਸਤੁ (ਸ਼ਾਸਤ), ਸਉਣੁ ਸੋਇ ; ਜਿਤੁ ਜਪੀਐ ਹਰਿ ਨਾਉ (ਨਾਂਉ)॥ ਚਰਣ ਕਮਲ, ਗੁਰਿ ਧਨੁ ਦੀਆ ; ਮਿਲਿਆ ਨਿਥਾਵੇ ਥਾਉ (ਥਾਂਉ)॥ ਸਾਚੀ ਪੂੰਜੀ, ਸਚੁ ਸੰਜਮੋ ; ਆਠ ਪਹਰ ਗੁਣ ਗਾਉ ॥ ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਪ੍ਰਭੁ ਭੇਟਿਆ ; ਮਰਣੁ ਨ ਆਵਣੁ ‘ਜਾਉ’ (ਭਾਵ ਜਾਣਾ, ਮਰਨਾ)॥ ੧॥ ਮੇਰੇ ਮਨ  ! ਹਰਿ ਭਜੁ, ਸਦਾ ਇਕ ਰੰਗਿ ॥ ਘਟ ਘਟ ਅੰਤਰਿ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ; ਸਦਾ ਸਹਾਈ ਸੰਗਿ ॥ ੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਸੁਖਾ (ਸੁੱਖਾਂ) ਕੀ ਮਿਤਿ, ਕਿਆ ਗਣੀ (ਗਣੀਂ) ? ਜਾ ਸਿਮਰੀ (ਜਾਂ ਸਿਮਰੀਂ) ਗੋਵਿੰਦੁ ॥ ਜਿਨ (ਜਿਨ੍ਹ) ਚਾਖਿਆ, ਸੇ ਤ੍ਰਿਪਤਾਸਿਆ ; ਉਹ, ਰਸੁ ਜਾਣੈ ਜਿੰਦੁ ॥ ਸੰਤਾ (ਸੰਤਾਂ) ਸੰਗਤਿ ਮਨਿ ਵਸੈ ; ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰੀਤਮੁ ਬਖਸਿੰਦੁ (ਬਖ਼ਸ਼ਿੰਦ)॥ ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ) ਸੇਵਿਆ ਪ੍ਰਭੁ ਆਪਣਾ ; ਸੋਈ ਰਾਜ ਨਰਿੰਦੁ॥੨॥ ਅਉਸਰਿ ਹਰਿ-ਜਸੁ ਗੁਣ-ਰਮਣ ਜਿਤੁ (ਭਾਵ ਜਿਸ ਅਵਸਰ ਜਾਂ ਸਮੇਂ ’ਚ); ਕੋਟਿ ਮਜਨ ਇਸਨਾਨੁ ॥ ਰਸਨਾ ਉਚਰੈ ਗੁਣਵਤੀ (ਗੁਣਵੰਤੀ); ਕੋਇ ਨ ਪੁਜੈ ਦਾਨੁ ॥ ਦ੍ਰਿਸਟਿ (ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਿ) ਧਾਰਿ, ਮਨਿ ਤਨਿ ਵਸੈ ; ਦਇਆਲ ਪੁਰਖੁ ਮਿਹਰਵਾਨੁ ॥ ਜੀਉ, ਪਿੰਡੁ, ਧਨੁ ਤਿਸ ਦਾ ; ਹਉ (ਹਉਂ) ਸਦਾ-ਸਦਾ ਕੁਰਬਾਨੁ॥੩॥ ਮਿਲਿਆ, ਕਦੇ ਨ ਵਿਛੁੜੈ ; ਜੋ ਮੇਲਿਆ ਕਰਤਾਰਿ ॥ ਦਾਸਾ (ਦਾਸਾਂ) ਕੇ ਬੰਧਨ ਕਟਿਆ (ਕੱਟਿਆ) ; ਸਾਚੈ ਸਿਰਜਣਹਾਰਿ ॥ ਭੂਲਾ, ਮਾਰਗਿ ਪਾਇਓਨੁ ; ਗੁਣ ਅਵਗੁਣ ਨ ਬੀਚਾਰਿ ॥ ਨਾਨਕ ! ਤਿਸੁ ਸਰਣਾਗਤੀ (ਸ਼ਰਣਾਗਤੀ); ਜਿ ਸਗਲ ਘਟਾ (ਘਟਾਂ) ਆਧਾਰੁ ॥੪॥੧੮॥੮੮॥

(ਨੋਟ: ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਬੰਦ ’ਚ ਪੰਕਤੀ ‘‘ਉਹ, ਰਸੁ ਜਾਣੈ ਜਿੰਦੁ ॥’’ ’ਚ ‘ਉਹ’ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਸਰਾਮ ਦੇਣਾ ਅਤਿ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ‘ਉਹ’ (ਅੰਤ ਮੁਕਤਾ), ‘ਰਸੁ’ (ਪੁਲਿੰਗ) ਦਾ ਪੜਨਾਵੀਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ‘ਜਿੰਦੁ’ (ਇਸਤ੍ਰੀ ਲਿੰਗ) ਦਾ ਹੈ।)

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਰਸਨਾ ਸਚਾ ਸਿਮਰੀਐ ; ਮਨੁ ਤਨੁ ਨਿਰਮਲੁ ਹੋਇ ॥ ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਸਾਕ ਅਗਲੇ ; ਤਿਸੁ ਬਿਨੁ, ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਇ ॥ ਮਿਹਰ ਕਰੇ ਜੇ ਆਪਣੀ ; ਚਸਾ ਨ ਵਿਸਰੈ ਸੋਇ ॥੧॥ ਮਨ ਮੇਰੇ ! ਸਾਚਾ ਸੇਵਿ, ਜਿਚਰੁ ਸਾਸੁ ॥ ਬਿਨੁ ਸਚੇ, ਸਭ ਕੂੜੁ ਹੈ ; ਅੰਤੇ ਹੋਇ ਬਿਨਾਸੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਸਾਹਿਬੁ ਮੇਰਾ ਨਿਰਮਲਾ ; ਤਿਸੁ ਬਿਨੁ, ਰਹਣੁ ਨ ਜਾਇ॥ ਮੇਰੈ ਮਨਿ ਤਨਿ ਭੁਖ (ਭੁੱਖ) ਅਤਿ ਅਗਲੀ; ਕੋਈ ਆਣਿ ਮਿਲਾਵੈ ਮਾਇ ! ॥ ਚਾਰੇ ਕੁੰਡਾ ਭਾਲੀਆ (ਕੁੰਡਾਂ ਭਾਲ਼ੀਆਂ); ਸਹ (ਥੋੜਾ ‘ਸ਼ਾ’ ਵਾਙ ਭਾਵ ਸ਼ਾਹ) ਬਿਨੁ, ਅਵਰੁ ਨ ਜਾਇ ॥੨॥ ਤਿਸੁ ਆਗੈ ਅਰਦਾਸਿ ਕਰਿ ; ਜੋ ਮੇਲੇ ਕਰਤਾਰੁ ॥ ਸਤਿਗੁਰੁ ਦਾਤਾ ਨਾਮ ਕਾ ; ਪੂਰਾ ਜਿਸੁ ਭੰਡਾਰੁ॥ ਸਦਾ ਸਦਾ ਸਾਲਾਹੀਐ ; ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਰਾਵਾਰੁ॥੩॥ ਪਰਵਦਗਾਰੁ ਸਾਲਾਹੀਐ ; ਜਿਸ ਦੇ ਚਲਤ ਅਨੇਕ ॥ ਸਦਾ ਸਦਾ ਆਰਾਧੀਐ ; ਏਹਾ ਮਤਿ ਵਿਸੇਖ (ਵਿਸ਼ੇਖ)॥ ਮਨਿ ਤਨਿ ਮਿਠਾ (ਮਿੱਠਾ) ਤਿਸੁ ਲਗੈ (ਲੱਗੈ); ਜਿਸੁ ਮਸਤਕਿ, ਨਾਨਕ ! ਲੇਖ (ਭਾਵ ਭਾਗ, ਨਸੀਬ)॥੪॥੧੯॥੮੯॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫॥

ਸੰਤ ਜਨਹੁ ! ਮਿਲਿ, ਭਾਈਹੋ (ਭਾਈ+ਹੋ) ! ਸਚਾ ਨਾਮੁ ਸਮਾਲਿ (ਸਮ੍ਹਾਲ਼) ॥ ਤੋਸਾ ਬੰਧਹੁ ਜੀਅ (ਜੀ..) ਕਾ ; ਐਥੈ ਓਥੈ ਨਾਲਿ (ਓੱਥੈ ਨਾਲ਼)॥ ਗੁਰ ਪੂਰੇ ਤੇ ਪਾਈਐ ; ਅਪਣੀ ਨਦਰਿ ਨਿਹਾਲਿ ॥ ਕਰਮਿ ਪਰਾਪਤਿ ਤਿਸੁ ਹੋਵੈ ; ਜਿਸ ਨੋ ਹੋਇ ਦਇਆਲੁ (ਦਇਆ+ਲ)॥੧॥ ਮੇਰੇ ਮਨ ! ਗੁਰ ਜੇਵਡੁ, ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਇ ॥ ਦੂਜਾ ਥਾਉ (ਥਾਉਂ) ਨ ਕੋ ਸੁਝੈ ; ਗੁਰ ਮੇਲੇ ਸਚੁ ਸੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਸਗਲ ਪਦਾਰਥ ਤਿਸੁ ਮਿਲੇ ; ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ), ਗੁਰੁ ਡਿਠਾ ਜਾਇ ॥ ਗੁਰ ਚਰਣੀ, ਜਿਨ (ਜਿਨ੍ਹ) ਮਨੁ ਲਗਾ (ਲੱਗਾ) ; ਸੇ ਵਡਭਾਗੀ ਮਾਇ ! ॥ ਗੁਰੁ ਦਾਤਾ, ਸਮਰਥੁ (ਸਮਰੱਥ) ਗੁਰੁ ; ਗੁਰੁ, ਸਭ ਮਹਿ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ ॥ ਗੁਰੁ ਪਰਮੇਸਰੁ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ; ਗੁਰੁ, ਡੁਬਦਾ (ਡੁੱਬਦਾ) ਲਏ ਤਰਾਇ ॥੨॥ ਕਿਤੁ ਮੁਖਿ ਗੁਰੁ ਸਾਲਾਹੀਐ ? ਕਰਣ ਕਾਰਣ ਸਮਰਥੁ (ਸਮਰੱਥ)॥ ਸੇ ਮਥੇ (ਮੱਥੇ) ਨਿਹਚਲ ਰਹੇ ; ਜਿਨ (ਜਿਨ੍ਹ), ਗੁਰਿ ਧਾਰਿਆ ਹਥੁ (ਹੱਥ)॥ ਗੁਰਿ, ਅੰਮ੍ਰਿਤ-ਨਾਮੁ ਪੀਆਲਿਆ ; ਜਨਮ ਮਰਨ ਕਾ ਪਥੁ (‘ਪੱਥ’ ਭਾਵ ਪਰਹੇਜ਼, ਸੁਖਦਾਈ ਖ਼ੁਰਾਕ)॥ ਗੁਰੁ ਪਰਮੇਸਰੁ ਸੇਵਿਆ ; ਭੈ-ਭੰਜਨੁ ਦੁਖ ਲਥੁ (ਦੁੱਖ ਲੱਥ)॥੩॥ ਸਤਿਗੁਰੁ ਗਹਿਰ ਗਭੀਰੁ ਹੈ ; ਸੁਖ ਸਾਗਰੁ, ਅਘ-ਖੰਡੁ ॥ ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ) ਗੁਰੁ ਸੇਵਿਆ ਆਪਣਾ ; ਜਮਦੂਤ ਨ ਲਾਗੈ ਡੰਡੁ ॥ ਗੁਰ ਨਾਲਿ (ਨਾਲ਼) ਤੁਲਿ ਨ ਲਗਈ (ਲਗ+ਈ) ; ਖੋਜਿ ਡਿਠਾ ਬ੍ਰਹਮੰਡੁ ॥ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਸਤਿਗੁਰਿ ਦੀਆ ; ਸੁਖੁ, ਨਾਨਕ  !  ਮਨ ਮਹਿ ਮੰਡੁ (ਮੰਡਿਆ ਭਾਵ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾਂ ਪ੍ਰੋ ਲਿਆ)॥੪॥੨੦॥੯੦॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਮਿਠਾ (ਮਿੱਠਾ) ਕਰਿ ਕੈ ਖਾਇਆ ; ਕਉੜਾ (ਕੌੜਾ) ਉਪਜਿਆ ਸਾਦੁ ॥ ਭਾਈ, ਮੀਤ, ਸੁਰਿਦ (ਭਾਵ ਸੁਹਿਰਦ, ਸਨੇਹੀ) ਕੀਏ ; ਬਿਖਿਆ ਰਚਿਆ ਬਾਦੁ ॥ ਜਾਂਦੇ ਬਿਲਮ ਨ ਹੋਵਈ (ਹੋਵ+ਈ) ; ਵਿਣੁ ਨਾਵੈ (ਨਾਵੈਂ, ਇਹ ਬੜਾ) ਬਿਸਮਾਦੁ ॥੧॥ ਮੇਰੇ ਮਨ  ! ਸਤਗੁਰ ਕੀ ਸੇਵਾ ਲਾਗੁ ॥ ਜੋ ਦੀਸੈ, ਸੋ ਵਿਣਸਣਾ ; ਮਨ ਕੀ ਮਤਿ ਤਿਆਗੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਜਿਉ (ਜਿਉਂ) ਕੂਕਰੁ ਹਰਕਾਇਆ ; ਧਾਵੈ ਦਹ ਦਿਸ ਜਾਇ ॥ ਲੋਭੀ ਜੰਤੁ ਨ ਜਾਣਈ (ਜਾਣ+ਈ); ਭਖੁ ਅਭਖੁ (ਅਭੱਖ) ਸਭ ਖਾਇ ॥ ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਮਦਿ ਬਿਆਪਿਆ ; ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਜੋਨੀ (ਜੋਨੀਂ) ਪਾਇ ॥੨॥ ਮਾਇਆ ਜਾਲੁ ਪਸਾਰਿਆ ; ਭੀਤਰਿ ਚੋਗ ਬਣਾਇ ॥ ਤ੍ਰਿਸਨਾ (ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ) ਪੰਖੀ ਫਾਸਿਆ ; ਨਿਕਸੁ ਨ ਪਾਏ ਮਾਇ ! ॥ ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ) ਕੀਤਾ, ਤਿਸਹਿ (ਤਿਸ੍ਹੈ) ਨ ਜਾਣਈ (ਜਾਣ+ਈ) ; ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਆਵੈ ਜਾਇ॥੩॥ ਅਨਿਕ ਪ੍ਰਕਾਰੀ (ਪ੍ਰਕਾਰੀਂ) ਮੋਹਿਆ; ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਇਹੁ (ਇਹ) ਸੰਸਾਰੁ॥ ਜਿਸ ਨੋ ਰਖੈ (ਰੱਖੈ), ਸੋ ਰਹੈ ; ਸੰਮ੍ਰਿਥੁ ਪੁਰਖੁ ਅਪਾਰੁ ॥ ਹਰਿ ਜਨ, ਹਰਿ ਲਿਵ ਉਧਰੇ ; ਨਾਨਕ ! ਸਦ ਬਲਿਹਾਰੁ ॥੪॥੨੧॥੯੧॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫, ਘਰੁ ੨॥

ਗੋਇਲਿ ਆਇਆ ਗੋਇਲੀ ; ਕਿਆ ਤਿਸੁ ਡੰਫੁ ਪਸਾਰੁ ? ॥ ਮੁਹਲਤਿ ਪੁੰਨੀ ਚਲਣਾ (ਚੱਲਣਾ); ਤੂੰ ਸੰਮਲੁ (ਸੰਮ੍ਹਲ਼) ਘਰ ਬਾਰੁ ॥੧॥ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਉ, ਮਨਾ !ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਿ ਪਿਆਰਿ ॥ ਕਿਆ, ਥੋੜੜੀ ਬਾਤ ਗੁਮਾਨੁ ? ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਜੈਸੇ ਰੈਣਿ ਪਰਾਹੁਣੇ ; ਉਠਿ ਚਲਸਹਿ (ਉੱਠ ਚਲਸੈਂ) ਪਰਭਾਤਿ ॥ ਕਿਆ ਤੂੰ ਰਤਾ ਗਿਰਸਤ ਸਿਉ (ਰੱਤਾ ਗਿਰ੍ਸਤ ਸਿਉਂ) ? ਸਭ ਫੁਲਾ (ਫੁੱਲਾਂ) ਕੀ ਬਾਗਾਤਿ (ਭਾਵ ਬਗ਼ੀਚੀ)॥੨॥ ਮੇਰੀ ਮੇਰੀ ਕਿਆ ਕਰਹਿ (ਕਰੈਂ) ? ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ) ਦੀਆ, ਸੋ ਪ੍ਰਭੁ ਲੋੜਿ ॥ ਸਰਪਰ ਉਠੀ ਚਲਣਾ (ਉੱਠੀ ਚੱਲਣਾ) ; ਛਡਿ (ਛੱਡ) ਜਾਸੀ ਲਖ (ਲੱਖ) ਕਰੋੜਿ ॥੩॥ ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ ਭ੍ਰਮਤਿਆ (ਭ੍ਰਮਤਿਆਂ) ; ਦੁਲਭ (ਦੁਲੱਭ) ਜਨਮੁ ਪਾਇਓਇ ॥ ਨਾਨਕ ! ਨਾਮੁ ਸਮਾਲਿ (ਸਮ੍ਹਾਲ਼) ਤੂੰ ; ਸੋ ਦਿਨੁ ਨੇੜਾ ਆਇਓਇ ॥੪॥੨੨॥੯੨॥

(ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 38-44)

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਹਰਿ ਜੀ  ! ਸਚਾ ਸਚੁ ਤੂ ; ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਤੇਰੈ ਚੀਰੈ ॥ ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ ਤਰਸਦੇ ਫਿਰੇ ; ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਭੇਟੇ ਪੀਰੈ ॥ ਹਰਿ ਜੀਉ ਬਖਸੇ (ਬਖ਼ਸ਼ੇ), ਬਖਸਿ (ਬਖ਼ਸ਼) ਲਏ ; ਸੂਖ ਸਦਾ ਸਰੀਰੈ ॥ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਸੇਵ ਕਰੀ (ਕਰੀਂ) ; ਸਚੁ ਗਹਿਰ ਗੰਭੀਰੈ ॥ ੧॥ ਮਨ ਮੇਰੇ  ! ਨਾਮਿ ਰਤੇ (ਰੱਤੇ), ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥ ਗੁਰਮਤੀ ਨਾਮੁ ਸਲਾਹੀਐ ; ਦੂਜਾ, ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਧਰਮਰਾਇ ਨੋ ਹੁਕਮੁ ਹੈ ; ਬਹਿ (ਬਹ) ਸਚਾ ਧਰਮੁ ਬੀਚਾਰਿ ॥ ਦੂਜੈ ਭਾਇ, ਦੁਸਟੁ (ਦੁਸ਼ਟ) ਆਤਮਾ ; ਓਹੁ (ਓਹ) ਤੇਰੀ ਸਰਕਾਰ ॥ ਅਧਿਆਤਮੀ ਹਰਿ ਗੁਣਤਾਸੁ ਮਨਿ ; ਜਪਹਿ (ਜਪੈ) ਏਕੁ ਮੁਰਾਰਿ ॥ ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ) ਕੀ ਸੇਵਾ, ਧਰਮਰਾਇ ਕਰੈ ; ਧੰਨੁ ਸਵਾਰਣਹਾਰੁ ॥੨॥ ਮਨ ਕੇ ਬਿਕਾਰ, ਮਨਹਿ (ਮਨ੍ਹੈ) ਤਜੈ ; ਮਨਿ ਚੂਕੈ ਮੋਹੁ (ਮੋਹ) ਅਭਿਮਾਨੁ ॥ ਆਤਮਰਾਮੁ ਪਛਾਣਿਆ; ਸਹਜੇ ਨਾਮਿ ਸਮਾਨੁ॥ ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ, ਮੁਕਤਿ ਨ ਪਾਈਐ ; ਮਨਮੁਖਿ ਫਿਰੈ ਦਿਵਾਨੁ ॥ ਸਬਦੁ ਨ ਚੀਨੈ, ਕਥਨੀ-ਬਦਨੀ ਕਰੇ ; ਬਿਖਿਆ ਮਾਹਿ (ਮਾਹਿਂ) ਸਮਾਨੁ ॥੩॥ ਸਭੁ ਕਿਛੁ, ਆਪੇ ਆਪਿ ਹੈ ; ਦੂਜਾ, ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਇ ॥ ਜਿਉ (ਜਿਉਂ) ਬੋਲਾਏ, ਤਿਉ (ਤਿਉਂ) ਬੋਲੀਐ ; ਜਾ (ਜਾਂ), ਆਪਿ ਬੁਲਾਏ ਸੋਇ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਬਾਣੀ, ਬ੍ਰਹਮੁ ਹੈ ; ਸਬਦਿ ਮਿਲਾਵਾ ਹੋਇ ॥ ਨਾਨਕ  ! ਨਾਮੁ ਸਮਾਲਿ ਤੂ (ਸਮ੍ਹਾਲ਼ ਤੂੰ); ਜਿਤੁ ਸੇਵਿਐ, ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥੪॥੩੦॥ ੬੩॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਜਗਿ, ਹਉਮੈ ਮੈਲੁ, ਦੁਖੁ ਪਾਇਆ ; ਮਲੁ ਲਾਗੀ, ਦੂਜੈ ਭਾਇ ॥ ਮਲੁ ਹਉਮੈ, ਧੋਤੀ ਕਿਵੈ ਨ ਉਤਰੈ ; ਜੇ, ਸਉ (ਸੌ) ਤੀਰਥ ਨਾਇ (ਨ੍ਹਾਇ)॥ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਕਰਮ ਕਮਾਵਦੇ ; ਦੂਣੀ ਮਲੁ ਲਾਗੀ, ਆਇ ॥ ਪੜਿਐ (ਪੜ੍ਹਿਐ), ਮੈਲੁ ਨ ਉਤਰੈ ; ਪੂਛਹੁ ਗਿਆਨੀਆ (ਗਿਆਨੀਆਂ) ਜਾਇ ॥੧॥ ਮਨ ਮੇਰੇ ! ਗੁਰ ਸਰਣਿ (ਸ਼ਰਣ) ਆਵੈ ; ਤਾ (ਤਾਂ) ਨਿਰਮਲੁ ਹੋਇ ॥ ਮਨਮੁਖ ਹਰਿ ਹਰਿ ਕਰਿ ਥਕੇ (ਥੱਕੇ); ਮੈਲੁ ਨ ਸਕੀ ਧੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਮਨਿ ਮੈਲੈ, ਭਗਤਿ ਨ ਹੋਵਈ ; ਨਾਮੁ ਨ ਪਾਇਆ ਜਾਇ ॥ ਮਨਮੁਖ ਮੈਲੇ, ਮੈਲੇ ਮੁਏ ; ਜਾਸਨਿ ਪਤਿ ਗਵਾਇ ॥ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਮਨਿ ਵਸੈ ; ਮਲੁ ਹਉਮੈ ਜਾਇ, ਸਮਾਇ ॥ ਜਿਉ (ਜਿਉਂ), ਅੰਧੇਰੈ ਦੀਪਕੁ ਬਾਲੀਐ ; ਤਿਉ (ਤਿਉਂ), ਗੁਰ ਗਿਆਨਿ, ਅਗਿਆਨੁ ਤਜਾਇ ॥੨॥ ਹਮ ਕੀਆ, ਹਮ ਕਰਹਗੇ (ਕਰਹਂਗੇ) ; ਹਮ ਮੂਰਖ ਗਾਵਾਰ ॥ ਕਰਣੈ ਵਾਲਾ (ਵਾਲ਼ਾ) ਵਿਸਰਿਆ ; ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਪਿਆਰੁ ॥ ਮਾਇਆ ਜੇਵਡੁ, ਦੁਖੁ ਨਹੀ (ਨਹੀਂ); ਸਭਿ, ਭਵਿ ਥਕੇ (ਥੱਕੇ) ਸੰਸਾਰੁ ॥ ਗੁਰਮਤੀ ਸੁਖੁ ਪਾਈਐ ; ਸਚੁ ਨਾਮੁ ਉਰ ਧਾਰਿ ॥੩॥ ਜਿਸ ਨੋ ਮੇਲੇ, ਸੋ ਮਿਲੈ ; ਹਉ (ਹੌਂ), ਤਿਸੁ ਬਲਿਹਾਰੈ ਜਾਉ (ਜਾਉਂ)॥ ਏ ਮਨ  ! ਭਗਤੀ ਰਤਿਆ (ਰੱਤਿਆ); ਸਚੁ ਬਾਣੀ, ਨਿਜ ਥਾਉ (ਥਾਉਂ)॥ ਮਨਿ ਰਤੇ (ਰੱਤੇ), ਜਿਹਵਾ ਰਤੀ (ਰੱਤੀ) ; ਹਰਿ ਗੁਣ ਸਚੇ ਗਾਉ ॥ ਨਾਨਕ  ! ਨਾਮੁ ਨ ਵੀਸਰੈ ; ਸਚੇ ਮਾਹਿ (ਮਾਹਿਂ) ਸਮਾਉ॥੪॥੩੧॥੬੪॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੪, ਘਰੁ ੧ ॥

ਮੈ, ਮਨਿ ਤਨਿ ਬਿਰਹੁ (ਬਿਰਹ, ਨੋਟ: ‘ਬਿਰਹੁ’ ਨੂੰ ਅੰਤ ਔਂਕੜ ਇੱਕ ਵਚਨ ਪੁਲਿੰਗ ਦਾ ਸੂਚਕ ਹੈ) ਅਤਿ ਅਗਲਾ; ਕਿਉ (ਕਿਉਂ) ਪ੍ਰੀਤਮੁ ਮਿਲੈ ? ਘਰਿ ਆਇ ॥ ਜਾ ਦੇਖਾ (ਜਾਂ ਦੇਖਾਂ) ਪ੍ਰਭੁ ਆਪਣਾ ; ਪ੍ਰਭਿ ਦੇਖਿਐ, ਦੁਖੁ (ਦੁੱਖ) ਜਾਇ ॥ ਜਾਇ ਪੁਛਾ (ਪੁੱਛਾਂ), ਤਿਨ ਸਜਣਾ (ਤਿਨ੍ਹ ਸੱਜਣਾਂ); ਪ੍ਰਭੁ, ਕਿਤੁ ਬਿਧਿ ਮਿਲੈ, ਮਿਲਾਇ ॥੧॥ ਮੇਰੇ ਸਤਿਗੁਰਾ  ! ਮੈ, ਤੁਝ ਬਿਨੁ, ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਇ ॥ ਹਮ ਮੂਰਖ ਮੁਗਧ ਸਰਣਾਗਤੀ (ਸ਼ਰਣਾਗਤੀ); ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਮੇਲੇ ਹਰਿ ਸੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਸਤਿਗੁਰੁ ਦਾਤਾ, ਹਰਿ ਨਾਮ ਕਾ; ਪ੍ਰਭੁ ਆਪਿ ਮਿਲਾਵੈ ਸੋਇ ॥ ਸਤਿਗੁਰਿ, ਹਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਬੁਝਿਆ ; ਗੁਰ ਜੇਵਡੁ, ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਇ ॥ ਹਉ (ਹਉਂ), ਗੁਰ ਸਰਣਾਈ ਢਹਿ ਪਵਾ (ਸ਼ਰਣਾਈ ਢਹ ਪਵਾਂ); ਕਰਿ ਦਇਆ ਮੇਲੇ ਪ੍ਰਭੁ ਸੋਇ ॥੨॥ ਮਨਹਠਿ, ਕਿਨੈ ਨ ਪਾਇਆ ; ਕਰਿ ਉਪਾਵ, ਥਕੇ (ਥੱਕੇ) ਸਭੁ ਕੋਇ॥ ਸਹਸ ਸਿਆਣਪ ਕਰਿ ਰਹੇ ; ਮਨਿ ਕੋਰੈ, ਰੰਗੁ ਨ ਹੋਇ ॥ ਕੂੜਿ ਕਪਟਿ, ਕਿਨੈ ਨ ਪਾਇਓ ; ਜੋ ਬੀਜੈ, ਖਾਵੈ ਸੋਇ ॥੩॥ ਸਭਨਾ ਤੇਰੀ ਆਸ ਪ੍ਰਭ !  ਸਭ ਜੀਅ (ਜੀ..) ਤੇਰੇ, ਤੂੰ ਰਾਸਿ ॥ ਪ੍ਰਭ  ! ਤੁਧਹੁ ਖਾਲੀ ਕੋ ਨਹੀ (ਤੁਧੋਂ ਖ਼ਾਲੀ ਕੋ ਨਹੀਂ) ; ਦਰਿ ਗੁਰਮੁਖਾ ਨੋ ਸਾਬਾਸਿ (ਗੁਰਮੁਖਾਂ ਨੋ ਸ਼ਾਬਾਸ਼)॥ ਬਿਖੁ ਭਉਜਲ ਡੁਬਦੇ ਕਢਿ (ਡੁੱਬਦੇ ਕੱਢ) ਲੈ ; ਜਨ ਨਾਨਕ ਕੀ ਅਰਦਾਸਿ ॥੪॥੧॥੬੫॥

(ਨੋਟ: ਧਿਆਨ ਰਹੇ ਕਿ ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਵੀ ਦੂਜਾ ਪੁਰਖ ਇੱਕ ਵਚਨ ਨਾਲ਼ ਹੀ ਆਰੰਭ ਹੋਈ ਹੈ, ਪਰ ਇਥੇ ‘ਮਨ’ ਜਾਂ ‘ਭਾਈ’ ਦੀ ਬਜਾਇ ‘ਗੁਰੂ’ ਹੈ।)

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੪ ॥

ਨਾਮੁ ਮਿਲੈ, ਮਨੁ ਤ੍ਰਿਪਤੀਐ ; ਬਿਨੁ ਨਾਮੈ, ਧ੍ਰਿਗੁ ਜੀਵਾਸੁ ॥ ਕੋਈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਜਣੁ (ਸੱਜਣ), ਜੇ ਮਿਲੈ ; ਮੈ ਦਸੇ (ਦੱਸੇ) ਪ੍ਰਭੁ ਗੁਣਤਾਸੁ॥ ਹਉ (ਹਉਂ), ਤਿਸੁ ਵਿਟਹੁ (ਵਿਟ੍ਹੋਂ) ਚਉ ਖੰਨੀਐ ; ਮੈ, ਨਾਮ ਕਰੇ ਪਰਗਾਸੁ ॥੧॥ ਮੇਰੇ ਪ੍ਰੀਤਮਾ  ! ਹਉ ਜੀਵਾ (ਹਉਂ ਜੀਵਾਂ), ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ ॥ ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ (ਨਾਵੈਂ), ਜੀਵਣੁ ਨਾ ਥੀਐ ; ਮੇਰੇ ਸਤਿਗੁਰ  !  ਨਾਮੁ ਦ੍ਰਿੜਾਇ (ਦ੍ਰਿੜ੍ਹਾਇ)॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਨਾਮੁ ਅਮੋਲਕੁ ਰਤਨੁ ਹੈ ; ਪੂਰੇ ਸਤਿਗੁਰ ਪਾਸਿ ॥ ਸਤਿਗੁਰ ਸੇਵੈ ਲਗਿਆ (ਲੱਗਿਆਂ) ; ਕਢਿ (ਕੱਢ) ਰਤਨੁ ਦੇਵੈ ਪਰਗਾਸਿ ॥ ਧੰਨੁ ਵਡਭਾਗੀ ਵਡ ਭਾਗੀਆ ; ਜੋ, ਆਇ ਮਿਲੇ ਗੁਰ ਪਾਸਿ ॥੨॥ ਜਿਨਾ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ), ਸਤਿਗੁਰੁ ਪੁਰਖੁ ਨ ਭੇਟਿਓ ; ਸੇ ਭਾਗਹੀਣ, ਵਸਿ ਕਾਲ ॥ ਓਇ, ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਜੋਨਿ ਭਵਾਈਅਹਿ (ਭਵਾਈਐਂ) ; ਵਿਚਿ ਵਿਸਟਾ (ਵਿਸ਼ਟਾ) ਕਰਿ ਵਿਕਰਾਲ ॥ ਓਨਾ (ਓਨ੍ਹਾਂ) ਪਾਸਿ ਦੁਆਸਿ ਨ ਭਿਟੀਐ ; ਜਿਨ (ਜਿਨ੍ਹ), ਅੰਤਰਿ ਕ੍ਰੋਧੁ ਚੰਡਾਲ ॥੩॥ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪੁਰਖੁ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰੁ ; ਵਡਭਾਗੀ ਨਾਵਹਿ (ਨ੍ਹਾਵੈ) ਆਇ ॥ ਉਨ (ਉਨ੍ਹ), ਜਨਮ ਜਨਮ ਕੀ ਮੈਲੁ ਉਤਰੈ ; ਨਿਰਮਲ ਨਾਮੁ ਦ੍ਰਿੜਾਇ (ਦ੍ਰਿੜ੍ਹਾਇ)॥ ਜਨ ਨਾਨਕ  ! ਉਤਮ ਪਦੁ ਪਾਇਆ; ਸਤਿਗੁਰ ਕੀ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥੪॥੨॥੬੬॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੪ ॥

ਗੁਣ ਗਾਵਾ (ਗਾਵਾਂ), ਗੁਣ ਵਿਥਰਾ (ਵਿਥਰਾਂ) ; ਗੁਣ ਬੋਲੀ (ਬੋਲੀਂ), ਮੇਰੀ ਮਾਇ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਜਣੁ (ਸੱਜਣ) ਗੁਣਕਾਰੀਆ ; ਮਿਲਿ ਸਜਣ (ਸੱਜਣ), ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਇ ॥ ਹੀਰੈ ਹੀਰੁ ਮਿਲਿ ਬੇਧਿਆ ; ਰੰਗਿ ਚਲੂਲੈ ਨਾਇ (ਨਾਇਂ)॥੧॥ ਮੇਰੇ ਗੋਵਿੰਦਾ  ! ਗੁਣ ਗਾਵਾ (ਗਾਵਾਂ), ਤ੍ਰਿਪਤਿ ਮਨਿ ਹੋਇ ॥ ਅੰਤਰਿ ਪਿਆਸ, ਹਰਿ ਨਾਮ ਕੀ ; ਗੁਰੁ ਤੁਸਿ ਮਿਲਾਵੈ ਸੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਮਨੁ ਰੰਗਹੁ (ਰੰਗੋ), ਵਡਭਾਗੀਹੋ  ! ਗੁਰੁ ਤੁਠਾ (ਤੁੱਠਾ) ਕਰੇ ਪਸਾਉ ॥ ਗੁਰੁ, ਨਾਮੁ ਦ੍ਰਿੜਾਏ (ਦ੍ਰਿੜ੍ਹਾਏ) ਰੰਗ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ); ਹਉ (ਹਉਂ), ਸਤਿਗੁਰ ਕੈ ਬਲਿ ਜਾਉ (ਜਾਉਂ)॥ ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ, ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਨ ਲਭਈ (ਲੱਭਈ) ; ਲਖ ਕੋਟੀ (ਲੱਖ ਕੋਟੀਂ) ਕਰਮ ਕਮਾਉ (ਕਮਾਉਂ)॥੨॥ ਬਿਨੁ ਭਾਗਾ (ਭਾਗਾਂ), ਸਤਿਗੁਰੁ ਨਾ ਮਿਲੈ ; ਘਰਿ ਬੈਠਿਆ, ਨਿਕਟਿ ਨਿਤ ਪਾਸਿ ॥ ਅੰਤਰਿ ਅਗਿਆਨ, ਦੁਖੁ ਭਰਮੁ ਹੈ ; ਵਿਚਿ, ਪੜਦਾ ਦੂਰਿ ਪਈਆਸਿ ॥ ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ ਭੇਟੇ, ਕੰਚਨੁ ਨਾ ਥੀਐ ; ਮਨਮੁਖੁ ਲੋਹੁ (ਲੋਹ) ਬੂਡਾ, ਬੇੜੀ ਪਾਸਿ ॥੩॥ ਸਤਿਗੁਰੁ ਬੋਹਿਥੁ, ਹਰਿ ਨਾਵ (ਨਾਂਵ) ਹੈ ; ਕਿਤੁ ਬਿਧਿ, ਚੜਿਆ (ਚੜ੍ਹਿਆ) ਜਾਇ  ? ॥ ਸਤਿਗੁਰ ਕੈ ਭਾਣੈ, ਜੋ ਚਲੈ ; ਵਿਚਿ ਬੋਹਿਥ ਬੈਠਾ, ਆਇ ॥ ਧੰਨੁ ਧੰਨੁ ਵਡਭਾਗੀ, ਨਾਨਕਾ  ! ਜਿਨਾ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ), ਸਤਿਗੁਰੁ ਲਏ ਮਿਲਾਇ ॥੪॥੩॥੬੭॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੪ ॥

ਹਉ (ਹਉਂ), ਪੰਥੁ ਦਸਾਈ (ਦਸਾਈਂ), ਨਿਤ ਖੜੀ (ਖੜ੍ਹੀ); ਕੋਈ ਪ੍ਰਭੁ ਦਸੇ (ਦੱਸੇ), ਤਿਨਿ ਜਾਉ (ਤਿਨ੍ਹ ਜਾਉਂ)॥ ਜਿਨੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ), ਮੇਰਾ ਪਿਆਰਾ ਰਾਵਿਆ ; ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ) ਪੀਛੈ ਲਾਗਿ ਫਿਰਾਉ (ਫਿਰਾਉਂ)॥ ਕਰਿ ਮਿੰਨਤਿ, ਕਰਿ ਜੋਦੜੀ ; ਮੈ, ਪ੍ਰਭੁ ਮਿਲਣੈ ਕਾ ਚਾਉ ॥੧॥ ਮੇਰੇ ਭਾਈ ਜਨਾ  ! ਕੋਈ ਮੋ ਕਉ ; ਹਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਮੇਲਿ ਮਿਲਾਇ ॥ ਹਉ (ਹਉਂ), ਸਤਿਗੁਰ ਵਿਟਹੁ (ਵਿਟੋਂ) ਵਾਰਿਆ ; ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ) ਹਰਿ ਪ੍ਰਭੁ, ਦੀਆ ਦਿਖਾਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਹੋਇ ਨਿਮਾਣੀ, ਢਹਿ ਪਵਾ (ਢਹ ਪਵਾਂ) ; ਪੂਰੇ ਸਤਿਗੁਰ ਪਾਸਿ ॥ ਨਿਮਾਣਿਆ (ਨਿਮਾਣਿਆਂ), ਗੁਰੁ ਮਾਣੁ ਹੈ ; ਗੁਰੁ ਸਤਿਗੁਰੁ ਕਰੇ ਸਾਬਾਸਿ (ਸ਼ਾਬਾਸ਼)॥ ਹਉ (ਹਉਂ), ਗੁਰੁ ਸਾਲਾਹਿ (ਸਾਲਾਹ) ਨ ਰਜਊ (ਰਜਊਂ) ; ਮੈ, ਮੇਲੇ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਪਾਸਿ ॥੨॥ ਸਤਿਗੁਰ ਨੋ, ਸਭ ਕੋ ਲੋਚਦਾ ; ਜੇਤਾ ਜਗਤੁ, ਸਭੁ ਕੋਇ ॥ ਬਿਨੁ ਭਾਗਾ (ਭਾਗਾਂ), ਦਰਸਨੁ (ਦਰਸ਼ਨ) ਨਾ ਥੀਐ ; ਭਾਗਹੀਣ ਬਹਿ (ਬਹ) ਰੋਇ ॥ ਜੋ, ਹਰਿ ਪ੍ਰਭ ਭਾਣਾ, ਸੋ ਥੀਆ ; ਧੁਰਿ ਲਿਖਿਆ, ਨ ਮੇਟੈ ਕੋਇ ॥੩॥ ਆਪੇ ਸਤਿਗੁਰੁ, ਆਪਿ ਹਰਿ ; ਆਪੇ, ਮੇਲਿ ਮਿਲਾਇ ॥ ਆਪਿ, ਦਇਆ ਕਰਿ ਮੇਲਸੀ ; ਗੁਰ ਸਤਿਗੁਰ ਪੀਛੈ ਪਾਇ ॥ ਸਭੁ ਜਗਜੀਵਨੁ ਜਗਿ ਆਪਿ ਹੈ ; ਨਾਨਕ  ! ਜਲੁ ਜਲਹਿ (ਜਲ੍ਹੈ) ਸਮਾਇ ॥੪॥੪॥੬੮॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੪ ॥

ਰਸੁ, ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਨਾਮੁ ਰਸੁ, ਅਤਿ ਭਲਾ; ਕਿਤੁ ਬਿਧਿ ਮਿਲੈ, ਰਸੁ ਖਾਇ  ? ॥ ਜਾਇ ਪੁਛਹੁ ਸੋਹਾਗਣੀ ; ਤੁਸਾ (ਤੁਸਾਂ), ਕਿਉ (ਕਿਉਂ) ਕਰਿ ਮਿਲਿਆ ਪ੍ਰਭੁ, ਆਇ  ?॥ ਓਇ ਵੇਪਰਵਾਹ, ਨ ਬੋਲਨੀ ; ਹਉ ਮਲਿ ਮਲਿ ਧੋਵਾ (ਹਉਂ ਮਲ਼-ਮਲ਼ ਧੋਵਾਂ), ਤਿਨ ਪਾਇ (ਤਿਨ੍ਹ ਪਾਂਇ)॥੧॥ ਭਾਈ ਰੇ  ! ਮਿਲਿ ਸਜਣ (ਸੱਜਣ), ਹਰਿ ਗੁਣ ਸਾਰਿ ॥ ਸਜਣੁ (ਸੱਜਣ) ਸਤਿਗੁਰੁ ਪੁਰਖੁ ਹੈ ; ਦੁਖੁ ਕਢੈ (ਦੁੱਖ ਕੱਢੈ) ਹਉਮੈ, ਮਾਰਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਗੁਰਮੁਖੀਆ (ਗੁਰਮੁਖੀਆਂ) ਸੋਹਾਗਣੀ ; ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ), ਦਇਆ ਪਈ ਮਨਿ ਆਇ ॥ ਸਤਿਗੁਰ ਵਚਨੁ ਰਤੰਨੁ ਹੈ ; ਜੋ ਮੰਨੇ, ਸੁ ਹਰਿ ਰਸੁ ਖਾਇ ॥ ਸੇ, ਵਡਭਾਗੀ ਵਡ ਜਾਣੀਅਹਿ (ਜਾਣੀਐਂ); ਜਿਨ (ਜਿਨ੍ਹ), ਹਰਿ ਰਸੁ ਖਾਧਾ, ਗੁਰ ਭਾਇ ॥੨॥ ਇਹੁ (ਇਹ) ਹਰਿ ਰਸੁ, ਵਣਿ ਤਿਣਿ ਸਭਤੁ ਹੈ ; ਭਾਗਹੀਣ ਨਹੀ (ਨਹੀਂ) ਖਾਇ ॥ ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ, ਪਲੈ (ਪੱਲੈ) ਨਾ ਪਵੈ ; ਮਨਮੁਖ ਰਹੇ ਬਿਲਲਾਇ ॥ ਓਇ, ਸਤਿਗੁਰ ਆਗੈ (ਆੱਗੈ), ਨਾ ਨਿਵਹਿ (ਨਿਵੈਂ) ; ਓਨਾ (ਓਨ੍ਹਾਂ) ਅੰਤਰਿ, ਕ੍ਰੋਧੁ ਬਲਾਇ ॥੩॥ ਹਰਿ ਹਰਿ, ਹਰਿ ਰਸੁ ਆਪਿ ਹੈ ; ਆਪੇ, ਹਰਿ ਰਸੁ ਹੋਇ ॥ ਆਪਿ ਦਇਆ ਕਰਿ ਦੇਵਸੀ ; ਗੁਰਮੁਖਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਚੋਇ ॥ ਸਭੁ ਤਨੁ ਮਨੁ ਹਰਿਆ ਹੋਇਆ ; ਨਾਨਕ  ! ਹਰਿ ਵਸਿਆ ਮਨਿ ਸੋਇ ॥੪॥੫॥੬੯॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੪ ॥

ਦਿਨਸੁ ਚੜੈ (ਚੜ੍ਹੈ), ਫਿਰਿ ਆਥਵੈ ; ਰੈਣਿ ਸਬਾਈ ਜਾਇ ॥ ਆਵ ਘਟੈ, ਨਰੁ ਨਾ ਬੁਝੈ ; ਨਿਤਿ, ਮੂਸਾ ਲਾਜੁ ਟੁਕਾਇ ॥ ਗੁੜੁ, ਮਿਠਾ (ਮਿੱਠਾ) ਮਾਇਆ ਪਸਰਿਆ ; ਮਨਮੁਖੁ, ਲਗਿ ਮਾਖੀ (ਲੱਗ ਮਾੱਖੀ)) ਪਚੈ ਪਚਾਇ ॥ ੧॥ ਭਾਈ ਰੇ  ! ਮੈ, ਮੀਤੁ ਸਖਾ ਪ੍ਰਭੁ ਸੋਇ ॥ ਪੁਤੁ ਕਲਤੁ ਮੋਹੁ (ਮੋਹ) ਬਿਖੁ ਹੈ ; ਅੰਤਿ, ਬੇਲੀ ਕੋਇ ਨ ਹੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਗੁਰਮਤਿ, ਹਰਿ ਲਿਵ ਉਬਰੇ ; ਅਲਿਪਤੁ ਰਹੇ ਸਰਣਾਇ (ਸ਼ਰਣਾਇ)॥ ਓਨੀ (ਓਨ੍ਹੀਂ), ਚਲਣੁ (ਚੱਲਣ) ਸਦਾ ਨਿਹਾਲਿਆ ; ਹਰਿ ਖਰਚੁ ਲੀਆ, ਪਤਿ ਪਾਇ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ, ਦਰਗਹ ਮੰਨੀਅਹਿ (ਦਰਗ੍ਾ ਮੰਨੀਐਂ) ; ਹਰਿ, ਆਪਿ ਲਏ ਗਲਿ ਲਾਇ ॥੨॥ ਗੁਰਮੁਖਾ (ਗੁਰਮੁਖਾਂ) ਨੋ ਪੰਥੁ ਪਰਗਟਾ ; ਦਰਿ, ਠਾਕ ਨ ਕੋਈ ਪਾਇ॥ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਸਲਾਹਨਿ, ਨਾਮੁ ਮਨਿ ; ਨਾਮਿ ਰਹਨਿ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥ ਅਨਹਦ ਧੁਨੀ ਦਰਿ ਵਜਦੇ ; ਦਰਿ ਸਚੈ, ਸੋਭਾ (ਸ਼ੋਭਾ) ਪਾਇ ॥੩॥ ਜਿਨੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ), ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ਸਲਾਹਿਆ ; ਤਿਨਾ (ਤਿਨ੍ਹਾਂ), ਸਭ ਕੋ ਕਹੈ ਸਾਬਾਸਿ (ਸ਼ਾਬਾਸ਼)॥ ਤਿਨ ਕੀ ਸੰਗਤਿ ਦੇਹਿ (ਦੇਹ), ਪ੍ਰਭ  ! ਮੈ ਜਾਚਿਕ ਕੀ ਅਰਦਾਸਿ ॥ ਨਾਨਕ  ! ਭਾਗ ਵਡੇ ਤਿਨਾ ਗੁਰਮੁਖਾ (ਵੱਡੇ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਮੁਖਾਂ) ; ਜਿਨ (ਜਿਨ੍ਹ) ਅੰਤਰਿ, ਨਾਮੁ ਪਰਗਾਸਿ ॥੪॥੩੩॥ ੩੧॥੬॥੭੦॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫, ਘਰੁ ੧ ॥

ਕਿਆ ਤੂ ਰਤਾ (ਰੱਤਾ) ? ਦੇਖਿ ਕੈ ; ਪੁਤ੍ਰ ਕਲਤ੍ਰ ਸੀਗਾਰ (ਸ਼ੀਂਗਾਰ)॥ ਰਸ ਭੋਗਹਿ (ਭੋਗਹਿਂ), ਖੁਸੀਆ ਕਰਹਿ (ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਕਰਹਿਂ); ਮਾਣਹਿ (ਮਾਣਹਿਂ) ਰੰਗ ਅਪਾਰ ॥ ਬਹੁਤੁ ਕਰਹਿ ਫੁਰਮਾਇਸੀ (ਕਰਹਿਂ ਫ਼ੁਰਮਾਇਸ਼ੀ); ਵਰਤਹਿ (ਵਰਤੈਂ) ਹੋਇ ਅਫਾਰ ॥ ਕਰਤਾ, ਚਿਤਿ ਨ ਆਵਈ (ਆਵ+ਈ); ਮਨਮੁਖ ਅੰਧ ਗਵਾਰ ॥੧॥ ਮੇਰੇ ਮਨ  ! ਸੁਖਦਾਤਾ ਹਰਿ ਸੋਇ ॥ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਪਾਈਐ ; ਕਰਮਿ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਕਪੜਿ ਭੋਗਿ ਲਪਟਾਇਆ ; ਸੁਇਨਾ, ਰੁਪਾ (ਧਿਆਨ ਰਹੇ ਕਿ ਗੁਰਬਾਣੀ ’ਚ ‘ਰੂਪਾ (5 ਵਾਰ) ਤੇ ਰੁਪਾ (15 ਵਾਰ)’ ਦੋਵੇਂ ਸ਼ਬਦ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਰਥ ਇੱਕੋ ਹੀ ਹੈ), ਖਾਕੁ (ਖ਼ਾਕ)॥ ਹੈਵਰ ਗੈਵਰ ਬਹੁ ਰੰਗੇ ; ਕੀਏ ਰਥ ਅਥਾਕ ॥ ਕਿਸ ਹੀ ਚਿਤਿ ਨ ਪਾਵਹੀ (ਪਾਵਹੀਂ); ਬਿਸਰਿਆ ਸਭ ਸਾਕ ॥ ਸਿਰਜਣਹਾਰਿ ਭੁਲਾਇਆ ; ਵਿਣੁ ਨਾਵੈ (ਨਾਵੈਂ), ਨਾਪਾਕ ॥੨॥ ਲੈਦਾ (ਲੈਂਦਾ), ਬਦ ਦੁਆਇ ਤੂੰ ; ਮਾਇਆ ਕਰਹਿ ਇਕਤ (ਕਰੈਂ ਇਕੱਤ)॥ ਜਿਸ ਨੋ ਤੂੰ ਪਤੀਆਇਦਾ ; ਸੋ ਸਣੁ ਤੁਝੈ ਅਨਿਤ ॥ ਅਹੰਕਾਰੁ ਕਰਹਿ (ਕਰਹਿਂ), ਅਹੰਕਾਰੀਆ  ! ਵਿਆਪਿਆ ਮਨ ਕੀ ਮਤਿ ॥ ਤਿਨਿ (ਤਿਨ੍ਹ) ਪ੍ਰਭਿ, ਆਪਿ ਭੁਲਾਇਆ ; ਨਾ ਤਿਸੁ ਜਾਤਿ, ਨ ਪਤਿ ॥੩॥ ਸਤਿਗੁਰਿ ਪੁਰਖਿ ਮਿਲਾਇਆ ; ਇਕੋ ਸਜਣੁ (ਇੱਕੋ ਸੱਜਣ) ਸੋਇ ॥ ਹਰਿ ਜਨ ਕਾ ਰਾਖਾ ਏਕੁ ਹੈ ; ਕਿਆ ਮਾਣਸ, ਹਉਮੈ ਰੋਇ  ?॥ ਜੋ ਹਰਿ ਜਨ ਭਾਵੈ, ਸੋ ਕਰੇ ; ਦਰਿ, ਫੇਰੁ ਨ ਪਾਵੈ ਕੋਇ ॥ ਨਾਨਕ  ! ਰਤਾ (ਰੱਤਾ) ਰੰਗਿ ਹਰਿ ; ਸਭ ਜਗ ਮਹਿ ਚਾਨਣੁ ਹੋਇ ॥੪॥੧॥ ੭੧॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਮਨਿ, ਬਿਲਾਸੁ ਬਹੁ ਰੰਗੁ ਘਣਾ ; ਦ੍ਰਿਸਟਿ (ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਿ) ਭੂਲਿ ਖੁਸੀਆ (ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ) ॥ ਛਤ੍ਰਧਾਰ ਬਾਦਿਸਾਹੀਆ (ਬਾਦਿਸ਼ਾਹੀਆਂ); ਵਿਚਿ ਸਹਸੇ ਪਰੀਆ (ਪਰੀਆਂ) ॥੧॥ ਭਾਈ ਰੇ  ! ਸੁਖੁ ਸਾਧਸੰਗਿ ਪਾਇਆ ॥ ਲਿਖਿਆ ਲੇਖੁ, ਤਿਨਿ (ਤਿਨ੍ਹ) ਪੁਰਖਿ ਬਿਧਾਤੈ ; ਦੁਖੁ ਸਹਸਾ ਮਿਟਿ ਗਇਆ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਜੇਤੇ ਥਾਨ ਥਨੰਤਰਾ, ਤੇਤੇ ਭਵਿ ਆਇਆ ॥ ਧਨ ਪਾਤੀ (ਪਾੱਤੀ), ਵਡ ਭੂਮੀਆ ; ਮੇਰੀ ਮੇਰੀ ਕਰਿ ਪਰਿਆ ॥੨॥ ਹੁਕਮੁ ਚਲਾਏ, ਨਿਸੰਗ ਹੋਇ ; ਵਰਤੈ ਅਫਰਿਆ ॥ ਸਭੁ ਕੋ ਵਸਗਤਿ ਕਰਿ ਲਇਓਨੁ ; ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ (ਨਾਵੈਂ), ਖਾਕੁ ਰਲਿਆ (ਖ਼ਾਕ ਰਲ਼ਿਆ) ॥੩॥ ਕੋਟਿ ਤੇਤੀਸ ਸੇਵਕਾ ; ਸਿਧ ਸਾਧਿਕ ਦਰਿ ਖਰਿਆ (ਖਰ੍ਹਿਆ)॥ ਗਿਰੰਬਾਰੀ (ਥੋੜਾ ‘ਗਿਰਾਂ-ਬਾਰੀ’ ਵਾਙ, ਧਿਆਨ ਰਹੇ ਕਿ ਪ, ਫ, ਬ, ਭ, ਮ ਅੱਖਰਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਅੱਖਰ ਨੂੰ ਲੱਗੀ ਟਿੱਪੀ ‘ਨ’ ਦੀ ਬਜਾਏ ‘ਮ’ ਦੀ ਧੁਨੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ’ਚ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਟਿੱਪੀ ਉਪਰੰਤ ‘ਬ’ ਅੱਖਰ ਹੈ) ਵਡ ਸਾਹਬੀ ; ਸਭੁ, ਨਾਨਕ  ! ਸੁਪਨੁ ਥੀਆ ॥੪॥੨॥੭੨॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਭਲਕੇ ਉਠਿ (ਉੱਠ) ਪਪੋਲੀਐ ; ਵਿਣੁ ਬੁਝੇ (ਬੁੱਝੇ), ਮੁਗਧ ਅਜਾਣਿ ॥ ਸੋ ਪ੍ਰਭੁ, ਚਿਤਿ ਨ ਆਇਓ ; ਛੁਟੈਗੀ ਬੇਬਾਣਿ ॥ ਸਤਿਗੁਰ ਸੇਤੀ ਚਿਤੁ ਲਾਇ ; ਸਦਾ ਸਦਾ ਰੰਗੁ ਮਾਣਿ ॥ ੧॥ ਪ੍ਰਾਣੀ  ! ਤੂੰ ਆਇਆ ਲਾਹਾ ਲੈਣਿ ॥ ਲਗਾ (ਲੱਗਾ) ਕਿਤੁ ਕੁਫਕੜੇ ; ਸਭ, ਮੁਕਦੀ ਚਲੀ (ਚੱਲੀ) ਰੈਣਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਕੁਦਮ ਕਰੇ ਪਸੁ (ਥੋੜਾ ‘ਪਸ਼ੂ’ ਵਾਙ) ਪੰਖੀਆ ; ਦਿਸੈ ਨਾਹੀ (ਨਾਹੀਂ) ਕਾਲੁ ॥ ਓਤੈ ਸਾਥਿ ਮਨੁਖੁ (ਮਨੁੱਖ) ਹੈ ; ਫਾਥਾ ਮਾਇਆ ਜਾਲਿ ॥ ਮੁਕਤੇ ਸੇਈ ਭਾਲੀਅਹਿ (ਭਾਲੀਐਂ) ; ਜਿ, ਸਚਾ ਨਾਮੁ ਸਮਾਲਿ (ਸਮ੍ਹਾਲ਼)॥੨॥ ਜੋ ਘਰੁ ਛਡਿ (ਛੱਡ) ਗਵਾਵਣਾ ; ਸੋ ਲਗਾ (ਲੱਗਾ) ਮਨ ਮਾਹਿ (ਮਾਹਿਂ)॥ ਜਿਥੈ (ਜਿੱਥੈ) ਜਾਇ, ਤੁਧੁ ਵਰਤਣਾ ; ਤਿਸ ਕੀ ਚਿੰਤਾ ਨਾਹਿ (ਨਾਹਿਂ)॥ ਫਾਥੇ, ਸੇਈ ਨਿਕਲੇ ; ਜਿ ਗੁਰ ਕੀ ਪੈਰੀ ਪਾਹਿ (ਪੈਰੀਂ ਪਾਹਿਂ)॥੩॥ ਕੋਈ, ਰਖਿ (ਰੱਖ) ਨ ਸਕਈ ; ਦੂਜਾ, ਕੋ ਨ ਦਿਖਾਇ ॥ ਚਾਰੇ ਕੁੰਡਾ ਭਾਲਿ (ਕੁੰਡਾਂ ਭਾਲ਼) ਕੈ ; ਆਇ ਪਇਆ ਸਰਣਾਇ (ਸ਼ਰਣਾਇ)॥ ਨਾਨਕ  ! ਸਚੈ ਪਾਤਿਸਾਹਿ (ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ) ; ਡੁਬਦਾ (ਡੁੱਬਦਾ) ਲਇਆ ਕਢਾਇ ॥੪॥੩॥ ੭੩॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਘੜੀ ਮੁਹਤ ਕਾ ਪਾਹੁਣਾ ; ਕਾਜ ਸਵਾਰਣਹਾਰੁ ॥ ਮਾਇਆ ਕਾਮਿ ਵਿਆਪਿਆ ; ਸਮਝੈ ਨਾਹੀ (ਨਾਹੀਂ) ਗਾਵਾਰੁ ॥ ਉਠਿ (ਉੱਠ) ਚਲਿਆ, ਪਛੁਤਾਇਆ ; ਪਰਿਆ ਵਸਿ ਜੰਦਾਰ ॥੧॥ ਅੰਧੇ  ! ਤੂੰ ਬੈਠਾ ਕੰਧੀ ਪਾਹਿ (‘ਪਾਹਿ’ ਦੀ ਸਿਹਾਰੀ ਮਾਮੂਲੀ ਉਚਾਰਨ ਕਰਨੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ‘ਪਾਸਿ’ ਹੈ, ਜੋ ਕੇਵਲ ਤੁਕਾਂਤ ਮੇਲ਼ ਕਾਰਨ ਬਦਲਿਆ)॥ ਜੇ, ਹੋਵੀ ਪੂਰਬਿ ਲਿਖਿਆ ; ਤਾ (ਤਾਂ), ਗੁਰ ਕਾ ਬਚਨੁ ਕਮਾਹਿ (ਕਮਾਹਿਂ)॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਹਰੀ ਨਾਹੀ (ਨਾਹੀਂ), ਨਹ ਡਡੁਰੀ ; ਪਕੀ ਵਢਣਹਾਰ (ਪੱਕੀ ਵੱਢਣਹਾਰ)॥ ਲੈ ਲੈ ਦਾਤ, ਪਹੁਤਿਆ ; ਲਾਵੇ ਕਰਿ ਤਈਆਰੁ ॥ ਜਾ (ਜਾਂ), ਹੋਆ ਹੁਕਮੁ ਕਿਰਸਾਣ ਦਾ ; ਤਾ (ਤਾਂ) ਲੁਣਿ ਮਿਣਿਆ (ਮਿਣਿਆਂ) ਖੇਤਾਰੁ ॥ ੨॥ ਪਹਿਲਾ ਪਹਰੁ ਧੰਧੈ ਗਇਆ ; ਦੂਜੈ, ਭਰਿ ਸੋਇਆ ॥ ਤੀਜੈ, ਝਾਖ ਝਖਾਇਆ ; ਚਉਥੈ, ਭੋਰੁ ਭਇਆ ॥ ਕਦ ਹੀ ਚਿਤਿ ਨ ਆਇਓ ; ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ), ਜੀਉ ਪਿੰਡੁ ਦੀਆ ॥੩॥ ਸਾਧ ਸੰਗਤਿ ਕਉ (ਕੌ) ਵਾਰਿਆ ; ਜੀਉ ਕੀਆ ਕੁਰਬਾਣੁ ॥ ਜਿਸ ਤੇ ਸੋਝੀ ਮਨਿ ਪਈ ; ਮਿਲਿਆ ਪੁਰਖੁ ਸੁਜਾਣੁ ॥ ਨਾਨਕ  ! ਡਿਠਾ ਸਦਾ ਨਾਲਿ (ਨਾਲ਼); ਹਰਿ ਅੰਤਰਜਾਮੀ ਜਾਣੁ ॥੪॥੪॥੭੪॥

(ਨੋਟ: ਉਕਤ ਆਖ਼ਰੀ ਪੰਕਤੀ ਦੇ ਅਖੀਰ ’ਚ ਆਏ ਸ਼ਬਦ ‘ਸੁਜਾਣੁ, ਜਾਣੁ’ ਨੂੰ ਲੱਗਾ ਅੰਤ ਔਂਕੜ ਥੋੜਾ ਉਚਾਰਨ ਕਰਕੇ ਦੁਲੈਂਕੜ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਣਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਹੁਕਮੀ ਭਵਿੱਖ ਕਾਲ ਕਿਰਿਆ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹਨ; ਜਿਵੇਂ: ‘ਸੁਜਾਣੂ’ ਤੇ ‘ਜਾਣੂ’।)

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਸਭੇ ਗਲਾ (ਗੱਲਾਂ) ਵਿਸਰਨੁ ; ਇਕੋ ਵਿਸਰਿ ਨ ਜਾਉ ॥ ਧੰਧਾ ਸਭੁ ਜਲਾਇ ਕੈ ; ਗੁਰਿ, ਨਾਮੁ ਦੀਆ ਸਚੁ ਸੁਆਉ ॥ ਆਸਾ  (ਆਸਾਂ) ਸਭੇ ਲਾਹਿ (ਲਾਹ) ਕੈ ; ਇਕਾ (ਇੱਕਾ) ਆਸ ਕਮਾਉ (ਕਮਾਉਂ)॥ ਜਿਨੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ) ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਿਆ ; ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ), ਅਗੈ (ਅੱਗੈ) ਮਿਲਿਆ ਥਾਉ (ਥਾਂਉ)॥੧॥ ਮਨ ਮੇਰੇ  ! ਕਰਤੇ ਨੋ ਸਾਲਾਹਿ (ਸਾਲਾਹ)॥ ਸਭੇ ਛਡਿ ਸਿਆਣਪਾ (ਛੱਡ ਸਿਆਣਪਾਂ); ਗੁਰ ਕੀ ਪੈਰੀ (ਪੈਰੀਂ) ਪਾਹਿ (ਪਾਹ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਹੁਕਮੀ ਭਵਿੱਖ ਕਾਲ, ਇੱਕ ਵਚਨ ਕਿਰਿਆ ਹੈ।) ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਦੁਖ ਭੁਖ ਨਹ (ਦੁੱਖ ਭੁੱਖ ਨਹ) ਵਿਆਪਈ ; ਜੇ ਸੁਖਦਾਤਾ, ਮਨਿ ਹੋਇ ॥ ਕਿਤ ਹੀ ਕੰਮਿ, ਨ ਛਿਜੀਐ ; ਜਾ (ਜਾਂ) ਹਿਰਦੈ ਸਚਾ ਸੋਇ ॥ ਜਿਸੁ ਤੂੰ ਰਖਹਿ ਹਥ (ਰੱਖੈਂ ਹੱਥ) ਦੇ ; ਤਿਸੁ, ਮਾਰਿ ਨ ਸਕੈ ਕੋਇ ॥ ਸੁਖਦਾਤਾ ਗੁਰੁ ਸੇਵੀਐ ; ਸਭਿ ਅਵਗਣ ਕਢੈ (ਕੱਢੈ), ਧੋਇ ॥੨॥ ਸੇਵਾ ਮੰਗੈ, ਸੇਵਕੋ ; ਲਾਈਆਂ ਅਪੁਨੀ ਸੇਵ ॥ ਸਾਧੂ ਸੰਗੁ ਮਸਕਤੇ (ਮਸ਼ੱਕਤੇ); ਤੂਠੈ ਪਾਵਾ (ਪਾਵਾਂ) ਦੇਵ  ! ॥ ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਵਸਗਤਿ, ਸਾਹਿਬੈ ; ਆਪੇ ਕਰਣ ਕਰੇਵ ॥ ਸਤਿਗੁਰ ਕੈ ਬਲਿਹਾਰਣੈ ; ਮਨਸਾ (ਮਨਸ਼ਾ) ਸਭ ਪੂਰੇਵ ॥੩॥ ਇਕੋ (ਇੱਕੋ) ਦਿਸੈ ਸਜਣੋ (ਸੱਜਣੋ); ਇਕੋ (ਇੱਕੋ) ਭਾਈ ਮੀਤੁ ॥ ਇਕਸੈ ਦੀ ਸਾਮਗਰੀ (ਸਾਮੱਗਰੀ); ਇਕਸੈ ਦੀ ਹੈ ਰੀਤਿ ॥ ਇਕਸ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ), ਮਨੁ ਮਾਨਿਆ ; ਤਾ (ਤਾਂ), ਹੋਆ ਨਿਹਚਲੁ ਚੀਤੁ ॥ ਸਚੁ ਖਾਣਾ, ਸਚੁ ਪੈਨਣਾ ; ਟੇਕ, ਨਾਨਕ  ! ਸਚੁ ਕੀਤੁ ॥੪॥੫॥੭੫॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੫ ॥

ਸਭੇ ਥੋਕ ਪਰਾਪਤੇ ; ਜੇ, ਆਵੈ ਇਕੁ ਹਥਿ (ਇੱਕ ਹੱਥ)॥ ਜਨਮੁ ਪਦਾਰਥੁ ਸਫਲੁ ਹੈ ; ਜੇ, ਸਚਾ ਸਬਦੁ ਕਥਿ॥ ਗੁਰ ਤੇ, ਮਹਲੁ ਪਰਾਪਤੇ ; ਜਿਸੁ ਲਿਖਿਆ ਹੋਵੈ ਮਥਿ ॥੧॥ ਮੇਰੇ ਮਨ  ! ਏਕਸ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ), ਚਿਤੁ ਲਾਇ ॥ ਏਕਸ ਬਿਨੁ, ਸਭ ਧੰਧੁ ਹੈ ; ਸਭ ਮਿਥਿਆ, ਮੋਹੁ (ਮੋਹ) ਮਾਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਲਖ ਖੁਸੀਆ ਪਾਤਿਸਾਹੀਆ (ਲੱਖ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹੀਆਂ); ਜੇ, ਸਤਿਗੁਰੁ ਨਦਰਿ ਕਰੇਇ (ਕਰੇ+ਇ)॥ ਨਿਮਖ ਏਕ, ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਦੇਇ (ਦੇ+ਇ); ਮੇਰਾ ਮਨੁ ਤਨੁ ਸੀਤਲੁ ਹੋਇ ॥ ਜਿਸ ਕਉ, ਪੂਰਬਿ ਲਿਖਿਆ ; ਤਿਨਿ (ਤਿਨ੍ਹ), ਸਤਿਗੁਰ ਚਰਨ ਗਹੇ ॥੨॥ ਸਫਲ ਮੂਰਤੁ, ਸਫਲਾ ਘੜੀ ; ਜਿਤੁ, ਸਚੇ ਨਾਲਿ (ਨਾਲ਼) ਪਿਆਰੁ ॥ ਦੂਖੁ ਸੰਤਾਪੁ, ਨ ਲਗਈ (ਲਗ+ਈ); ਜਿਸੁ, ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਮੁ ਅਧਾਰੁ ॥ ਬਾਹ (ਬਾਂਹ) ਪਕੜਿ,  ਗੁਰਿ, ਕਾਢਿਆ (ਕਾੱਢਿਆ); ਸੋਈ ਉਤਰਿਆ ਪਾਰਿ ॥੩॥ ਥਾਨੁ ਸੁਹਾਵਾ ਪਵਿਤੁ ਹੈ ; ਜਿਥੈ (ਜਿੱਥੈ), ਸੰਤ ਸਭਾ ॥ ਢੋਈ ਤਿਸ ਹੀ ਨੋ ਮਿਲੈ ; ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ), ਪੂਰਾ ਗੁਰੂ ਲਭਾ (ਲੱਭਾ)॥ ਨਾਨਕ  ! ਬਧਾ (ਬੱਧਾ) ਘਰੁ ਤਹਾਂ ; ਜਿਥੈ (ਜਿੱਥੈ), ਮਿਰਤੁ ਨ ਜਨਮੁ ਜਰਾ ॥੪॥੬॥੭੬॥

(ਨੋਟ: (1). ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਅਖੀਰਲੀ ਪੰਕਤੀ ’ਚ ਆਇਆ ‘ਤਹਾਂ’ (ਬਿੰਦੀ ਸਹਿਤ, ਸਥਾਨ ਵਾਚਕ ਪੜਨਾਂਵ) ਸ਼ਬਦ ਹੀ ‘ਤਹ’ ਤੇ ‘ਤਹਾ’ (ਸਥਾਨ ਵਾਚਕ) ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਅਨੁਨਾਸਕ (ਨਾਸਿਕੀ) ਉਚਾਰਨ ਕਰਨ ਲਈ ਸੇਧ ਬਖ਼ਸ਼ਦਾ ਹੈ।

(2). ਕੀਰਤਨ ਦੌਰਾਨ ਉਕਤ ਆਖ਼ਰੀ ਸ਼ਬਦ ’ਚ ਦਰਜ ‘ਰਹਾਉ’ ਪੰਕਤੀ ‘‘ਮੇਰੇ ਮਨ  ! ਏਕਸ ਸਿਉ, ਚਿਤੁ ਲਾਇ ॥ ਏਕਸ ਬਿਨੁ, ਸਭ ਧੰਧੁ ਹੈ ; ਸਭ ਮਿਥਿਆ, ਮੋਹੁ ਮਾਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥’’ ਦੀ ਟੇਕ ਲੈਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਨਾਸਮਝੀ ਜਾਂ ਮਾਇਆ ਲਾਲਚ ਕਾਰਨ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਬੰਦ ‘‘ਲਖ ਖੁਸੀਆ ਪਾਤਿਸਾਹੀਆ; ਜੇ, ਸਤਿਗੁਰੁ ਨਦਰਿ ਕਰੇਇ॥’’ ਦੀ ਟੇਕ ਲੈਣੀ ਗੁਰਮਤਿ ਵਿਰੋਧੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਪੰਕਤੀ, ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਦਾ ਤੱਤ-ਸਾਰ (ਨਿਚੋੜ ਜਾਂ ਸਿੱਟਾ) ਨਹੀਂ।)

(ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 31-38)

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ (ਮਹਲਾ ਤੀਜਾ)॥

(ਨੋਟ: ਧਿਆਨ ਰਹੇ ਕਿ ਸਿਰੀ ਰਾਗ ਦੇ ਆਰੰਭ ਤੋਂ ਤਮਾਮ ਸ਼ਬਦ ਦੂਜਾ ਪੁਰਖ ਇੱਕ ਵਚਨ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਰੂਪ ਵਿਸ਼ੇ ਨਾਲ਼ ਸੰਬੰਧਿਤ ਚੱਲ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਦੀ ਸਪਸ਼ਟਤਾ ‘ਰਹਾਉ’ ਤੁਕਾਂ ਰਾਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।)

ਮਨਮੁਖ ਕਰਮ ਕਮਾਵਣੇ ; ਜਿਉ (ਜਿਉਂ), ਦੋਹਾਗਣਿ ਤਨਿ ਸੀਗਾਰੁ (ਸ਼ੀਂਗਾਰ)॥ ਸੇਜੈ, ਕੰਤੁ ਨ ਆਵਈ ; ਨਿਤ ਨਿਤ ਹੋਇ ਖੁਆਰੁ (ਖ਼ੁਆਰ)॥ ਪਿਰ ਕਾ ਮਹਲੁ ਨ ਪਾਵਈ ; ਨਾ ਦੀਸੈ ਘਰੁ ਬਾਰੁ ॥੧॥ ਭਾਈ ਰੇ ! ਇਕ ਮਨਿ, ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ ॥ ਸੰਤਾ (ਸੰਤਾਂ) ਸੰਗਤਿ ਮਿਲਿ ਰਹੈ ; ਜਪਿ ਰਾਮ ਨਾਮੁ, ਸੁਖੁ ਪਾਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਦਾ ਸੋਹਾਗਣੀ, ਪਿਰੁ ਰਾਖਿਆ ਉਰ ਧਾਰਿ ॥ ਮਿਠਾ ਬੋਲਹਿ (ਬੋਲਹਿਂ), ਨਿਵਿ ਚਲਹਿ (ਚਲਹਿਂ); ਸੇਜੈ ਰਵੈ ਭਤਾਰੁ ॥ ਸੋਭਾਵੰਤੀ (ਸ਼ੋਭਾਵੰਤੀ) ਸੋਹਾਗਣੀ ; ਜਿਨ, ਗੁਰ ਕਾ ਹੇਤੁ ਅਪਾਰੁ ॥੨॥ ਪੂਰੈ ਭਾਗਿ, ਸਤਗੁਰੁ ਮਿਲੈ ; ਜਾ (ਜਾਂ), ਭਾਗੈ ਕਾ ਉਦਉ (ਉਦੌ) ਹੋਇ ॥ ਅੰਤਰਹੁ (ਅੰਤਰੋਂ), ਦੁਖੁ ਭ੍ਰਮੁ ਕਟੀਐ (ਕੱਟੀਐ); ਸੁਖੁ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਇ ॥ ਗੁਰ ਕੈ ਭਾਣੈ, ਜੋ ਚਲੈ (ਚੱਲੈ); ਦੁਖੁ ਨ ਪਾਵੈ ਕੋਇ ॥੩॥ ਗੁਰ ਕੇ ਭਾਣੇ ਵਿਚਿ, ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਹੈ; ਸਹਜੇ ਪਾਵੈ ਕੋਇ ॥ ਜਿਨਾ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ) ਪਰਾਪਤਿ, ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ) ਪੀਆ ; ਹਉਮੈ ਵਿਚਹੁ (ਵਿੱਚੋਂ) ਖੋਇ ॥ ਨਾਨਕ ! ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਈਐ ; ਸਚਿ ਮਿਲਾਵਾ ਹੋਇ ॥੪॥੧੩॥੪੬॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਜਾ (ਜਾਂ), ਪਿਰੁ ਜਾਣੈ ਆਪਣਾ ; ਤਨੁ ਮਨੁ ਅਗੈ (ਅੱਗੈ) ਧਰੇਇ (ਧਰੇ+ਇ)॥ ਸੋਹਾਗਣੀ ਕਰਮ ਕਮਾਵਦੀਆ (ਕਮਾਵਦੀਆਂ) ; ਸੇਈ ਕਰਮ ਕਰੇਇ (ਕਰੇ+ਇ)॥ ਸਹਜੇ ਸਾਚਿ ਮਿਲਾਵੜਾ ; ਸਾਚੁ ਵਡਾਈ ਦੇਇ (ਦੇ+ਇ)॥੧॥ ਭਾਈ ਰੇ ! ਗੁਰ ਬਿਨੁ, ਭਗਤਿ ਨ ਹੋਇ ॥ ਬਿਨੁ ਗੁਰ, ਭਗਤਿ ਨ ਪਾਈਐ; ਜੇ, ਲੋਚੈ ਸਭੁ ਕੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ ਫੇਰੁ ਪਇਆ; ਕਾਮਣਿ ਦੂਜੈ ਭਾਇ ॥ ਬਿਨੁ ਗੁਰ, ਨੀਦ (ਨੀਂਦ) ਨ ਆਵਈ (ਆਵ+ਈ); ਦੁਖੀ (ਦੁੱਖੀਂ) ਰੈਣਿ ਵਿਹਾਇ ॥ ਬਿਨੁ ਸਬਦੈ, ਪਿਰੁ ਨ ਪਾਈਐ; ਬਿਰਥਾ ਜਨਮੁ ਗਵਾਇ ॥ ੨॥ ਹਉ ਹਉ (ਹੌਂ ਹੌਂ) ਕਰਤੀ, ਜਗੁ ਫਿਰੀ ; ਨਾ ਧਨੁ ਸੰਪੈ ਨਾਲਿ ॥ ਅੰਧੀ, ਨਾਮੁ ਨ ਚੇਤਈ (ਚੇਤ+ਈ); ਸਭ ਬਾਧੀ (ਬਾਂਧੀ) ਜਮਕਾਲਿ ॥ ਸਤਗੁਰਿ ਮਿਲਿਐ, ਧਨੁ ਪਾਇਆ; ਹਰਿ ਨਾਮਾ ਰਿਦੈ ਸਮਾਲਿ (ਸਮ੍ਹਾਲ਼)॥੩॥ ਨਾਮਿ ਰਤੇ (ਰੱਤੇ), ਸੇ ਨਿਰਮਲੇ; ਗੁਰ ਕੈ ਸਹਜਿ ਸੁਭਾਇ॥ ਮਨੁ ਤਨੁ ਰਾਤਾ (ਰਾੱਤਾ) ਰੰਗ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ); ਰਸਨਾ ਰਸਨ ਰਸਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ! ਰੰਗੁ ਨ ਉਤਰੈ; ਜੋ ਹਰਿ, ਧੁਰਿ ਛੋਡਿਆ ਲਾਇ ॥ ੪॥੧੪॥੪੭॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਗੁਰਮੁਖਿ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰੇ, ਭਗਤਿ ਕੀਜੈ ; ਬਿਨੁ ਗੁਰ, ਭਗਤਿ ਨ ਹੋਈ ॥ ਆਪੈ ਆਪੁ ਮਿਲਾਏ, ਬੂਝੈ ; ਤਾ (ਤਾਂ) ਨਿਰਮਲੁ ਹੋਵੈ ਸੋਈ ॥ ਹਰਿ ਜੀਉ ਸਾਚਾ, ਸਾਚੀ ਬਾਣੀ ; ਸਬਦਿ ਮਿਲਾਵਾ ਹੋਈ ॥ ੧॥ ਭਾਈ ਰੇ ! ਭਗਤਿਹੀਣੁ, ਕਾਹੇ ਜਗਿ ਆਇਆ ॥ ਪੂਰੇ ਗੁਰ ਕੀ ਸੇਵ ਨ ਕੀਨੀ ; ਬਿਰਥਾ ਜਨਮੁ ਗਵਾਇਆ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਆਪੇ ਜਗ-ਜੀਵਨੁ ਸੁਖ-ਦਾਤਾ ; ਆਪੇ ਬਖਸਿ (ਬਖ਼ਸ਼) ਮਿਲਾਏ ॥ ਜੀਅ ਜੰਤ ਏ ਕਿਆ ਵੇਚਾਰੇ ? ਕਿਆ ਕੋ ਆਖਿ ਸੁਣਾਏ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਆਪੇ ਦੇਇ (ਦੇ+ਇ) ਵਡਾਈ, ਆਪੇ ਸੇਵ ਕਰਾਏ ॥੨॥ ਦੇਖਿ ਕੁਟੰਬੁ, ਮੋਹਿ (ਮੋਹ) ਲੋਭਾਣਾ ; ਚਲਦਿਆ (ਚਲਦਿਆਂ) ਨਾਲਿ ਨ ਜਾਈ ॥ ਸਤਗੁਰੁ ਸੇਵਿ, ਗੁਣ ਨਿਧਾਨੁ ਪਾਇਆ; ਤਿਸ ਦੀ ਕੀਮ ਨ ਪਾਈ ॥ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਸਖਾ, ਮੀਤੁ ਪ੍ਰਭੁ ਮੇਰਾ ; ਅੰਤੇ ਹੋਇ ਸਖਾਈ ॥੩॥ ਆਪਣੈ ਮਨਿ ਚਿਤਿ, ਕਹੈ ਕਹਾਏ ; ਬਿਨੁ ਗੁਰ, ਆਪੁ ਨ ਜਾਈ ॥ ਹਰਿ ਜੀਉ ਦਾਤਾ, ਭਗਤਿ ਵਛਲੁ ਹੈ ; ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ, ਮੰਨਿ ਵਸਾਈ ॥ ਨਾਨਕ ! ਸੋਭਾ (ਸ਼ੋਭਾ) ਸੁਰਤਿ, ਦੇਇ (ਦੇ+ਇ) ਪ੍ਰਭੁ ਆਪੇ ; ਗੁਰਮੁਖਿ ਦੇ ਵਡਿਆਈ ॥੪॥ ੧੫॥੪੮॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਧਨੁ ਜਨਨੀ, ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ) ਜਾਇਆ ; ਧੰਨੁ ਪਿਤਾ ਪਰਧਾਨੁ ॥ ਸਤਗੁਰੁ ਸੇਵਿ, ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ; ਵਿਚਹੁ (ਵਿੱਚੋਂ) ਗਇਆ ਗੁਮਾਨੁ ॥ ਦਰਿ ਸੇਵਨਿ, ਸੰਤ ਜਨ ਖੜੇ (ਖੜ੍ਹੇ); ਪਾਇਨਿ ਗੁਣੀ (ਗੁਣੀਂ) ਨਿਧਾਨੁ ॥੧॥ ਮੇਰੇ ਮਨ ! ਗੁਰਮੁਖਿ, ਧਿਆਇ ਹਰਿ ਸੋਇ ॥ ਗੁਰ ਕਾ ਸਬਦੁ, ਮਨਿ ਵਸੈ ; ਮਨੁ ਤਨੁ ਨਿਰਮਲੁ ਹੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ, ਘਰਿ ਆਇਆ ; ਆਪੇ ਮਿਲਿਆ ਆਇ ॥ ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਸਾਲਾਹੀਐ ; ਰੰਗੇ ਸਹਜਿ ਸੁਭਾਇ ॥ ਸਚੈ ਸਚਿ ਸਮਾਇਆ ; ਮਿਲਿ ਰਹੈ, ਨ ਵਿਛੁੜਿ ਜਾਇ ॥੨॥ ਜੋ ਕਿਛੁ ਕਰਣਾ, ਸੁ ਕਰਿ ਰਹਿਆ ; ਅਵਰੁ ਨ ਕਰਣਾ ਜਾਇ ॥ ਚਿਰੀ (ਚਿਰੀਂ) ਵਿਛੁੰਨੇ ਮੇਲਿਅਨੁ ; ਸਤਗੁਰ ਪੰਨੈ ਪਾਇ ॥ ਆਪੇ ਕਾਰ ਕਰਾਇਸੀ ; ਅਵਰੁ ਨ ਕਰਣਾ ਜਾਇ ॥੩॥ ਮਨੁ ਤਨੁ ਰਤਾ (ਰੱਤਾ) ਰੰਗ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ); ਹਉਮੈ ਤਜਿ ਵਿਕਾਰ ॥ ਅਹਿ-ਨਿਸਿ ਹਿਰਦੈ ਰਵਿ ਰਹੈ; ਨਿਰਭਉ ਨਾਮੁ ਨਿਰੰਕਾਰ ॥ ਨਾਨਕ ! ਆਪਿ ਮਿਲਾਇਅਨੁ; ਪੂਰੈ ਸਬਦਿ ਅਪਾਰ॥ ੪॥੧੬॥੪੯॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਗੋਵਿਦੁ ਗੁਣੀ (ਗੁਣੀਂ) ਨਿਧਾਨੁ ਹੈ ; ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਇਆ ਜਾਇ ॥ ਕਥਨੀ ਬਦਨੀ, ਨ ਪਾਈਐ; (ਨ) ਹਉਮੈ ਵਿਚਹੁ (ਵਿੱਚੋਂ) ਜਾਇ ॥ ਸਤਗੁਰਿ ਮਿਲਿਐ, ਸਦ ਭੈ ਰਚੈ ; ਆਪਿ ਵਸੈ ਮਨਿ ਆਇ ॥੧॥ ਭਾਈ ਰੇ ! ਗੁਰਮੁਖਿ ਬੂਝੈ ਕੋਇ ॥ ਬਿਨੁ ਬੂਝੇ, ਕਰਮ ਕਮਾਵਣੇ ; ਜਨਮੁ ਪਦਾਰਥੁ ਖੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਜਿਨੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ) ਚਾਖਿਆ, ਤਿਨੀ (ਤਿਨ੍ਹੀਂ) ਸਾਦੁ ਪਾਇਆ; ਬਿਨੁ ਚਾਖੇ ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਇ ॥ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ, ਸਾਚਾ ਨਾਮੁ ਹੈ ; ਕਹਣਾ ਕਛੂ ਨ ਜਾਇ ॥ ਪੀਵਤ ਹੂ ਪਰਵਾਣੁ ਭਇਆ; ਪੂਰੈ ਸਬਦਿ ਸਮਾਇ ॥੨॥ ਆਪੇ ਦੇਇ (ਦੇ+ਇ), ਤ ਪਾਈਐ ; ਹੋਰੁ ਕਰਣਾ ਕਿਛੂ ਨ ਜਾਇ ॥ ਦੇਵਣਵਾਲੇ (ਦੇਵਣਵਾਲ਼ੇ) ਕੈ ਹਥਿ (ਹੱਥ) ਦਾਤਿ ਹੈ ; ਗੁਰੂ ਦੁਆਰੈ ਪਾਇ ॥ ਜੇਹਾ ਕੀਤੋਨੁ, ਤੇਹਾ ਹੋਆ ; ਜੇਹੇ ਕਰਮ ਕਮਾਇ ॥੩॥ ਜਤੁ ਸਤੁ ਸੰਜਮੁ, ਨਾਮੁ ਹੈ ; ਵਿਣੁ ਨਾਵੈ (ਨਾਂਵੈ), ਨਿਰਮਲੁ ਨ ਹੋਇ॥ ਪੂਰੈ ਭਾਗਿ, ਨਾਮੁ ਮਨਿ ਵਸੈ; ਸਬਦਿ ਮਿਲਾਵਾ ਹੋਇ ॥ ਨਾਨਕ ! ਸਹਜੇ ਹੀ ਰੰਗਿ ਵਰਤਦਾ ; ਹਰਿ ਗੁਣ ਪਾਵੈ, ਸੋਇ ॥੪॥੧੭॥੫੦॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਕਾਂਇਆ ਸਾਧੈ, ਉਰਧ ਤਪੁ ਕਰੈ ; ਵਿਚਹੁ (ਵਿੱਚੋਂ) ਹਉਮੈ ਨ ਜਾਇ ॥ ਅਧਿਆਤਮ-ਕਰਮ, ਜੇ ਕਰੇ; ਨਾਮੁ ਨ ਕਬਹੀ ਪਾਇ ॥ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਜੀਵਤੁ ਮਰੈ ; ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਵਸੈ ਮਨਿ ਆਇ ॥੧॥ ਸੁਣਿ, ਮਨ ਮੇਰੇ ! ਭਜੁ, ਸਤਗੁਰ ਸਰਣਾ (ਸ਼ਰਣਾ)॥ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਛੁਟੀਐ ; ਬਿਖੁ ਭਵਜਲੁ, ਸਬਦਿ ਗੁਰ ਤਰਣਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਤ੍ਰੈ ਗੁਣ ਸਭਾ ਧਾਤੁ ਹੈ, ਦੂਜਾ ਭਾਉ ਵਿਕਾਰੁ ॥ ਪੰਡਿਤੁ ਪੜੈ (ਪੜ੍ਹੈ), ਬੰਧਨ ਮੋਹ ਬਾਧਾ (ਬਾਂਧਾ); ਨਹ ਬੂਝੈ, ਬਿਖਿਆ ਪਿਆਰਿ ॥ ਸਤਗੁਰਿ ਮਿਲਿਐ, ਤ੍ਰਿਕੁਟੀ ਛੂਟੈ ; ਚਉਥੈ (ਚੌਥੈ) ਪਦਿ, ਮੁਕਤਿ ਦੁਆਰੁ ॥੨॥ ਗੁਰ ਤੇ ਮਾਰਗੁ ਪਾਈਐ; ਚੂਕੈ ਮੋਹੁ ਗੁਬਾਰੁ (ਮੋਹ ਗ਼ੁਬਾਰ) ॥ ਸਬਦਿ ਮਰੈ, ਤਾ (ਤਾਂ) ਉਧਰੈ; ਪਾਏ ਮੋਖ ਦੁਆਰੁ ॥ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਮਿਲਿ ਰਹੈ; ਸਚੁ ਨਾਮੁ ਕਰਤਾਰੁ ॥੩॥ ਇਹੁ (ਇਹ) ਮਨੂਆ, ਅਤਿ ਸਬਲ (ਸ+ਬਲ) ਹੈ; ਛਡੇ ਨ ਕਿਤੈ ਉਪਾਇ ॥ ਦੂਜੈ ਭਾਇ, ਦੁਖੁ ਲਾਇਦਾ (ਲਾਇੰਦਾ); ਬਹੁਤੀ ਦੇਇ ਸਜਾਇ (ਸਜ਼ਾਇ)॥ ਨਾਨਕ ! ਨਾਮਿ ਲਗੇ (ਲੱਗੇ), ਸੇ ਉਬਰੇ ; ਹਉਮੈ, ਸਬਦਿ ਗਵਾਇ ॥ ੪॥੧੮॥੫੧॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਕਿਰਪਾ ਕਰੇ, ਗੁਰੁ ਪਾਈਐ ; ਹਰਿ ਨਾਮੋ ਦੇਇ ਦ੍ਰਿੜਾਇ (ਦ੍ਰਿੜ੍ਹਾਇ)॥ ਬਿਨੁ ਗੁਰ, ਕਿਨੈ ਨ ਪਾਇਓ ; ਬਿਰਥਾ ਜਨਮੁ ਗਵਾਇ ॥ ਮਨਮੁਖ ਕਰਮ ਕਮਾਵਣੇ ; ਦਰਗਹ (ਦਰਗਾ) ਮਿਲੈ ਸਜਾਇ (ਸਜ਼ਾਇ)॥੧॥ ਮਨ ਰੇ ! ਦੂਜਾ ਭਾਉ ਚੁਕਾਇ ॥ ਅੰਤਰਿ ਤੇਰੈ, ਹਰਿ ਵਸੈ ; ਗੁਰ ਸੇਵਾ, ਸੁਖੁ ਪਾਇ ॥ ਰਹਾਉ ॥ ਸਚੁ ਬਾਣੀ, ਸਚੁ ਸਬਦੁ ਹੈ ; ਜਾ (ਜਾਂ), ਸਚਿ ਧਰੇ ਪਿਆਰੁ ॥ ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਮੁ, ਮਨਿ ਵਸੈ ; ਹਉਮੈ ਕ੍ਰੋਧੁ ਨਿਵਾਰਿ ॥ ਮਨਿ ਨਿਰਮਲ, ਨਾਮੁ ਧਿਆਈਐ ; ਤਾ (ਤਾਂ), ਪਾਏ ਮੋਖ ਦੁਆਰੁ ॥੨॥ ਹਉਮੈ ਵਿਚਿ, ਜਗੁ ਬਿਨਸਦਾ ; ਮਰਿ ਜੰਮੈ ਆਵੈ ਜਾਇ ॥ ਮਨਮੁਖ, ਸਬਦੁ ਨ ਜਾਣਨੀ ; ਜਾਸਨਿ, ਪਤਿ ਗਵਾਇ ॥ ਗੁਰ ਸੇਵਾ, ਨਾਉ (ਨਾਉਂ) ਪਾਈਐ ; ਸਚੇ ਰਹੈ ਸਮਾਇ ॥੩॥ ਸਬਦਿ ਮੰਨਿਐ, ਗੁਰੁ ਪਾਈਐ; ਵਿਚਹੁ (ਵਿੱਚੋਂ) ਆਪੁ ਗਵਾਇ ॥ ਅਨਦਿਨੁ, ਭਗਤਿ ਕਰੇ ਸਦਾ; ਸਾਚੇ ਕੀ ਲਿਵ ਲਾਇ॥ ਨਾਮੁ ਪਦਾਰਥੁ, ਮਨਿ ਵਸਿਆ; ਨਾਨਕ ! ਸਹਜਿ ਸਮਾਇ ॥ ੪॥੧੯॥੫੨॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਜਿਨੀ ਪੁਰਖੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ ਪੁਰਖੀਂ) , ਸਤਗੁਰੁ ਨ ਸੇਵਿਓ ; ਸੇ ਦੁਖੀਏ, ਜੁਗ ਚਾਰਿ ॥ ਘਰਿ ਹੋਦਾ (ਹੋਂਦਾ) ਪੁਰਖੁ, ਨ ਪਛਾਣਿਆ ; ਅਭਿਮਾਨਿ ਮੁਠੇ (ਮੁੱਠੇ) ਅਹੰਕਾਰਿ ॥ ਸਤਗੁਰੂ ਕਿਆ ਫਿਟਕਿਆ (ਕਿਆਂ ਫਿਟਕਿਆਂ), ਮੰਗਿ ਥਕੇ (ਥੱਕੇ) ਸੰਸਾਰਿ ॥ ਸਚਾ ਸਬਦੁ ਨ ਸੇਵਿਓ ; ਸਭਿ ਕਾਜ ਸਵਾਰਣਹਾਰੁ ॥੧॥ ਮਨ ਮੇਰੇ ! ਸਦਾ ਹਰਿ ਵੇਖੁ ਹਦੂਰਿ ॥ ਜਨਮ ਮਰਨ, ਦੁਖੁ ਪਰਹਰੈ ; ਸਬਦਿ ਰਹਿਆ ਭਰਪੂਰਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਸਚੁ ਸਲਾਹਨਿ, ਸੇ ਸਚੇ ; ਸਚਾ ਨਾਮੁ ਅਧਾਰੁ ॥ ਸਚੀ ਕਾਰ ਕਮਾਵਣੀ ; ਸਚੇ ਨਾਲਿ ਪਿਆਰੁ ॥ ਸਚਾ ਸਾਹੁ (ਸ਼ਾਹ) ਵਰਤਦਾ ; ਕੋਇ ਨ ਮੇਟਣਹਾਰੁ ॥ ਮਨਮੁਖ ਮਹਲੁ ਨ ਪਾਇਨੀ ; ਕੂੜਿ ਮੁਠੇ (ਮੁੱਠੇ), ਕੂੜਿਆਰ ॥੨॥ ਹਉਮੈ ਕਰਤਾ, ਜਗੁ ਮੁਆ; ਗੁਰ ਬਿਨੁ, ਘੋਰ ਅੰਧਾਰੁ ॥ ਮਾਇਆ ਮੋਹਿ (ਮੋਹ) ਵਿਸਾਰਿਆ ; ਸੁਖ-ਦਾਤਾ ਦਾਤਾਰੁ ॥ ਸਤਗੁਰੁ ਸੇਵਹਿ (ਸੇਵੈਂ), ਤਾ ਉਬਰਹਿ (ਤਾਂ ਉਬਰਹਿਂ); ਸਚੁ ਰਖਹਿ (ਰੱਖੈਂ) ਉਰ ਧਾਰਿ ॥ ਕਿਰਪਾ ਤੇ, ਹਰਿ ਪਾਈਐ ; ਸਚਿ ਸਬਦਿ ਵੀਚਾਰਿ ॥੩॥ ਸਤਗੁਰੁ ਸੇਵਿ, ਮਨੁ ਨਿਰਮਲਾ ; ਹਉਮੈ ਤਜਿ ਵਿਕਾਰ ॥ ਆਪੁ ਛੋਡਿ, ਜੀਵਤ ਮਰੈ ; ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਵੀਚਾਰ ॥ ਧੰਧਾ ਧਾਵਤ ਰਹਿ ਗਏ ; ਲਾਗਾ (ਲਾੱਗਾ) ਸਾਚਿ ਪਿਆਰੁ ॥ ਸਚਿ ਰਤੇ (ਰੱਤੇ) ਮੁਖ ਉਜਲੇ ; ਤਿਤੁ ਸਾਚੈ ਦਰਬਾਰਿ ॥੪॥ ਸਤਗੁਰੁ ਪੁਰਖੁ, ਨ ਮੰਨਿਓ ; ਸਬਦਿ ਨ ਲਗੋ ਪਿਆਰੁ ॥ ਇਸਨਾਨੁ (ਇਸ਼ਨਾਨ) ਦਾਨੁ ਜੇਤਾ ਕਰਹਿ (ਕਰਹਿਂ) ; ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਖੁਆਰੁ (ਖ਼ੁਆਰ)॥ ਹਰਿ ਜੀਉ ਆਪਣੀ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰੇ ; ਤਾ (ਤਾਂ), ਲਾਗੈ (ਲਾੱਗੈ) ਨਾਮ ਪਿਆਰੁ ॥ ਨਾਨਕ ! ਨਾਮੁ ਸਮਾਲਿ ਤੂ (ਸਮ੍ਹਾਲ਼ ਤੂੰ); ਗੁਰ ਕੈ ਹੇਤਿ ਅਪਾਰਿ ॥੫॥੨੦॥੫੩॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਕਿਸੁ ਹਉ ਸੇਵੀ (ਹਉਂ ਸੇਵੀਂ) ? ਕਿਆ ਜਪੁ ਕਰੀ (ਕਰੀਂ)? ਸਤਗੁਰ ਪੂਛਉ (ਪੂਛਉਂ) ਜਾਇ ॥ ਸਤਗੁਰ ਕਾ ਭਾਣਾ ਮੰਨਿ ਲਈ (ਲਈਂ) ; ਵਿਚਹੁ (ਵਿੱਚੋਂ) ਆਪੁ ਗਵਾਇ ॥ ਏਹਾ ਸੇਵਾ ਚਾਕਰੀ ; ਨਾਮੁ ਵਸੈ ਮਨਿ, ਆਇ ॥ ਨਾਮੈ ਹੀ ਤੇ ਸੁਖੁ ਪਾਈਐ ; ਸਚੈ ਸਬਦਿ ਸੁਹਾਇ ॥੧॥ ਮਨ ਮੇਰੇ ! ਅਨਦਿਨੁ ਜਾਗੁ, ਹਰਿ ਚੇਤਿ ॥ ਆਪਣੀ ਖੇਤੀ ਰਖਿ (ਰੱਖ) ਲੈ ; ਕੂੰਜ ਪੜੈਗੀ ਖੇਤਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਮਨ ਕੀਆ ਇਛਾ ਪੂਰੀਆ (ਕੀਆਂ ਇੱਛਾਂ ਪੂਰੀਆਂ) ; ਸਬਦਿ ਰਹਿਆ ਭਰਪੂਰਿ ॥ ਭੈ ਭਾਇ ਭਗਤਿ ਕਰਹਿ (ਕਰਹਿਂ), ਦਿਨੁ ਰਾਤੀ ; ਹਰਿ ਜੀਉ ਵੇਖੈ, ਸਦਾ ਹਦੂਰਿ ॥ ਸਚੈ ਸਬਦਿ ਸਦਾ ਮਨੁ ਰਾਤਾ (ਰਾੱਤਾ) ; ਭ੍ਰਮੁ ਗਇਆ ਸਰੀਰਹੁ (ਸਰੀਰੋਂ) ਦੂਰਿ ॥ ਨਿਰਮਲੁ ਸਾਹਿਬੁ ਪਾਇਆ ; ਸਾਚਾ ਗੁਣੀ (ਗੁਣੀਂ) ਗਹੀਰੁ ॥੨॥ ਜੋ ਜਾਗੇ, ਸੇ ਉਬਰੇ ; ਸੂਤੇ ਗਏ ਮੁਹਾਇ ॥ ਸਚਾ ਸਬਦੁ ਨ ਪਛਾਣਿਓ ; ਸੁਪਨਾ ਗਇਆ ਵਿਹਾਇ ॥ ਸੁੰਞੇ ਘਰ ਕਾ ਪਾਹੁਣਾ ; ਜਿਉ (ਜਿਉਂ) ਆਇਆ, ਤਿਉ (ਤਿਉਂ) ਜਾਇ ॥ ਮਨਮੁਖ ਜਨਮੁ ਬਿਰਥਾ ਗਇਆ ; ਕਿਆ ਮੁਹੁ (ਮੁੰਹ) ਦੇਸੀ ਜਾਇ ? ॥੩॥ ਸਭ ਕਿਛੁ, ਆਪੇ ਆਪਿ ਹੈ ; ਹਉਮੈ ਵਿਚਿ, ਕਹਨੁ ਨ ਜਾਇ ॥ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਪਛਾਣੀਐ ; ਦੁਖੁ ਹਉਮੈ, ਵਿਚਹੁ (ਵਿੱਚੋਂ) ਗਵਾਇ॥ ਸਤਗੁਰੁ ਸੇਵਨਿ ਆਪਣਾ; ਹਉ (ਹਉਂ) ਤਿਨ ਕੈ ਲਾਗਉ ਪਾਇ (ਲਾਗਉਂ ਪਾਂਇ)॥ ਨਾਨਕ ! ਦਰਿ ਸਚੈ, ਸਚਿਆਰ ਹਹਿ (ਹੈਂ) ; ਹਉ (ਹਉਂ), ਤਿਨ ਬਲਿਹਾਰੈ ਜਾਉ (ਜਾਉਂ)॥ ੪॥੨੧॥ ੫੪॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਜੇ, ਵੇਲਾ (ਵੇਲ਼ਾ) ਵਖਤੁ ਵੀਚਾਰੀਐ ; ਤਾ (ਤਾਂ) ਕਿਤੁ ਵੇਲਾ (ਵੇਲ਼ਾ), ਭਗਤਿ ਹੋਇ ? ॥ ਅਨਦਿਨੁ ਨਾਮੇ ਰਤਿਆ (ਰੱਤਿਆਂ); ਸਚੇ, ਸਚੀ ਸੋਇ ॥ ਇਕੁ ਤਿਲੁ ਪਿਆਰਾ ਵਿਸਰੈ ; ਭਗਤਿ ਕਿਨੇਹੀ ਹੋਇ ?॥ ਮਨੁ ਤਨੁ ਸੀਤਲੁ (ਸ਼ੀਤਲ) ਸਾਚ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ); ਸਾਸੁ ਨ ਬਿਰਥਾ ਕੋਇ ॥੧॥ ਮੇਰੇ ਮਨ, ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ ॥ ਸਾਚੀ ਭਗਤਿ ਤਾ (ਤਾਂ) ਥੀਐ ; ਜਾ (ਜਾਂ), ਹਰਿ ਵਸੈ ਮਨਿ ਆਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਸਹਜੇ ਖੇਤੀ ਰਾਹੀਐ ; ਸਚੁ ਨਾਮੁ, ਬੀਜੁ ਪਾਇ ॥ ਖੇਤੀ ਜੰਮੀ ਅਗਲੀ ; ਮਨੂਆ ਰਜਾ (ਰੱਜਾ), ਸਹਜਿ ਸੁਭਾਇ ॥ ਗੁਰ ਕਾ ਸਬਦੁ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਹੈ ; ਜਿਤੁ ਪੀਤੈ, ਤਿਖ ਜਾਇ ॥ ਇਹੁ (ਇਹ) ਮਨੁ ਸਾਚਾ, ਸਚਿ ਰਤਾ (ਰੱਤਾ); ਸਚੇ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ ॥੨॥ ਆਖਣੁ, ਵੇਖਣੁ, ਬੋਲਣਾ ; ਸਬਦੇ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ ॥ ਬਾਣੀ ਵਜੀ ਚਹੁ ਜੁਗੀ (ਵੱਜੀ ਚਹੁਂ ਜੁਗੀਂ); ਸਚੋ ਸਚੁ ਸੁਣਾਇ ॥ ਹਉਮੈ ਮੇਰਾ, ਰਹਿ ਗਇਆ ; ਸਚੈ, ਲਇਆ ਮਿਲਾਇ ॥ ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ) ਕਉ, ਮਹਲੁ ਹਦੂਰਿ ਹੈ; ਜੋ, ਸਚਿ ਰਹੇ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥੩॥ ਨਦਰੀ ਨਾਮੁ ਧਿਆਈਐ; ਵਿਣੁ ਕਰਮਾ ਪਾਇਆ ਨ ਜਾਇ॥ ਪੂਰੈ ਭਾਗਿ ਸਤਸੰਗਤਿ ਲਹੈ; ਸਤਗੁਰੁ ਭੇਟੈ ਜਿਸੁ ਆਇ ॥ ਅਨਦਿਨੁ ਨਾਮੇ ਰਤਿਆ (ਰੱਤਿਆਂ); ਦੁਖੁ-ਬਿਖਿਆ, ਵਿਚਹੁ (ਵਿੱਚੋਂ) ਜਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ! ਸਬਦਿ ਮਿਲਾਵੜਾ ; ਨਾਮੇ ਨਾਮਿ ਸਮਾਇ ॥ ੪॥੨੨॥੫੫॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਆਪਣਾ ਭਉ, ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ) ਪਾਇਓਨੁ ; ਜਿਨ (ਜਿਨ੍ਹ), ਗੁਰ ਕਾ ਸਬਦੁ ਬੀਚਾਰਿ॥ ਸਤਸੰਗਤੀ ਸਦਾ ਮਿਲਿ ਰਹੇ ; ਸਚੇ ਕੇ ਗੁਣ ਸਾਰਿ ॥ ਦੁਬਿਧਾ ਮੈਲੁ ਚੁਕਾਈਅਨੁ ; ਹਰਿ ਰਾਖਿਆ ਉਰ ਧਾਰਿ ॥ ਸਚੀ ਬਾਣੀ, ਸਚੁ ਮਨਿ ; ਸਚੇ ਨਾਲਿ ਪਿਆਰੁ ॥੧॥ ਮਨ ਮੇਰੇ ! ਹਉਮੈ ਮੈਲੁ ਭਰਨਾਲਿ ॥ ਹਰਿ ਨਿਰਮਲੁ, ਸਦਾ ਸੋਹਣਾ; ਸਬਦਿ ਸਵਾਰਣਹਾਰੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਸਚੈ ਸਬਦਿ, ਮਨੁ ਮੋਹਿਆ ; ਪ੍ਰਭਿ, ਆਪੇ ਲਏ ਮਿਲਾਇ ॥ ਅਨਦਿਨੁ ਨਾਮੇ ਰਤਿਆ (ਰੱਤਿਆਂ); ਜੋਤੀ, ਜੋਤਿ ਸਮਾਇ ॥ ਜੋਤੀ ਹੂ (ਹੂੰ), ਪ੍ਰਭੁ ਜਾਪਦਾ ; ਬਿਨੁ ਸਤਗੁਰ, ਬੂਝ ਨ ਪਾਇ ॥ ਜਿਨ (ਜਿਨ੍ਹ) ਕਉ ਪੂਰਬਿ ਲਿਖਿਆ ; ਸਤਗੁਰੁ ਭੇਟਿਆ ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ) ਆਇ ॥੨॥ ਵਿਣੁ ਨਾਵੈ (ਨਾਂਵੈ), ਸਭ ਡੁਮਣੀ (ਡੁੰਮਣੀ); ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਖੁਆਇ ॥ ਤਿਸੁ ਬਿਨੁ, ਘੜੀ ਨ ਜੀਵਦੀ ; ਦੁਖੀ (ਦੁੱਖੀਂ) ਰੈਣਿ ਵਿਹਾਇ ॥ ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਣਾ ਅੰਧੁਲਾ ; ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਆਵੈ ਜਾਇ ॥ ਨਦਰਿ ਕਰੇ ਪ੍ਰਭੁ ਆਪਣੀ ; ਆਪੇ ਲਏ ਮਿਲਾਇ ॥੩॥ ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਸੁਣਦਾ ਵੇਖਦਾ; ਕਿਉ (ਕਿਉਂ), ਮੁਕਰਿ ਪਇਆ ਜਾਇ ? ॥ ਪਾਪੋ ਪਾਪੁ ਕਮਾਵਦੇ ; ਪਾਪੇ ਪਚਹਿ (ਪਚਹਿਂ) ਪਚਾਇ ॥ ਸੋ ਪ੍ਰਭੁ, ਨਦਰਿ ਨ ਆਵਈ ; ਮਨਮੁਖਿ ਬੂਝ ਨ ਪਾਇ ॥ ਜਿਸੁ ਵੇਖਾਲੇ, ਸੋਈ ਵੇਖੈ ; ਨਾਨਕ ! ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਾਇ ॥੪॥੨੩॥੫੬॥

ਸ੍ਰੀ ਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਬਿਨੁ ਗੁਰ, ਰੋਗੁ ਨ ਤੁਟਈ ; ਹਉਮੈ ਪੀੜ ਨ ਜਾਇ ॥ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਮਨਿ ਵਸੈ ; ਨਾਮੇ ਰਹੈ ਸਮਾਇ ॥ ਗੁਰ ਸਬਦੀ, ਹਰਿ ਪਾਈਐ ; ਬਿਨੁ ਸਬਦੈ, ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਇ ॥੧॥ ਮਨ ਰੇ ! ਨਿਜ ਘਰਿ ਵਾਸਾ ਹੋਇ ॥ ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਸਾਲਾਹਿ ਤੂ (ਸਾਲਾਹ ਤੂੰ); ਫਿਰਿ, ਆਵਣ ਜਾਣੁ ਨ ਹੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਹਰਿ ਇਕੋ ਦਾਤਾ ਵਰਤਦਾ; ਦੂਜਾ, ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਇ ॥ ਸਬਦਿ ਸਾਲਾਹੀ (ਸਾਲਾਹੀਂ) ਮਨਿ ਵਸੈ; ਸਹਜੇ ਹੀ ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥ ਸਭ, ਨਦਰੀ ਅੰਦਰਿ ਵੇਖਦਾ; ਜੈ ਭਾਵੈ, ਤੈ ਦੇਇ॥੨॥ ਹਉਮੈ, ਸਭਾ ਗਣਤ ਹੈ; ਗਣਤੈ ਨਉ (ਨੌ), ਸੁਖੁ ਨਾਹਿ (ਨਾਹਿਂ)॥ ਬਿਖੁ ਕੀ ਕਾਰ ਕਮਾਵਣੀ; ਬਿਖੁ ਹੀ ਮਾਹਿ ਸਮਾਹਿ (ਮਾਹਿਂ ਸਮਾਹਿਂ)॥ ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ (ਨਾਂਵੈ) ਠਉਰੁ ਨ ਪਾਇਨੀ ; ਜਮ ਪੁਰਿ ਦੂਖ ਸਹਾਹਿ (ਸਹਾਹਿਂ)॥੩॥ ਜੀਉ, ਪਿੰਡੁ ਸਭੁ ਤਿਸ ਦਾ ; ਤਿਸੈ ਦਾ ਆਧਾਰੁ ॥ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਬੁਝੀਐ; ਤਾ (ਤਾਂ), ਪਾਏ ਮੋਖ ਦੁਆਰੁ ॥ ਨਾਨਕ ! ਨਾਮੁ ਸਲਾਹਿ (ਸਲਾਹ) ਤੂੰ ; ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਰਾਵਾਰੁ ॥੪॥੨੪॥੫੭॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਤਿਨਾ (ਤਿਨ੍ਹਾਂ) ਅਨੰਦੁ ਸਦਾ ਸੁਖੁ ਹੈ; ਜਿਨਾ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ), ਸਚੁ ਨਾਮੁ ਆਧਾਰੁ ॥ ਗੁਰ ਸਬਦੀ, ਸਚੁ ਪਾਇਆ ; ਦੂਖ ਨਿਵਾਰਣਹਾਰੁ ॥ ਸਦਾ ਸਦਾ ਸਾਚੇ ਗੁਣ ਗਾਵਹਿ (ਗਾਵਹਿਂ); ਸਾਚੈ ਨਾਇ (ਨਾਇਂ) ਪਿਆਰੁ ॥ ਕਿਰਪਾ ਕਰਿ ਕੈ ਆਪਣੀ ; ਦਿਤੋਨੁ ਭਗਤਿ ਭੰਡਾਰੁ ॥੧॥ ਮਨ ਰੇ ! ਸਦਾ ਅਨੰਦੁ, ਗੁਣ ਗਾਇ ॥ ਸਚੀ ਬਾਣੀ, ਹਰਿ ਪਾਈਐ ; ਹਰਿ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ) ਰਹੈ ਸਮਾਇ ॥ ੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਸਚੀ ਭਗਤੀ, ਮਨੁ ਲਾਲੁ ਥੀਆ ; ਰਤਾ (ਰੱਤਾ) ਸਹਜਿ ਸੁਭਾਇ ॥ ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਮਨੁ ਮੋਹਿਆ; ਕਹਣਾ ਕਛੂ ਨ ਜਾਇ ॥ ਜਿਹਵਾ ਰਤੀ (ਰੱਤੀ), ਸਬਦਿ ਸਚੈ ; ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਪੀਵੈ, ਰਸਿ ਗੁਣ ਗਾਇ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਏਹੁ (ਏਹ) ਰੰਗੁ ਪਾਈਐ; ਜਿਸ ਨੋ ਕਿਰਪਾ ਕਰੇ ਰਜਾਇ (ਰਜ਼ਾਇ)॥੨॥ ਸੰਸਾ, ਇਹੁ (ਇਹ) ਸੰਸਾਰੁ ਹੈ ; ਸੁਤਿਆ (ਸੁਤਿਆਂ), ਰੈਣਿ ਵਿਹਾਇ ॥ ਇਕਿ, ਆਪਣੈ ਭਾਣੈ ਕਢਿ (ਕੱਢ) ਲਇਅਨੁ; ਆਪੇ ਲਇਓਨੁ ਮਿਲਾਇ ॥ ਆਪੇ ਹੀ ਆਪਿ, ਮਨਿ ਵਸਿਆ ; ਮਾਇਆ ਮੋਹੁ (ਮੋਹ) ਚੁਕਾਇ ॥ ਆਪਿ, ਵਡਾਈ ਦਿਤੀਅਨੁ; ਗੁਰਮੁਖਿ, ਦੇਇ ਬੁਝਾਇ ॥੩॥ ਸਭਨਾ (ਸਭਨਾਂ) ਕਾ ਦਾਤਾ, ਏਕੁ ਹੈ ; ਭੁਲਿਆ (ਭੁੱਲਿਆਂ), ਲਏ ਸਮਝਾਇ ॥ ਇਕਿ, ਆਪੇ ਆਪਿ ਖੁਆਇਅਨੁ ; ਦੂਜੈ, ਛਡਿਅਨੁ ਲਾਇ ॥ ਗੁਰਮਤੀ ਹਰਿ ਪਾਈਐ; ਜੋਤੀ ਜੋਤਿ ਮਿਲਾਇ ॥ ਅਨਦਿਨੁ ਨਾਮੇ ਰਤਿਆ (ਰੱਤਿਆਂ); ਨਾਨਕ ! ਨਾਮਿ ਸਮਾਇ ॥੪॥੨੫॥੫੮॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਗੁਣਵੰਤੀ, ਸਚੁ ਪਾਇਆ; ਤ੍ਰਿਸਨਾ (ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ) ਤਜਿ ਵਿਕਾਰ ॥ ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਮਨੁ ਰੰਗਿਆ; ਰਸਨਾ ਪ੍ਰੇਮ ਪਿਆਰਿ॥ ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ, ਕਿਨੈ ਨ ਪਾਇਓ ; ਕਰਿ ਵੇਖਹੁ (ਵੇਖੋ) ਮਨਿ ਵੀਚਾਰਿ ॥ ਮਨਮੁਖ ਮੈਲੁ ਨ ਉਤਰੈ ; ਜਿਚਰੁ ਗੁਰ ਸਬਦਿ ਨ ਕਰੇ ਪਿਆਰੁ ॥੧॥ ਮਨ ਮੇਰੇ ! ਸਤਿਗੁਰ ਕੈ ਭਾਣੈ ਚਲੁ (ਚੱਲ)॥ ਨਿਜ ਘਰਿ ਵਸਹਿ (ਵਸਹਿਂ), ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਪੀਵਹਿ (ਪੀਵਹਿਂ) ; ਤਾ ਸੁਖ ਲਹਹਿ ਮਹਲੁ (ਤਾਂ ਸੁੱਖ ਲਹੈਂ ਮਹਲ)॥੧॥ ਰਹਾਉ॥ ਅਉਗੁਣਵੰਤੀ ਗੁਣੁ ਕੋ ਨਹੀ (ਨਹੀਂ); ਬਹਣਿ (ਬਹਿਣ) ਨ ਮਿਲੈ ਹਦੂਰਿ ॥ ਮਨਮੁਖਿ ਸਬਦੁ ਨ ਜਾਣਈ (ਜਾਣ+ਈ) ; ਅਵਗਣਿ, ਸੋ ਪ੍ਰਭੁ, ਦੂਰਿ ॥ ਜਿਨੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ) ਸਚੁ ਪਛਾਣਿਆ ; ਸਚਿ ਰਤੇ (ਰੱਤੇ) ਭਰਪੂਰਿ ॥ ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਮਨੁ ਬੇਧਿਆ ; ਪ੍ਰਭੁ ਮਿਲਿਆ ਆਪਿ ਹਦੂਰਿ ॥੨॥ ਆਪੇ ਰੰਗਣਿ ਰੰਗਿਓਨੁ; ਸਬਦੇ ਲਇਓਨੁ ਮਿਲਾਇ ॥ ਸਚਾ ਰੰਗੁ ਨ ਉਤਰੈ ; ਜੋ, ਸਚਿ ਰਤੇ (ਰੱਤੇ) ਲਿਵ ਲਾਇ ॥ ਚਾਰੇ ਕੁੰਡਾ (ਕੁੰਡਾਂ) ਭਵਿ ਥਕੇ (ਥੱਕੇ); ਮਨਮੁਖ ਬੂਝ ਨ ਪਾਇ ॥ ਜਿਸੁ ਸਤਿਗੁਰੁ ਮੇਲੇ, ਸੋ ਮਿਲੈ ; ਸਚੈ ਸਬਦਿ ਸਮਾਇ ॥੩॥ ਮਿਤ੍ਰ ਘਣੇਰੇ ਕਰਿ ਥਕੀ (ਥੱਕੀ); ਮੇਰਾ ਦੁਖੁ ਕਾਟੈ ਕੋਇ ॥ ਮਿਲਿ ਪ੍ਰੀਤਮ, ਦੁਖੁ ਕਟਿਆ (ਦੁੱਖ ਕੱਟਿਆ); ਸਬਦਿ ਮਿਲਾਵਾ ਹੋਇ ॥ ਸਚੁ ਖਟਣਾ (ਖੱਟਣਾ), ਸਚੁ ਰਾਸਿ ਹੈ; ਸਚੇ ਸਚੀ ਸੋਇ ॥ ਸਚਿ ਮਿਲੇ, ਸੇ ਨ ਵਿਛੁੜਹਿ (ਵਿਛੁੜਹਿਂ) ; ਨਾਨਕ ! ਗੁਰਮੁਖਿ ਹੋਇ ॥ ੪॥੨੬॥੫੯॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩॥

ਆਪੇ ਕਾਰਣੁ ਕਰਤਾ ਕਰੇ ; ਸ੍ਰਿਸਟਿ (ਸ੍ਰਿਸ਼ਟਿ) ਦੇਖੈ ਆਪਿ ਉਪਾਇ ॥ ਸਭ ਏਕੋ ਇਕੁ ਵਰਤਦਾ; ਅਲਖੁ (ਅਲੱਖ), ਨ ਲਖਿਆ ਜਾਇ ॥ ਆਪੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦਇਆਲੁ ਹੈ ; ਆਪੇ ਦੇਇ ਬੁਝਾਇ ॥ ਗੁਰਮਤੀ, ਸਦ ਮਨਿ ਵਸਿਆ ; ਸਚਿ ਰਹੇ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥੧॥ ਮਨ ਮੇਰੇ ! ਗੁਰ ਕੀ ਮੰਨਿ ਲੈ ਰਜਾਇ (ਰਜ਼ਾਇ)॥ ਮਨੁ, ਤਨੁ ਸੀਤਲੁ (ਸ਼ੀਤਲ) ਸਭੁ ਥੀਐ ; ਨਾਮੁ ਵਸੈ ਮਨਿ ਆਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ), ਕਰਿ ਕਾਰਣੁ ਧਾਰਿਆ; ਸੋਈ, ਸਾਰ ਕਰੇਇ (ਕਰੇ+ਇ)॥ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਪਛਾਣੀਐ ; ਜਾ (ਜਾਂ) ਆਪੇ ਨਦਰਿ ਕਰੇਇ (ਕਰੇ+ਇ)॥ ਸੇ ਜਨ ਸਬਦੇ ਸੋਹਣੇ ; ਤਿਤੁ ਸਚੈ ਦਰਬਾਰਿ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਚੈ ਸਬਦਿ ਰਤੇ (ਰੱਤੇ); ਆਪਿ ਮੇਲੇ ਕਰਤਾਰਿ ॥੨॥ ਗੁਰਮਤੀ ਸਚੁ ਸਲਾਹਣਾ ; ਜਿਸ ਦਾ ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਰਾਵਾਰੁ ॥ ਘਟਿ ਘਟਿ ਆਪੇ ਹੁਕਮਿ ਵਸੈ ; ਹੁਕਮੇ ਕਰੇ ਬੀਚਾਰੁ ॥ ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਸਾਲਾਹੀਐ ; ਹਉਮੈ ਵਿਚਹੁ (ਵਿੱਚੋਂ) ਖੋਇ ॥ ਸਾਧਨ ਨਾਵੈ (ਨਾਂਵੈ) ਬਾਹਰੀ ; ਅਵਗਣਵੰਤੀ ਰੋਇ ॥੩॥ ਸਚੁ ਸਲਾਹੀ (ਸਲਾਹੀਂ), ਸਚਿ ਲਗਾ (ਲੱਗਾਂ); ਸਚੈ ਨਾਇ (ਨਾਇਂ) ਤ੍ਰਿਪਤਿ ਹੋਇ ॥ ਗੁਣ ਵੀਚਾਰੀ (ਵੀਚਾਰੀਂ), ਗੁਣ ਸੰਗ੍ਰਹਾ (ਸੰਗ੍ਰਹਾਂ); ਅਵਗੁਣ ਕਢਾ (ਕੱਢਾਂ) ਧੋਇ ॥ ਆਪੇ ਮੇਲਿ ਮਿਲਾਇਦਾ (ਮਿਲਾਇੰਦਾ); ਫਿਰਿ, ਵੇਛੋੜਾ ਨ ਹੋਇ ॥ ਨਾਨਕ ! ਗੁਰੁ ਸਾਲਾਹੀ (ਸਾਲਾਹੀਂ) ਆਪਣਾ ; ਜਿਦੂ (ਜਿਦੂੰ), ਪਾਈ (ਪਾਈਂ) ਪ੍ਰਭੁ ਸੋਇ ॥ ੪॥੨੭॥੬੦॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਸੁਣਿ, ਸੁਣਿ, ਕਾਮ ਗਹੇਲੀਏ ! ਕਿਆ ਚਲਹਿ (ਚੱਲੈਂ), ਬਾਹ (ਬਾਂਹ) ਲੁਡਾਇ ? ॥ ਆਪਣਾ ਪਿਰੁ, ਨ ਪਛਾਣਹੀ (ਪਛਾਣਹੀਂ) ; ਕਿਆ ਮੁਹੁ ਦੇਸਹਿ (ਮੁੰਹ ਦੇਸਹਿਂ), ਜਾਇ ?॥ ਜਿਨੀ ਸਖਂੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ ਸਖੀਂ) ਕੰਤੁ ਪਛਾਣਿਆ; ਹਉ (ਹਉਂ) ਤਿਨ ਕੈ ਲਾਗਉ ਪਾਇ (ਤਿਨ੍ਹ ਕੈ ਲਾਗੌਂ ਪਾਂਇ) ॥ ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ) ਹੀ ਜੈਸੀ ਥੀ ਰਹਾ (ਰਹਾਂ); ਸਤਸੰਗਤਿ ਮੇਲਿ, ਮਿਲਾਇ ॥੧॥ ਮੁੰਧੇ ! ਕੂੜਿ ਮੁਠੀ, ਕੂੜਿਆਰਿ ॥ ਪਿਰੁ ਪ੍ਰਭੁ ਸਾਚਾ ਸੋਹਣਾ; ਪਾਈਐ ਗੁਰ ਬੀਚਾਰਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਮਨਮੁਖਿ, ਕੰਤੁ ਨ ਪਛਾਣਈ (ਪਛਾਣ+ਈ) ; ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ), ਕਿਉ (ਕਿਉਂ) ਰੈਣਿ ਵਿਹਾਇ ॥ ਗਰਬਿ ਅਟੀਆ (ਅੱਟੀਆਂ), ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਜਲਹਿ (ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਜਲੈਂ); ਦੁਖੁ ਪਾਵਹਿ (ਦੁੱਖ ਪਾਵੈਂ), ਦੂਜੈ ਭਾਇ॥ ਸਬਦਿ ਰਤੀਆ (ਰੱਤੀਆਂ) ਸੋਹਾਗਣੀ ; ਤਿਨ ਵਿਚਹੁ (ਤਿਨ੍ਹ ਵਿੱਚੋਂ), ਹਉਮੈ ਜਾਇ॥ ਸਦਾ ਪਿਰੁ ਰਾਵਹਿ (ਰਾਵਹਿਂ) ਆਪਣਾ ; ਤਿਨਾ (ਤਿਨ੍ਹਾਂ), ਸੁਖੇ ਸੁਖਿ ਵਿਹਾਇ ॥੨॥ ਗਿਆਨ ਵਿਹੂਣੀ ਪਿਰ ਮੁਤੀਆ (ਮੁਤੀ+ਆ) ; ਪਿਰਮੁ ਨ ਪਾਇਆ ਜਾਇ ॥ ਅਗਿਆਨ ਮਤੀ (ਮੱਤੀ) ਅੰਧੇਰੁ ਹੈ ; ਬਿਨੁ ਪਿਰ ਦੇਖੇ, ਭੁਖ ਨ ਜਾਇ॥ ਆਵਹੁ (ਆਵੋ), ਮਿਲਹੁ ਸਹੇਲੀਹੋ ! ਮੈ, ਪਿਰੁ ਦੇਹੁ (ਥੋੜਾ ‘ਦੇਹਉ’ ਵਾਙ) ਮਿਲਾਇ॥ ਪੂਰੈ ਭਾਗਿ, ਸਤਿਗੁਰੁ ਮਿਲੈ ; ਪਿਰੁ ਪਾਇਆ ਸਚਿ ਸਮਾਇ ॥੩॥ ਸੇ ਸਹੀਆ (ਸਹੀਆਂ) ਸੋਹਾਗਣੀ ; ਜਿਨ ਕਉ (ਜਿਨ੍ਹ ਕੌ) ਨਦਰਿ ਕਰੇਇ (ਕਰੇ+ਇ)॥ ਖਸਮੁ ਪਛਾਣਹਿ (ਪਛਾਣੈਂ) ਆਪਣਾ ; ਤਨੁ, ਮਨੁ ਆਗੈ ਦੇਇ (ਆੱਗੈ ਦੇ+ਇ) ॥ ਘਰਿ ਵਰੁ ਪਾਇਆ ਆਪਣਾ ; ਹਉਮੈ ਦੂਰਿ ਕਰੇਇ (ਕਰੇ+ਇ)॥ ਨਾਨਕ ! ਸੋਭਾਵੰਤੀਆ (ਸ਼ੋਭਾਵੰਤੀਆਂ) ਸੋਹਾਗਣੀ ; ਅਨਦਿਨੁ ਭਗਤਿ ਕਰੇਇ (ਕਰੇ+ਇ)॥ ੪॥੨੮॥੬੧॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਇਕਿ, ਪਿਰੁ ਰਾਵਹਿ (ਰਾਵਹਿਂ) ਆਪਣਾ ; ਹਉ (ਹਉਂ), ਕੈ ਦਰਿ ਪੂਛਉ (ਪੂਛੌਂ) ਜਾਇ ? ॥ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵੀ (ਸੇਵੀਂ), ਭਾਉ ਕਰਿ ; ਮੈ, ਪਿਰੁ ਦੇਹੁ (ਥੋੜਾ ‘ਦੇਹਉ’ ਵਾਙ) ਮਿਲਾਇ ॥ ਸਭੁ ਉਪਾਏ, ਆਪੇ ਵੇਖੈ ; ਕਿਸੁ ਨੇੜੈ ? ਕਿਸੁ ਦੂਰਿ ? ॥ ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ), ਪਿਰੁ ਸੰਗੇ ਜਾਣਿਆ ; ਪਿਰੁ ਰਾਵੇ ਸਦਾ ਹਦੂਰਿ ॥੧॥ ਮੁੰਧੇ ! ਤੂ ਚਲੁ (ਚੱਲ), ਗੁਰ ਕੈ ਭਾਇ ॥ ਅਨਦਿਨੁ ਰਾਵਹਿ (ਰਾਵੈਂ) ਪਿਰੁ ਆਪਣਾ ; ਸਹਜੇ ਸਚਿ ਸਮਾਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਸਬਦਿ ਰਤੀਆ (ਰੱਤੀਆਂ) ਸੋਹਾਗਣੀ ; ਸਚੈ ਸਬਦਿ ਸੀਗਾਰਿ (ਸ਼ੀਂਗਾਰ) ॥ ਹਰਿ ਵਰੁ ਪਾਇਨਿ, ਘਰਿ ਆਪਣੈ ; ਗੁਰ ਕੈ ਹੇਤਿ ਪਿਆਰਿ ॥ ਸੇਜ ਸੁਹਾਵੀ ਹਰਿ ਰੰਗਿ ਰਵੈ ; ਭਗਤਿ ਭਰੇ ਭੰਡਾਰ ॥ ਸੋ ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰੀਤਮੁ ਮਨਿ ਵਸੈ ; ਜਿ, ਸਭਸੈ ਦੇਇ ਅਧਾਰੁ ॥੨॥ ਪਿਰੁ ਸਾਲਾਹਨਿ ਆਪਣਾ ; ਤਿਨ ਕੈ ਹਉ (ਤਿਨ੍ਹ ਕੈ ਹਉਂ) ਸਦ ਬਲਿਹਾਰੈ ਜਾਉ (ਜਾਉਂ)॥ ਮਨੁ, ਤਨੁ ਅਰਪੀ (ਅਰਪੀਂ) , ਸਿਰੁ ਦੇਈ (ਦੇਈਂ) ; ਤਿਨ ਕੈ ਲਾਗਾ ਪਾਇ (ਤਿਨ੍ਹ ਕੈ ਲਾਗਾਂ ਪਾਂਇ)॥ ਜਿਨੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ), ਇਕੁ ਪਛਾਣਿਆ ; ਦੂਜਾ ਭਾਉ ਚੁਕਾਇ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ, ਨਾਮੁ ਪਛਾਣੀਐ ; ਨਾਨਕ ! ਸਚਿ ਸਮਾਇ ॥ ੩॥੨੯॥੬੨॥

(ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 26-31)

ੴ ਸਤਿ ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥

ਸਿਰੀ-ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ (ਤੀਜਾ), ਘਰੁ ੧ (ਪਹਿਲਾ)

(ਨੋਟ: ਧਿਆਨ ਰਹੇ ਕਿ ‘ਮਹਲਾ’ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ‘ਮਹਿਲਾ’ ਜਾਂ ‘ਮਹੱਲਾ’ ਨਹੀਂ)

ਹਉ (ਹੌਂ), ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵੀ (ਸੇਵੀਂ) ਆਪਣਾ; ਇਕ ਮਨਿ, ਇਕ ਚਿਤਿ ਭਾਇ ॥ ਸਤਿਗੁਰੁ, ਮਨ ਕਾਮਨਾ (ਮਨ-ਕਾਮਨਾ) ਤੀਰਥੁ ਹੈ; ਜਿਸ ਨੋ ਦੇਇ ਬੁਝਾਇ ॥ ਮਨ-ਚਿੰਦਿਆ ਵਰੁ ਪਾਵਣਾ; ਜੋ ਇਛੈ (ਇੱਛੈ), ਸੋ ਫਲੁ (ਫਲ਼) ਪਾਇ ॥ ਨਾਉ (ਨਾਉਂ ) ਧਿਆਈਐ, ਨਾਉ (ਨਾਉਂ) ਮੰਗੀਐ; ਨਾਮੇ ਸਹਜਿ ਸਮਾਇ ॥੧॥ ਮਨ ਮੇਰੇ ! ਹਰਿ ਰਸੁ ਚਾਖੁ, ਤਿਖ ਜਾਇ ॥ ਜਿਨੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ), ਗੁਰਮੁਖਿ ਚਾਖਿਆ; ਸਹਜੇ ਰਹੇ ਸਮਾਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਜਿਨੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ) ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਿਆ; ਤਿਨੀ (ਤਿਨ੍ਹੀਂ) ਪਾਇਆ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ॥ ਅੰਤਰਿ ਹਰਿ ਰਸੁ, ਰਵਿ ਰਹਿਆ; ਚੂਕਾ ਮਨਿ ਅਭਿਮਾਨੁ ॥ ਹਿਰਦੈ ਕਮਲੁ ਪ੍ਰਗਾਸਿਆ; ਲਾਗਾ ਸਹਜਿ ਧਿਆਨੁ ॥ ਮਨੁ ਨਿਰਮਲੁ, ਹਰਿ ਰਵਿ ਰਹਿਆ; ਪਾਇਆ ਦਰਗਹਿ (ਦਰਗਾ) ਮਾਨੁ ॥੨॥ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਨਿ ਆਪਣਾ; ਤੇ ਵਿਰਲੇ ਸੰਸਾਰਿ ॥ ਹਉਮੈ ਮਮਤਾ ਮਾਰਿ ਕੈ; ਹਰਿ ਰਾਖਿਆ ਉਰ ਧਾਰਿ ॥ ਹਉ (ਹਉਂ), ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ) ਕੈ ਬਲਿਹਾਰਣੈ; ਜਿਨਾ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ), ਨਾਮੇ ਲਗਾ (ਲੱਗਾ) ਪਿਆਰੁ ॥ ਸੇਈ ਸੁਖੀਏ ਚਹੁ ਜੁਗੀ (ਚਹੁੰ ਜੁਗੀਂ); ਜਿਨਾ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ), ਨਾਮੁ ਅਖੁਟੁ (ਅਖੁੱਟ) ਅਪਾਰੁ ॥੩॥ ਗੁਰ ਮਿਲਿਐ, ਨਾਮੁ ਪਾਈਐ; ਚੂਕੈ ਮੋਹ ਪਿਆਸ ॥ ਹਰਿ ਸੇਤੀ ਮਨੁ ਰਵਿ ਰਹਿਆ; ਘਰ ਹੀ ਮਾਹਿ (ਮਾਹਿਂ) ਉਦਾਸੁ ॥ ਜਿਨਾ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ), ਹਰਿ ਕਾ ਸਾਦੁ ਆਇਆ; ਹਉ (ਹੌਂ), ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ) ਬਲਿਹਾਰੈ ਜਾਸੁ ॥ ਨਾਨਕ  ! ਨਦਰੀ ਪਾਈਐ; ਸਚੁ ਨਾਮੁ ਗੁਣਤਾਸੁ ॥੪॥੧॥੩੪॥

ਸਿਰੀ-ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਬਹੁ ਭੇਖ ਕਰਿ, ਭਰਮਾਈਐ; ਮਨਿ ਹਿਰਦੈ ਕਪਟੁ ਕਮਾਇ ॥ ਹਰਿ ਕਾ ਮਹਲੁ, ਨ ਪਾਵਈ; ਮਰਿ, ਵਿਸਟਾ ਮਾਹਿ (ਵਿਸ਼ਟਾ ਮਾਹਿਂ) ਸਮਾਇ ॥੧॥ ਮਨ ਰੇ ! ਗ੍ਰਿਹ ਹੀ ਮਾਹਿ (ਮਾਹਿਂ) ਉਦਾਸੁ ॥ ਸਚੁ ਸੰਜਮੁ ਕਰਣੀ, ਸੋ ਕਰੇ; ਗੁਰਮੁਖਿ ਹੋਇ ਪਰਗਾਸੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ, ਮਨੁ ਜੀਤਿਆ; ਗਤਿ ਮੁਕਤਿ, ਘਰੈ ਮਹਿ (ਮਹਿਂ) ਪਾਇ ॥ ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਮੁ ਧਿਆਈਐ; ਸਤਸੰਗਤਿ ਮੇਲਿ ਮਿਲਾਇ ॥੨॥ ਜੇ, ਲਖ ਇਸਤਰੀਆ ਭੋਗ ਕਰਹਿ (ਲੱਖ ਇਸਤਰੀਆਂ ਭੋਗ ਕਰਹਿਂ) ; ਨਵ ਖੰਡ ਰਾਜੁ ਕਮਾਹਿ (ਕਮਾਹਿਂ) ॥ ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ, ਸੁਖੁ ਨ ਪਾਵਈ; ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਜੋਨੀ ਪਾਹਿ (ਜੋਨੀਂ ਪਾਹਿਂ)॥੩॥ ਹਰਿ ਹਾਰੁ, ਕੰਠਿ ਜਿਨੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ) ਪਹਿਰਿਆ; ਗੁਰ ਚਰਣੀ ਚਿਤੁ ਲਾਇ ॥ ਤਿਨਾ ਪਿਛੈ (ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਪਿੱਛੈ), ਰਿਧਿ ਸਿਧਿ ਫਿਰੈ; ਓਨਾ (ਓਨ੍ਹਾਂ), ਤਿਲੁ ਨ ਤਮਾਇ (ਤਮਾ+ਇ) ॥੪॥ ਜੋ ਪ੍ਰਭ ਭਾਵੈ, ਸੋ ਥੀਐ; ਅਵਰੁ ਨ, ਕਰਣਾ ਜਾਇ ॥ ਜਨੁ ਨਾਨਕੁ ਜੀਵੈ, ਨਾਮੁ ਲੈ; ਹਰਿ ! ਦੇਵਹੁ (ਦੇਵੋ) ਸਹਜਿ ਸੁਭਾਇ ॥੫॥੨॥੩੫॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩, ਘਰੁ ੧॥

ਜਿਸ ਹੀ ਕੀ ਸਿਰਕਾਰ ਹੈ; ਤਿਸ ਹੀ ਕਾ ਸਭੁ ਕੋਇ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਕਾਰ ਕਮਾਵਣੀ (ਕਮਾਂਵਣੀ); ਸਚੁ, ਘਟਿ ਪਰਗਟੁ ਹੋਇ ॥ ਅੰਤਰਿ ਜਿਸ ਕੈ, ਸਚੁ ਵਸੈ; ਸਚੇ, ਸਚੀ ਸੋਇ ॥ ਸਚਿ ਮਿਲੇ, ਸੇ ਨ ਵਿਛੁੜਹਿ (ਵਿਛੁੜੈਂ); ਤਿਨ, ਨਿਜ ਘਰਿ ਵਾਸਾ ਹੋਇ ॥੧॥ ਮੇਰੇ ਰਾਮ  ! ਮੈ, ਹਰਿ ਬਿਨੁ, ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਇ ॥ ਸਤਿਗੁਰੁ, ਸਚੁ ਪ੍ਰਭੁ ਨਿਰਮਲਾ; ਸਬਦਿ ਮਿਲਾਵਾ ਹੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਸਬਦਿ ਮਿਲੈ, ਸੋ ਮਿਲਿ ਰਹੈ ; ਜਿਸ ਨਉ (ਨੌ), ਆਪੇ ਲਏ ਮਿਲਾਇ ॥ ਦੂਜੈ ਭਾਇ, ਕੋ ਨਾ ਮਿਲੈ; ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਆਵੈ ਜਾਇ॥ ਸਭ ਮਹਿ (ਮਹਿਂ) ਇਕੁ ਵਰਤਦਾ; ਏਕੋ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ॥ ਜਿਸ ਨਉ, ਆਪਿ ਦਇਆਲੁ ਹੋਇ; ਸੋ, ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮਿ ਸਮਾਇ ॥੨॥ ਪੜਿ ਪੜਿ (ਪੜ੍ਹ-ਪੜ੍ਹ) ਪੰਡਿਤ ਜੋਤਕੀ ; ਵਾਦ ਕਰਹਿ (ਕਰੈਂ) ਬੀਚਾਰੁ ॥ ਮਤਿ ਬੁਧਿ ਭਵੀ (ਭਵੀਂ), ਨ ਬੁਝਈ; ਅੰਤਰਿ ਲੋਭ ਵਿਕਾਰੁ ॥ ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ ਭਰਮਦੇ; ਭ੍ਰਮਿ ਭ੍ਰਮਿ ਹੋਇ ਖੁਆਰੁ (ਖ਼ੁਆਰ)॥ ਪੂਰਬਿ ਲਿਖਿਆ ਕਮਾਵਣਾ (ਕਮਾਂਵਣਾ); ਕੋਇ ਨ ਮੇਟਣਹਾਰੁ ॥੩॥ ਸਤਗੁਰ ਕੀ ਸੇਵਾ ਗਾਖੜੀ; ਸਿਰੁ ਦੀਜੈ, ਆਪੁ ਗਵਾਇ ॥ ਸਬਦਿ ਮਿਲਹਿ (ਮਿਲੈਂ), ਤਾ (ਤਾਂ) ਹਰਿ ਮਿਲੈ ; ਸੇਵਾ ਪਵੈ ਸਭ ਥਾਇ (ਥਾਂਇ)॥ ਪਾਰਸਿ ਪਰਸਿਐ, ਪਾਰਸੁ ਹੋਇ; ਜੋਤੀ ਜੋਤਿ ਸਮਾਇ ॥ ਜਿਨ ਕਉ ਪੂਰਬਿ ਲਿਖਿਆ; ਤਿਨ, ਸਤਗੁਰੁ ਮਿਲਿਆ ਆਇ ॥੪॥ ਮਨ  ! ਭੁਖਾ ਭੁਖਾ ਮਤ ਕਰਹਿ (ਭੁੱਖਾ ਭੁੱਖਾ ਮਤ ਕਰੈਂ); ਮਤ ! ਤੂ ਕਰਹਿ (ਤੂੰ ਕਰਹਿਂ) ਪੂਕਾਰ ॥ ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ, ਜਿਨਿ ਸਿਰੀ; ਸਭਸੈ ਦੇਇ ਅਧਾਰੁ ॥ ਨਿਰਭਉ ਸਦਾ ਦਇਆਲੁ ਹੈ; ਸਭਨਾ ਕਰਦਾ ਸਾਰ ॥ ਨਾਨਕ  ! ਗੁਰਮੁਖਿ ਬੁਝੀਐ; ਪਾਈਐ ਮੋਖ ਦੁਆਰੁ॥੫॥੩॥੩੬॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਜਿਨੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ) ਸੁਣਿ ਕੈ ਮੰਨਿਆ; ਤਿਨਾ (ਤਿਨ੍ਹਾਂ), ਨਿਜ ਘਰਿ ਵਾਸੁ॥ ਗੁਰਮਤੀ ਸਾਲਾਹਿ (ਸਾਲਾਹ) ਸਚੁ, ਹਰਿ ਪਾਇਆ ਗੁਣਤਾਸੁ ॥ ਸਬਦਿ ਰਤੇ (ਰੱਤੇ) ਸੇ ਨਿਰਮਲੇ; ਹਉ (ਹੌਂ), ਸਦ ਬਲਿਹਾਰੈ ਜਾਸੁ ॥ ਹਿਰਦੈ ਜਿਨ ਕੈ ਹਰਿ ਵਸੈ; ਤਿਤੁ ਘਟਿ ਹੈ ਪਰਗਾਸੁ ॥੧॥ ਮਨ ਮੇਰੇ ! ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਿਰਮਲੁ ਧਿਆਇ ॥ ਧੁਰਿ ਮਸਤਕਿ, ਜਿਨ ਕਉ ਲਿਖਿਆ; ਸੇ ਗੁਰਮੁਖਿ ਰਹੇ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਹਰਿ ਸੰਤਹੁ (ਸੰਤੋ) ! ਦੇਖਹੁ (ਦੇਖੋ) ਨਦਰਿ ਕਰਿ; ਨਿਕਟਿ ਵਸੈ ਭਰਪੂਰਿ ॥ ਗੁਰਮਤਿ, ਜਿਨੀ (ਜਿਨ੍ਹ੍ਹੀਂ) ਪਛਾਣਿਆ; ਸੇ ਦੇਖਹਿ (ਦੇਖੈਂ) ਸਦਾ, ਹਦੂਰਿ ॥ ਜਿਨ (ਜਿਨ੍ਹ) ਗੁਣ, ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ) ਸਦ ਮਨਿ ਵਸੈ ; ਅਉਗੁਣਵੰਤਿਆ (ਔਗੁਣਵੰਤਿਆਂ) ਦੂਰਿ ॥ ਮਨਮੁਖ, ਗੁਣ ਤੈ ਬਾਹਰੇ; ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ (ਨਾਵੈਂ), ਮਰਦੇ ਝੂਰਿ ॥੨॥ ਜਿਨ, ਸਬਦਿ-ਗੁਰੂ ਸੁਣਿ ਮੰਨਿਆ; ਤਿਨ, ਮਨਿ ਧਿਆਇਆ ਹਰਿ ਸੋਇ ॥ ਅਨਦਿਨੁ ਭਗਤੀ ਰਤਿਆ (ਰੱਤਿਆਂ); ਮਨੁ ਤਨੁ ਨਿਰਮਲੁ ਹੋਇ ॥ ਕੂੜਾ ਰੰਗੁ ਕਸੁੰਭ ਕਾ ; ਬਿਨਸਿ ਜਾਇ ਦੁਖੁ ਰੋਇ ॥ ਜਿਸੁ ਅੰਦਰਿ ਨਾਮ ਪ੍ਰਗਾਸੁ ਹੈ; ਓਹੁ (ਓਹ), ਸਦਾ ਸਦਾ ਥਿਰੁ ਹੋਇ ॥੩॥ ਇਹੁ (ਇਹ) ਜਨਮੁ ਪਦਾਰਥੁ ਪਾਇ ਕੈ ; ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਨ ਚੇਤੈ, ਲਿਵ ਲਾਇ ॥ ਪਗਿ ਖਿਸਿਐ, ਰਹਣਾ ਨਹੀ (ਨਹੀਂ); ਆਗੈ, ਠਉਰੁ (ਠੌਰ) ਨ ਪਾਇ॥ ਓਹ ਵੇਲਾ (ਵੇਲ਼ਾ), ਹਥਿ ਨ ਆਵਈ ; ਅੰਤਿ ਗਇਆ ਪਛੁਤਾਇ॥ ਜਿਸੁ ਨਦਰਿ ਕਰੇ, ਸੋ ਉਬਰੈ; ਹਰਿ ਸੇਤੀ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥੪॥ ਦੇਖਾ ਦੇਖੀ ਸਭ ਕਰੇ; ਮਨਮੁਖਿ, ਬੂਝ ਨ ਪਾਇ ॥ ਜਿਨ, ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਿਰਦਾ ਸੁਧੁ (ਸ਼ੁੱਧ) ਹੈ; ਸੇਵ ਪਈ ਤਿਨ ਥਾਇ (ਤਿਨ੍ਹ ਥਾਂਇ)॥ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਵਹਿ (ਗਾਵਹਿਂ), ਹਰਿ ਨਿਤ ਪੜਹਿ (ਪੜ੍ਹੈਂ); ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਇ, ਸਮਾਇ ॥ ਨਾਨਕ  ! ਤਿਨ ਕੀ ਬਾਣੀ ਸਦਾ ਸਚੁ ਹੈ; ਜਿ, ਨਾਮਿ ਰਹੇ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥੫॥੪॥੩੭॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਜਿਨੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ), ਇਕ ਮਨਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇਆ ; ਗੁਰਮਤੀ ਵੀਚਾਰਿ ॥ ਤਿਨ ਕੇ ਮੁਖ, ਸਦ ਉਜਲੇ (ਉੱਜਲੇ); ਤਿਤੁ ਸਚੈ ਦਰਬਾਰਿ ॥ ਓਇ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਪੀਵਹਿ (ਪੀਵੈਂ) ਸਦਾ ਸਦਾ; ਸਚੈ ਨਾਮਿ ਪਿਆਰਿ ॥੧॥ ਭਾਈ ਰੇ ! ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਦਾ ਪਤਿ ਹੋਇ ॥ ਹਰਿ ਹਰਿ ਸਦਾ ਧਿਆਈਐ; ਮਲੁ ਹਉਮੈ ਕਢੈ (ਕੱਢੈ) ਧੋਇ॥੧॥ਰਹਾਉ॥ ਮਨਮੁਖ, ਨਾਮੁ ਨ ਜਾਣਨੀ; ਵਿਣੁ ਨਾਵੈ (ਨਾਵੈਂ), ਪਤਿ ਜਾਇ ॥ ਸਬਦੈ ਸਾਦੁ ਨ ਆਇਓ; ਲਾਗੇ, ਦੂਜੈ ਭਾਇ ॥ ਵਿਸਟਾ (ਵਿਸ਼ਟਾ) ਕੇ ਕੀੜੇ, ਪਵਹਿ (ਪਵੈਂ) ਵਿਚਿ ਵਿਸਟਾ (ਵਿਸ਼ਟਾ); ਸੇ ਵਿਸਟਾ ਮਾਹਿ (ਵਿਸ਼ਟਾ ਮਾਹਿਂ) ਸਮਾਇ ॥੨॥ ਤਿਨ ਕਾ ਜਨਮੁ ਸਫਲੁ ਹੈ; ਜੋ ਚਲਹਿ (ਚਲੈਂ), ਸਤਗੁਰ ਭਾਇ ॥ ਕੁਲੁ ਉਧਾਰਹਿ (ਉਧਾਰੈਂ) ਆਪਣਾ; ਧੰਨੁ ਜਣੇਦੀ ਮਾਇ ॥ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਈਐ; ਜਿਸ ਨਉ (ਨੌ), ਕਿਰਪਾ ਕਰੇ ਰਜਾਇ (ਰਜ਼ਾਇ)॥੩॥ ਜਿਨੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ), ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇਆ; ਵਿਚਹੁ (ਵਿਚੋਂ) ਆਪੁ ਗਵਾਇ ॥ ਓਇ ਅੰਦਰਹੁ ਬਾਹਰਹੁ (ਅੰਦਰੋਂ ਬਾਹਰੋਂ) ਨਿਰਮਲੇ ; ਸਚੇ ਸਚਿ ਸਮਾਇ ॥ ਨਾਨਕ  ! ਆਏ ਸੇ ਪਰਵਾਣੁ ਹਹਿ (ਹੈਂ); ਜਿਨ, ਗੁਰਮਤੀ ਹਰਿ ਧਿਆਇ ॥੪॥੫॥੩੮॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਹਰਿ ਭਗਤਾ (ਭਗਤਾਂ), ਹਰਿ ਧਨੁ ਰਾਸਿ ਹੈ; ਗੁਰ ਪੂਛਿ, ਕਰਹਿ (ਕਰੈਂ) ਵਾਪਾਰੁ ॥ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਸਲਾਹਨਿ ਸਦਾ ਸਦਾ; ਵਖਰੁ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਅਧਾਰੁ ॥ ਗੁਰਿ ਪੂਰੈ, ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਦ੍ਰਿੜਾਇਆ (ਦ੍ਰਿੜ੍ਹਾਇਆ); ਹਰਿ ਭਗਤਾ (ਭਗਤਾਂ), ਅਤੁਟੁ (ਅਤੁੱਟ) ਭੰਡਾਰੁ ॥੧॥ ਭਾਈ ਰੇ  ! ਇਸੁ ਮਨ ਕਉ (ਕੌ) ਸਮਝਾਇ ॥ ਏ ਮਨ ! ਆਲਸੁ ਕਿਆ ਕਰਹਿ (ਕਰੈਂ); ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਹਰਿ ਭਗਤਿ, ਹਰਿ ਕਾ ਪਿਆਰੁ ਹੈ; ਜੇ ਗੁਰਮੁਖਿ ਕਰੇ ਬੀਚਾਰੁ ॥ ਪਾਖੰਡਿ, ਭਗਤਿ ਨ ਹੋਵਈ ; ਦੁਬਿਧਾ ਬੋਲੁ ਖੁਆਰੁ (ਖ਼ੁਆਰ)॥ ਸੋ ਜਨੁ, ਰਲਾਇਆ ਨਾ ਰਲੈ; ਜਿਸੁ ਅੰਤਰਿ ਬਿਬੇਕ ਬੀਚਾਰੁ ॥੨॥ ਸੋ ਸੇਵਕੁ ਹਰਿ, ਆਖੀਐ; ਜੋ, ਹਰਿ ਰਾਖੈ ਉਰਿ ਧਾਰਿ ॥ ਮਨੁ ਤਨੁ ਸਉਪੇ (ਸੌਂਪੇ), ਆਗੈ ਧਰੇ ; ਹਉਮੈ ਵਿਚਹੁ (ਵਿੱਚੋਂ) ਮਾਰਿ ॥ ਧਨੁ ਗੁਰਮੁਖਿ, ਸੋ ਪਰਵਾਣੁ ਹੈ; ਜਿ, ਕਦੇ ਨ ਆਵੈ ਹਾਰਿ॥੩॥ ਕਰਮਿ ਮਿਲੈ, ਤਾ (ਤਾਂ) ਪਾਈਐ; ਵਿਣੁ ਕਰਮੈ, ਪਾਇਆ ਨ ਜਾਇ॥ ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ (ਲੱਖ ਚੌਰਾਸੀਹ) ਤਰਸਦੇ; ਜਿਸੁ ਮੇਲੇ, ਸੋ ਮਿਲੈ ਹਰਿ ਆਇ ॥ ਨਾਨਕ  ! ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਪਾਇਆ; ਸਦਾ, ਹਰਿ ਨਾਮਿ ਸਮਾਇ ॥੪॥੬॥੩੯॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਸੁਖ ਸਾਗਰੁ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਹੈ; ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਾਇਆ ਜਾਇ ॥ ਅਨਦਿਨੁ ਨਾਮੁ ਧਿਆਈਐ; ਸਹਜੇ ਨਾਮਿ ਸਮਾਇ॥ ਅੰਦਰੁ ਰਚੈ, ਹਰਿ ਸਚ ਸਿਉ (ਸਿਉਂ); ਰਸਨਾ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਇ ॥੧॥ ਭਾਈ ਰੇ ! ਜਗੁ ਦੁਖੀਆ, ਦੂਜੈ ਭਾਇ ॥ ਗੁਰ ਸਰਣਾਈ (ਸ਼ਰਣਾਈ), ਸੁਖੁ ਲਹਹਿ (ਲਹੈਂ); ਅਨਦਿਨੁ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਸਾਚੇ, ਮੈਲੁ ਨ ਲਾਗਈ; ਮਨੁ ਨਿਰਮਲੁ, ਹਰਿ ਧਿਆਇ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ, ਸਬਦੁ ਪਛਾਣੀਐ; ਹਰਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਾਮਿ ਸਮਾਇ ॥ ਗੁਰ ਗਿਆਨੁ ਪ੍ਰਚੰਡੁ ਬਲਾਇਆ; ਅਗਿਆਨੁ ਅੰਧੇਰਾ ਜਾਇ ॥੨॥ ਮਨਮੁਖ ਮੈਲੇ, ਮਲੁ ਭਰੇ; ਹਉਮੈ ਤ੍ਰਿਸਨਾ (ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ) ਵਿਕਾਰੁ ॥ ਬਿਨੁ ਸਬਦੈ, ਮੈਲੁ ਨ ਉਤਰੈ; ਮਰਿ ਜੰਮਹਿ (ਜੰਮੈਂ), ਹੋਇਖੁਆਰੁ (ਖ਼ੁਆਰ)॥ ਧਾਤੁਰ ਬਾਜੀ (ਬਾਜ਼ੀ) ਪਲਚਿ ਰਹੇ; ਨਾ ਉਰਵਾਰੁ, ਨ ਪਾਰੁ ॥੩॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਪ ਤਪ ਸੰਜਮੀ; ਹਰਿ ਕੈ ਨਾਮਿ ਪਿਆਰੁ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਦਾ ਧਿਆਈਐ; ਏਕੁ ਨਾਮੁ ਕਰਤਾਰੁ ॥ ਨਾਨਕ  ! ਨਾਮੁ ਧਿਆਈਐ ; ਸਭਨਾ ਜੀਆ (ਸਭਨਾਂ ਜੀਆਂ) ਕਾ ਆਧਾਰੁ ॥੪॥੭॥੪੦॥

ਸ੍ਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਮਨਮੁਖੁ, ਮੋਹਿ (ਮੋਹ) ਵਿਆਪਿਆ; ਬੈਰਾਗੁ ਉਦਾਸੀ ਨ ਹੋਇ ॥ ਸਬਦੁ ਨ ਚੀਨੈ, ਸਦਾ ਦੁਖੁ; ਹਰਿ ਦਰਗਹਿ (ਦਰਗਾ), ਪਤਿ ਖੋਇ॥ ਹਉਮੈ, ਗੁਰਮੁਖਿ ਖੋਈਐ; ਨਾਮਿ ਰਤੇ (ਰੱਤੇ), ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥੧॥ ਮੇਰੇ ਮਨ ! ਅਹਿ-ਨਿਸਿ ਪੂਰਿ ਰਹੀ, ਨਿਤ ਆਸਾ॥ ਸਤਗੁਰੁ ਸੇਵਿ, ਮੋਹੁ (ਮੋਹ) ਪਰਜਲੈ; ਘਰ ਹੀ ਮਾਹਿ (ਮਾਹਿਂ) ਉਦਾਸਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਕਰਮ ਕਮਾਵੈ, ਬਿਗਸੈ ; ਹਰਿ ਬੈਰਾਗੁ ਅਨੰਦੁ ॥ ਅਹਿ-ਨਿਸਿ, ਭਗਤਿ ਕਰੇ ਦਿਨੁ ਰਾਤੀ; ਹਉਮੈ ਮਾਰਿ, ਨਿਚੰਦੁ॥ ਵਡੈ ਭਾਗਿ, ਸਤ-ਸੰਗਤਿ ਪਾਈ; ਹਰਿ ਪਾਇਆ, ਸਹਜਿ ਅਨੰਦੁ॥੨॥ ਸੋ ਸਾਧੂ, ਬੈਰਾਗੀ ਸੋਈ; ਹਿਰਦੈ ਨਾਮੁ ਵਸਾਏ॥ ਅੰਤਰਿ, ਲਾਗਿ ਨ ਤਾਮਸੁ ਮੂਲੇ; ਵਿਚਹੁ (ਵਿੱਚੋਂ), ਆਪੁ ਗਵਾਏ॥ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਸਤਗੁਰੂ ਦਿਖਾਲਿਆ; ਹਰਿ ਰਸੁ, ਪੀਆ ਅਘਾਏ ॥੩॥ ਜਿਨਿ-ਕਿਨੈ (ਜਿਨ੍ਹ-ਕਿਨ੍ਹੈ) ਪਾਇਆ, ਸਾਧ-ਸੰਗਤੀ; ਪੂਰੈ ਭਾਗਿ ਬੈਰਾਗਿ ॥ ਮਨਮੁਖ ਫਿਰਹਿ (ਫਿਰਹਿਂ), ਨ ਜਾਣਹਿ (ਜਾਣੈਂ) ਸਤਗੁਰੁ; ਹਉਮੈ ਅੰਦਰਿ ਲਾਗਿ ॥ ਨਾਨਕ  ! ਸਬਦਿ ਰਤੇ (ਸ਼ਬਦ ਰੱਤੇ), ਹਰਿ ਨਾਮਿ ਰੰਗਾਏ; ਬਿਨੁ ਭੈ, ਕੇਹੀ ਲਾਗਿ ॥੪॥੮॥੪੧॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਘਰ ਹੀ ਸਉਦਾ (ਸੌਦਾ) ਪਾਈਐ ; ਅੰਤਰਿ, ਸਭ ਵਥੁ ਹੋਇ ॥ ਖਿਨੁ-ਖਿਨੁ ਨਾਮੁ ਸਮਾਲੀਐ (ਸਮ੍ਹਾਲੀਐ); ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਾਵੈ ਕੋਇ ॥ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਅਖੁਟੁ (ਅਖੁੱਟ) ਹੈ ; ਵਡਭਾਗਿ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਇ ॥੧॥ ਮੇਰੇ ਮਨ  ! ਤਜਿ, ਨਿੰਦਾ, ਹਉਮੈ, ਅਹੰਕਾਰੁ ॥ ਹਰਿ ਜੀਉ, ਸਦਾ ਧਿਆਇ ਤੂ (ਤੂੰ); ਗੁਰਮੁਖਿ ਏਕੰਕਾਰੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਗੁਰਮੁਖਾ (ਗੁਰਮੁਖਾਂ) ਕੇ ਮੁਖ ਉਜਲੇ (ਉੱਜਲੇ); ਗੁਰ ਸਬਦੀ (ਸ਼ਬਦੀਂ) ਬੀਚਾਰਿ ॥ ਹਲਤਿ ਪਲਤਿ ਸੁਖੁ ਪਾਇਦੇ (ਪਾਇੰਦੇ); ਜਪਿ ਜਪਿ ਰਿਦੈ ਮੁਰਾਰਿ ॥ ਘਰ ਹੀ ਵਿਚਿ, ਮਹਲੁ ਪਾਇਆ; ਗੁਰ ਸਬਦੀ (ਸ਼ਬਦੀਂ) ਵੀਚਾਰਿ ॥੨॥ ਸਤਗੁਰ ਤੇ, ਜੋ ਮੁਹ ਫੇਰਹਿ (ਮੁੰਹ ਫੇਰੈਂ); ਮਥੇ ਤਿਨ ਕਾਲੇ (ਮੱਥੇ ਤਿਨ੍ਹ ਕਾਲ਼ੇ) ॥ ਅਨਦਿਨੁ ਦੁਖ ਕਮਾਵਦੇ (ਦੁੱਖ ਕਮਾਂਵਦੇ); ਨਿਤ, ਜੋਹੇ ਜਮ ਜਾਲੇ ॥ ਸੁਪਨੈ, ਸੁਖੁ ਨ ਦੇਖਨੀ; ਬਹੁ ਚਿੰਤਾ ਪਰਜਾਲੇ ॥੩॥ ਸਭਨਾ ਕਾ ਦਾਤਾ, ਏਕੁ ਹੈ ; ਆਪੇ, ਬਖਸ (ਬਖ਼ਸ਼) ਕਰੇਇ ॥ ਕਹਣਾ, ਕਿਛੂ ਨ ਜਾਵਈ; ਜਿਸੁ ਭਾਵੈ, ਤਿਸੁ ਦੇਇ ॥ ਨਾਨਕ  ! ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਾਈਐ ; ਆਪੇ ਜਾਣੈ, ਸੋਇ ॥੪ ॥੯॥੪੨॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਸਚਾ ਸਾਹਿਬੁ ਸੇਵੀਐ; ਸਚੁ ਵਡਿਆਈ ਦੇਇ ॥ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ, ਮਨਿ ਵਸੈ ; ਹਉਮੈ ਦੂਰਿ ਕਰੇਇ ॥ ਇਹੁ (ਇਹ) ਮਨੁ, ਧਾਵਤੁ, ਤਾ (ਤਾਂ) ਰਹੈ; ਜਾ (ਜਾਂ), ਆਪੇ ਨਦਰਿ ਕਰੇਇ ॥੧॥ ਭਾਈ ਰੇ  ! ਗੁਰਮੁਖਿ, ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ ॥ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ, ਸਦ ਮਨਿ ਵਸੈ ; ਮਹਲੀ ਪਾਵੈ ਥਾਉ (ਥਾਂਉ)॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਮਨਮੁਖ ਮਨੁ ਤਨੁ ਅੰਧੁ ਹੈ; ਤਿਸ ਨਉ (ਨੌ), ਠਉਰ ਨ ਠਾਉ (ਠੌਰ ਨ ਠਾਂਉ)॥ ਬਹੁ ਜੋਨੀ ਭਉਦਾ (ਜੋਨੀਂ ਭੌਂਦਾ) ਫਿਰੈ ; ਜਿਉ (ਜਿਉਂ), ਸੁੰਞੈਂ ਘਰਿ ਕਾਉ (ਕਾਂਉ)॥ ਗੁਰਮਤੀ ਘਟਿ ਚਾਨਣਾ ; ਸਬਦਿ ਮਿਲੈ ਹਰਿ ਨਾਉ (ਨਾਂਉ)॥੨॥ ਤ੍ਰੈ ਗੁਣ ਬਿਖਿਆ ਅੰਧੁ ਹੈ; ਮਾਇਆ ਮੋਹ ਗੁਬਾਰ (ਗ਼ੁਬਾਰ)॥ ਲੋਭੀ, ਅਨ ਕਉ (ਕੌ) ਸੇਵਦੇ ; ਪੜਿ ਵੇਦਾ (ਪੜ੍ਹ ਵੇਦਾਂ) ਕਰੈ ਪੂਕਾਰ ॥ ਬਿਖਿਆ ਅੰਦਰਿ ਪਚਿ ਮੁਏ; ਨਾ ਉਰਵਾਰੁ, ਨ ਪਾਰੁ ॥੩॥ ਮਾਇਆ ਮੋਹਿ (ਮੋਹ), ਵਿਸਾਰਿਆ; ਜਗਤ ਪਿਤਾ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਿ ॥ ਬਾਝਹੁ (ਬਾਝੋ) ਗੁਰੂ, ਅਚੇਤੁ ਹੈ; ਸਭ ਬਧੀ (ਬੱਧੀ) ਜਮਕਾਲਿ ॥ ਨਾਨਕ  ! ਗੁਰਮਤਿ ਉਬਰੇ; ਸਚਾ ਨਾਮੁ ਸਮਾਲਿ (ਸਮ੍ਹਾਲ਼)॥੪॥ ੧੦॥੪੩॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਤ੍ਰੈ ਗੁਣ ਮਾਇਆ ਮੋਹੁ (ਮੋਹ) ਹੈ; ਗੁਰਮੁਖਿ, ਚਉਥਾ (ਚੌਥਾ) ਪਦੁ ਪਾਇ॥ ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਮੇਲਾਇਅਨੁ; ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਵਸਿਆ ਮਨਿ ਆਇ॥ ਪੋਤੈ ਜਿਨ (ਜਿਨ੍ਹ) ਕੈ ਪੁੰਨੁ ਹੈ; ਤਿਨ ਸਤ-ਸੰਗਤਿ ਮੇਲਾਇ ॥੧॥ ਭਾਈ ਰੇ  ! ਗੁਰਮਤਿ, ਸਾਚਿ ਰਹਾਉ ॥ ਸਾਚੋ ਸਾਚੁ ਕਮਾਵਣਾ (ਕਮਾਂਵਣਾ); ਸਾਚੈ ਸਬਦਿ ਮਿਲਾਉ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਜਿਨੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ), ਨਾਮੁ ਪਛਾਣਿਆ; ਤਿਨ ਵਿਟਹੁ (ਤਿਨ੍ਹ ਵਿਟੋਂ), ਬਲਿ ਜਾਉ (ਜਾਉਂ)॥ ਆਪੁ ਛੋਡਿ, ਚਰਣੀ ਲਗਾ (ਲੱਗਾਂ); ਚਲਾ (ਚੱਲਾਂ) ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ) ਕੈ ਭਾਇ ॥ ਲਾਹਾ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਮਿਲੈ ; ਸਹਜੇ ਨਾਮਿ ਸਮਾਇ ॥੨॥ ਬਿਨੁ ਗੁਰ, ਮਹਲੁ ਨ ਪਾਈਐ; ਨਾਮੁ ਨ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਇ ॥ ਐਸਾ ਸਤਗੁਰੁ ਲੋੜਿ ਲਹੁ (ਥੋੜਾ ‘ਲਹਉ’ ਵਾਙ); ਜਿਦੂ (ਜਿਦੂੰ), ਪਾਈਐ ਸਚੁ ਸੋਇ ॥ ਅਸੁਰ (ਅਸੁੱਰ) ਸੰਘਾਰੈ, ਸੁਖਿ ਵਸੈ; ਜੋ ਤਿਸੁ ਭਾਵੈ, ਸੁ ਹੋਇ ॥੩॥ ਜੇਹਾ ਸਤਗੁਰੁ ਕਰਿ ਜਾਣਿਆ; ਤੇਹੋ ਜੇਹਾ, ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥ ਏਹੁ ਸਹਸਾ (ਏਹ ਸੰਹਸਾ) ਮੂਲੇ ਨਾਹੀ (ਨਾਹੀਂ); ਭਾਉ ਲਾਏ, ਜਨੁ ਕੋਇ ॥ ਨਾਨਕ ! ਏਕ ਜੋਤਿ, ਦੁਇ ਮੂਰਤੀ; ਸਬਦਿ ਮਿਲਾਵਾ ਹੋਇ ॥੪॥੧੧॥੪੪॥

ਸਿਰੀ ਰਾਗੁ, ਮਹਲਾ ੩ ॥

ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਛੋਡਿ, ਬਿਖਿਆ ਲੋਭਾਣੇ ; ਸੇਵਾ ਕਰਹਿ (ਕਰੈਂ) ਵਿਡਾਣੀ ॥ ਆਪਣਾ ਧਰਮੁ ਗਵਾਵਹਿ (ਗਵਾਵੈਂ), ਬੂਝਹਿ ਨਾਹੀ (ਬੂਝੈ ਨਾਹੀਂ); ਅਨਦਿਨੁ ਦੁਖਿ (ਦੁੱਖ) ਵਿਹਾਣੀ ॥ ਮਨਮੁਖ ਅੰਧ, ਨ ਚੇਤਹੀ (ਚੇਤਹੀਂ); ਡੂਬਿ ਮੁਏ, ਬਿਨੁ ਪਾਣੀ ॥੧॥ ਮਨ ਰੇ  ! ਸਦਾ ਭਜਹੁ (ਭਜੋ), ਹਰਿ ਸਰਣਾਈ (ਸ਼ਰਣਾਈ)॥ ਗੁਰ ਕਾ ਸਬਦੁ ਅੰਤਰਿ ਵਸੈ ; ਤਾ (ਤਾਂ), ਹਰਿ ਵਿਸਰਿ ਨ ਜਾਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਇਹੁ (ਇਹ) ਸਰੀਰੁ, ਮਾਇਆ ਕਾ ਪੁਤਲਾ; ਵਿਚਿ, ਹਉਮੈ ਦੁਸਟੀ (ਦੁਸ਼ਟੀ) ਪਾਈ ॥ ਆਵਣੁ-ਜਾਣਾ, ਜੰਮਣੁ-ਮਰਣਾ; ਮਨਮੁਖਿ ਪਤਿ ਗਵਾਈ ॥ ਸਤਗੁਰੁ ਸੇਵਿ, ਸਦਾ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ; ਜੋਤੀ ਜੋਤਿ ਮਿਲਾਈ ॥੨॥ ਸਤਗੁਰ ਕੀ ਸੇਵਾ ਅਤਿ ਸੁਖਾਲੀ; ਜੋ ਇਛੇ (ਇੱਛੇ), ਸੋ ਫਲੁ (ਫਲ਼) ਪਾਏ ॥ ਜਤੁ, ਸਤੁ, ਤਪੁ ਪਵਿਤੁ ਸਰੀਰਾ; ਹਰਿ ਹਰਿ ਮੰਨਿ ਵਸਾਏ ॥ ਸਦਾ ਅਨੰਦਿ ਰਹੈ ਦਿਨੁ ਰਾਤੀ; ਮਿਲਿ ਪ੍ਰੀਤਮ ਸੁਖੁ ਪਾਏ ॥੩॥ ਜੋ, ਸਤਗੁਰ ਕੀ ਸਰਣਾਗਤੀ (ਸ਼ਰਣਾਗਤੀ); ਹਉ (ਹੌਂ), ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ) ਕੈ ਬਲਿ ਜਾਉ (ਜਾਉਂ)॥ ਦਰਿ ਸਚੈ, ਸਚੀ ਵਡਿਆਈ; ਸਹਜੇ ਸਚਿ ਸਮਾਉ॥ ਨਾਨਕ  !ਨਦਰੀ ਪਾਈਐ ; ਗੁਰਮੁਖਿ ਮੇਲਿ ਮਿਲਾਉ॥੪॥੧੨॥੪੫॥