(ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 100-102)
ਮਾਝ, ਮਹਲਾ ੫ ॥
ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਾਮੁ, ਸਦਾ ਨਿਰਮਲੀਆ ॥ ਸੁਖਦਾਈ, ਦੂਖ ਬਿਡਾਰਨ ਹਰੀਆ (ਭਾਵ ਹਰੀ)॥ ਅਵਰਿ ਸਾਦ, ਚਖਿ (ਕੇ) ਸਗਲੇ ਦੇਖੇ ; ਮਨ ! ਹਰਿ ਰਸੁ, ਸਭ ਤੇ ਮੀਠਾ ਜੀਉ ॥੧॥ ਜੋ ਜੋ ਪੀਵੈ, ਸੋ ਤ੍ਰਿਪਤਾਵੈ ॥ ਅਮਰੁ ਹੋਵੈ, ਜੋ ਨਾਮ (ਦਾ) ਰਸੁ ਪਾਵੈ ॥ ਨਾਮ ਨਿਧਾਨ ਤਿਸਹਿ (ਭਾਵ ਉਸ ਨੂੰ ਹੀ) ਪਰਾਪਤਿ; ਜਿਸੁ (ਦੇ) ਸਬਦੁ-ਗੁਰੂ, ਮਨਿ (’ਚ) ਵੂਠਾ ਜੀਉ ॥੨॥ ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ), ਹਰਿ ਰਸੁ ਪਾਇਆ, ਸੋ ਤ੍ਰਿਪਤਿ ਅਘਾਨਾ ॥ ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ), ਹਰਿ ਸਾਦੁ ਪਾਇਆ, ਸੋ ਨਾਹਿ (ਨਾਹਿਂ) ਡੁਲਾਨਾ ॥ ਤਿਸਹਿ (ਭਾਵ ਉਸ ਨੂੰ ਹੀ) ਪਰਾਪਤਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮਾ ; ਜਿਸੁ ਮਸਤਕਿ (’ਤੇ) ਭਾਗੀਠਾ (ਭਾਵ ਚੰਗੇ ਭਾਗ) ਜੀਉ ॥੩॥ ਹਰਿ, ਇਕਸੁ ਹਥਿ (’ਚ) ਆਇਆ, ਵਰਸਾਣੇ (ਭਾਵ ਲਾਭ ਉਠਾਉਂਦੇ) ਬਹੁਤੇਰੇ ॥ ਤਿਸੁ ਲਗਿ (ਭਾਵ ਤਿਸੁ ਨਾਲਿ ਜੁੜ ਕੇ), ਮੁਕਤੁ ਭਏ ਘਣੇਰੇ ॥ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨਾ ਗੁਰਮੁਖਿ (ਭਾਵ ਗੁਰੂ ਰਾਹੀਂ) ਪਾਈਐ ; ਕਹੁ (ਕਹ, ਹੁਕਮੀ ਭਵਿੱਖ ਕਾਲ ਕਿਰਿਆ) ਨਾਨਕ ! ਵਿਰਲੀ (ਵਿਰਲੀਂ) ਡੀਠਾ ਜੀਉ ॥੪॥੧੫॥੨੨॥
(ਨੋਟ: ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਤੁਕ ‘ਤਿਸਹਿ ਪਰਾਪਤਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮਾ’ ਅਤੇ ‘ਤਿਸੁ ਲਗਿ’ ਸੰਯੁਕਤ ਸ਼ਬਦਾਂ ’ਚ ‘ਤਿਸ, ਤਿਸੁ’ ਦਾ ਸਰੂਪ ਵਿਚਾਰਨਯੋਗ ਹੈ। ‘ਤਿਸੁ’ ਸ਼ਬਦ ਅਨ੍ਯ ਪੁਰਖ (ਤੀਜਾ ਪੁਰਖ) ਇੱਕ ਵਚਨ ਪੜਨਾਂਵ ਹੈ, ਜੋ ਅੰਤ ਔਂਕੜ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਏ ਪਰ ‘ਤਿਸ+ਹਿ’ ’ਚ ‘ਹਿ’, ਜੋ ‘ਹੀ’ (ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ) ਹੈ, ਨੇ ‘ਤਿਸੁ’ ਨੂੰ ਅੰਤ ਮੁਕਤ ਕਰ ਲਿਆ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ‘ਜਿਸ ਹੀ’ ਕੀ ਸਿਰਕਾਰ ਹੈ; ‘ਤਿਸ ਹੀ’ ਕਾ ਸਭੁ ਕੋਇ ॥ (ਮ: ੩/੨੭)
ਧਿਆਨ ਰਹੇ ਕਿ ‘ਤਿਸੁ, ਜਿਸੁ, ਕਿਸੁ, ਇਸੁ, ਏਸੁ, ਉਸੁ, ਓਸੁ’ ਆਦਿ ਪੜਨਾਂਵਾਂ ਨੂੰ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਅੱਖਰ ਵਾਲ਼ੇ ਸੰਬੰਧਕੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ‘ਦਾ, ਦੇ, ਦੀ, ਕਾ, ਕੇ, ਕੀ, ਹੀ, ਤੇ ਜਾਂ ਕਉ’ ਹੀ ਪ੍ਰਗਟ ਰੂਪ ’ਚ ਦਰਜ ਹੋਣ ਉਪਰੰਤ ਅੰਤ ਮੁਕਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਬਾਕੀ ਦੋ ਜਾਂ ਤਿੰਨ ਅੱਖਰਾਂ ਵਾਲ਼ੇ ਤਮਾਮ ਸੰਬੰਧਕੀ ‘ਵਿਚਿ, ਨਾਲਿ, ਅੰਦਰਿ, ਉਪਰਿ’ ਆਦਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਜਾਂ ਲੁਪਤ ਰੂਪ ’ਚ ਅੰਤ ਮੁਕਤਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ; ਜਿਵੇਂ ‘‘ਸਾਥਿ ਤੇਰੈ ਚਲੈ ਨਾਹੀ; ‘ਤਿਸੁ ਨਾਲਿ’ ਕਿਉ ਚਿਤੁ ਲਾਈਐ ?॥ (ਮ: ੩/੯੧੮), ਇਸ ਲਈ ‘ਤਿਸੁ ਲਗਿ’ ਦਾ ਅਰਥ ‘ਤਿਸ ਨਾਲ ਲੱਗ ਕੇ’ ਹੋਣ ਉਪਰੰਤ ਵੀ ‘ਤਿਸੁ’ ਅੰਤ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ।
ਗੁਰਬਾਣੀ ਲਿਖਤ ’ਚ ‘ਕਉ’ ਦਾ ਅਰਥ ‘ਨੂੰ’ (ਇੱਕ ਅੱਖਰ ਵਾਲ਼ਾ) ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਹੀ ਇਸ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਅੱਖਰ ਵਾਲ਼ੇ ਤਮਾਮ ਨਿਯਮ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।)
ਮਾਝ, ਮਹਲਾ ੫ ॥
ਨਿਧਿ ਸਿਧਿ ਰਿਧਿ, ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਮੇਰੈ (ਭਾਵ ਮੇਰੇ ਲਈ, ਸੰਪਰਦਾਨ ਕਾਰਕ ‘ਮੇਰੈ’)॥ ਜਨਮੁ ਪਦਾਰਥੁ, ਗਹਿਰ ਗੰਭੀਰੈ (ਪ੍ਰਭੂ ਰਾਹੀਂ, ‘ਗੰਭੀਰੈ’ ਕਰਣ ਕਾਰਕ)॥ ਲਾਖ ਕੋਟ ਖੁਸੀਆ (ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ) ਰੰਗ ਰਾਵੈ ; ਜੋ, ਗੁਰ (ਦੀ) ਲਾਗਾ ਪਾਈ (ਪਾਈਂ) ਜੀਉ ॥੧॥ ਦਰਸਨੁ (ਦਰਸ਼ਨ) ਪੇਖਤ (ਭਾਵ ਵੇਖਦਿਆਂ, ਕਿਰਦੰਤ), ਭਏ ਪੁਨੀਤਾ ॥ ਸਗਲ ਉਧਾਰੇ, ਭਾਈ ਮੀਤਾ ॥ ਅਗਮ (ਅਗੰਮ) ਅਗੋਚਰੁ ਸੁਆਮੀ ਅਪੁਨਾ (‘ਪੁ’ ਔਂਕੜ ਉਚਾਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ); ਗੁਰ ਕਿਰਪਾ ਤੇ, ਸਚੁ ਧਿਆਈ (ਧਿਆਈਂ) ਜੀਉ ॥੨॥ ਜਾ ਕਉ ਖੋਜਹਿ (ਖੋਜਹਿਂ), ਸਰਬ ਉਪਾਏ (ਭਾਵ ਤਮਾਮ ਜੀਵ, ਪਰ)॥ ਵਡਭਾਗੀ (ਵਡਭਾਗੀਂ, ਭਾਵ ਚੰਗੇ ਭਾਗਾਂ ਨਾਲ਼)); ਦਰਸਨੁ (ਦਰਸ਼ਨ) ਕੋ ਵਿਰਲਾ ਪਾਏ ॥ ਊਚ ਅਪਾਰ ਅਗੋਚਰ ਥਾਨਾ; ਓਹੁ (ਓਹ, ਉੱਚਾ) ਮਹਲੁ, ਗੁਰੂ (ਨੇ) ਦੇਖਾਈ ਜੀਉ ॥੩॥ ਗਹਿਰ ਗੰਭੀਰ, ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਾਮੁ ਤੇਰਾ ॥ ਮੁਕਤਿ ਭਇਆ, ਜਿਸੁ (ਦੇ) ਰਿਦੈ (’ਚ) ਵਸੇਰਾ (ਭਾਵ ਵਸਿਆ)॥ ਗੁਰਿ (ਨੇ), ਬੰਧਨ ਤਿਨ (ਤਿਨ੍ਹ) ਕੇ ਸਗਲੇ ਕਾਟੇ ; ਜਨ ਨਾਨਕ ! ਸਹਜਿ (’ਚ) ਸਮਾਈ ਜੀਉ ॥੪॥੧੬॥੨੩॥
ਮਾਝ, ਮਹਲਾ ੫ ॥
ਪ੍ਰਭ ਕਿਰਪਾ ਤੇ, ਹਰਿ ਹਰਿ ਧਿਆਵਉ (ਧਿਆਵੌਂ)॥ ਪ੍ਰਭੂ ਦਇਆ ਤੇ, ਮੰਗਲੁ ਗਾਵਉ (ਗਾਵੌਂ)॥ ਊਠਤ ਬੈਠਤ ਸੋਵਤ ਜਾਗਤ (ਚਾਰੋਂ ਸ਼ਬਦ ਕਿਰਦੰਤ, ਭਾਵ ਉੱਠਦਿਆਂ, ਬੈਠਦਿਆਂ, ਸੌਂਦਿਆਂ, ਜਾਗਦਿਆਂ); ਹਰਿ ਧਿਆਈਐ, ਸਗਲ ਅਵਰਦਾ (ਭਾਵ ਸਾਰੀ ਉਮਰ) ਜੀਉ ॥੧॥ ਨਾਮੁ ਅਉਖਧੁ, ਮੋ ਕਉ ਸਾਧੂ (ਨੇ) ਦੀਆ ॥ ਕਿਲਬਿਖ ਕਾਟੇ, ਨਿਰਮਲੁ ਥੀਆ ॥ ਅਨਦੁ ਭਇਆ, ਨਿਕਸੀ ਸਭ ਪੀਰਾ (ਭਾਵ ਦਰਦ, ਖਿੱਚ); ਸਗਲ ਬਿਨਾਸੇ ਦਰਦਾ ਜੀਉ ॥੨॥ ਜਿਸ ਕਾ ਅੰਗੁ ਕਰੇ, ਮੇਰਾ ਪਿਆਰਾ ॥ ਸੋ ਮੁਕਤਾ, ਸਾਗਰ ਸੰਸਾਰਾ ॥ ਸਤਿ ਕਰੇ (ਭਾਵ ਸੱਤ ਵਚਨ ਸਮਝ ਕੇ ਮੰਨੇ), ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ, ਨੇ) ਗੁਰੂ ਪਛਾਤਾ; ਸੋ, ਕਾਹੇ ਕਉ ਡਰਦਾ ਜੀਉ ? ॥੩॥ ਜਬ ਤੇ, ਸਾਧੂ ਸੰਗਤਿ ਪਾਏ ॥ ਗੁਰ ਭੇਟਤ (ਗੁਰੂ ਮਿਲਿਆਂ, ਕਿਰਦੰਤ ‘ਭੇਟਤ’), ਹਉ (ਹੌਂ ) ਗਈ ਬਲਾਏ ॥ ਸਾਸਿ ਸਾਸਿ (ਨਾਲ਼) ਹਰਿ ਗਾਵੈ ਨਾਨਕੁ; ਸਤਿਗੁਰਿ (ਨੇ) ਢਾਕਿ ਲੀਆ, ਮੇਰਾ ਪੜਦਾ ਜੀਉ ॥੪॥੧੭॥੨੪॥
ਮਾਝ, ਮਹਲਾ ੫ ॥
ਓਤਿ ਪੋਤਿ, ਸੇਵਕ ਸੰਗਿ ਰਾਤਾ ॥ ਪ੍ਰਭ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲੇ, ਸੇਵਕ ਸੁਖਦਾਤਾ ॥ ਪਾਣੀ, ਪਖਾ (ਪੱਖਾ), ਪੀਸਉ (ਪੀਸਉਂ) ਸੇਵਕ ਕੈ (ਦਰ ’ਤੇ, ‘ਕੈ’ ਅਪਾਦਾਨ ਕਾਰਕ); ਠਾਕੁਰ ਹੀ ਕਾ ਆਹਰੁ ਜੀਉ ॥੧॥ ਕਾਟਿ (ਕੇ) ਸਿਲਕ (ਭਾਵ ਫਾਹੀ); ਪ੍ਰਭਿ (ਨੇ) ਸੇਵਾ ਲਾਇਆ ॥ ਹੁਕਮੁ ਸਾਹਿਬ ਕਾ, ਸੇਵਕ (ਦੇ) ਮਨਿ (’ਚ) ਭਾਇਆ (ਭਾਵ ਪਸੰਦ)॥ ਸੋਈ ਕਮਾਵੈ, ਜੋ ਸਾਹਿਬ (ਲਈ, ਸੰਪਰਦਾਨ ਕਾਰਕ) ਭਾਵੈ ; ਸੇਵਕੁ, ਅੰਤਰਿ ਬਾਹਰਿ ਮਾਹਰੁ ਜੀਉ ॥੨॥ ਤੂੰ ਦਾਨਾ (ਭਾਵ ਸਿਆਣਾ) ਠਾਕੁਰੁ, ਸਭ ਬਿਧਿ ਜਾਨਹਿ (ਜਾਨਹਿਂ)॥ ਠਾਕੁਰ ਕੇ ਸੇਵਕ, ਹਰਿ ਰੰਗ ਮਾਣਹਿ (ਮਾਣਹਿਂ) ॥ ਜੋ ਕਿਛੁ ਠਾਕੁਰ ਕਾ, ਸੋ ਸੇਵਕ ਕਾ ; ਸੇਵਕੁ, ‘ਠਾਕੁਰ ਹੀ’ ਸੰਗਿ ਜਾਹਰੁ (ਜ਼ਾਹਰ) ਜੀਉ ॥੩॥ ਅਪੁਨੈ+ਠਾਕੁਰਿ (ਨੇ), ਜੋ ਪਹਿਰਾਇਆ ॥ ਬਹੁਰਿ (ਭਾਵ ਮੁੜ ਕੇ), ਨ ਲੇਖਾ ਪੁਛਿ (ਪੁੱਛ ਕੇ) ਬੁਲਾਇਆ ॥ ਤਿਸੁ ਸੇਵਕ ਕੈ (ਉੱਤੋਂ), ਨਾਨਕ ! ਕੁਰਬਾਣੀ ; ਸੋ ਗਹਿਰ ਗਭੀਰਾ ਗਉਹਰੁ (ਗੰਭੀਰ ਗੌਹਰ ਭਾਵ ਮੋਤੀ ਵਰਗਾ ਜੀਵਨ) ਜੀਉ ॥੪॥੧੮॥੨੫॥
ਮਾਝ, ਮਹਲਾ ੫ ॥
ਸਭ ਕਿਛੁ ਘਰ ਮਹਿ, ਬਾਹਰਿ ਨਾਹੀ (ਨਾਹੀਂ)॥ ਬਾਹਰਿ ਟੋਲੈ, ਸੋ ਭਰਮਿ (’ਚ) ਭੁਲਾਹੀ (ਭੁਲਾਹੀਂ, ਭਾਵ ਕੁਰਾਹੇ ਪਏ ਰਹਿੰਦੇ)॥ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ, ਜਿਨੀ (ਜਿਨ੍ਹੀਂ) ਅੰਤਰਿ ਪਾਇਆ; ਸੋ, ਅੰਤਰਿ ਬਾਹਰਿ ਸੁਹੇਲਾ ਜੀਉ ॥ ੧॥ ਝਿਮਿ ਝਿਮਿ ਵਰਸੈ, ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਧਾਰਾ ॥ ਮਨੁ ਪੀਵੈ, ਸੁਨਿ (ਕੇ) ਸਬਦੁ ਬੀਚਾਰਾ ॥ ਅਨਦ ਬਿਨੋਦ ਕਰੇ ਦਿਨ ਰਾਤੀ (ਰਾਤੀਂ); ਸਦਾ ਸਦਾ ਹਰਿ ਕੇਲਾ ਜੀਉ ॥੨॥ ਜਨਮ ਜਨਮ ਕਾ ਵਿਛੁੜਿਆ, ਮਿਲਿਆ ॥ ਸਾਧ ਕਿ੍ਰਪਾ ਤੇ; ਸੂਕਾ, ਹਰਿਆ ॥ ਸੁਮਤਿ (ਸੁ+ਮਤਿ) ਪਾਏ, ਨਾਮੁ ਧਿਆਏ ; ਗੁਰਮੁਖਿ ਹੋਏ ਮੇਲਾ (ਮੇਲ਼ਾ) ਜੀਉ ॥੩॥ ਜਲ ਤਰੰਗੁ, ਜਿਉ (ਜਿਉਂ) ਜਲਹਿ (’ਚ) ਸਮਾਇਆ ॥ ਤਿਉ (ਤਿਉਂ), ਜੋਤੀ ਸੰਗਿ; ਜੋਤਿ ਮਿਲਾਇਆ ॥ ਕਹੁ (ਕਹ, ਹੁਕਮੀ ਭਵਿੱਖ ਕਾਲ ਕਿਰਿਆ) ਨਾਨਕ ! ਭ੍ਰਮ ਕਟੇ (ਕੱਟੇ) ਕਿਵਾੜਾ ; ਬਹੁੜਿ ਨ ਹੋਈਐ ਜਉਲਾ (ਜੌਲਾਂ, ਭਾਵ ਜੌਲਾਨ (ਫ਼ਾਰਸੀ) ਜਾਂ ਭਟਕਣਾ, ਮਾਯਾ ਬੰਧਨ) ਜੀਉ ॥੪॥੧੯॥੨੬॥
(ਨੋਟ: ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ’ਚ ਦਰਜ ਤੁਕ ‘‘ਅਨਦ ਬਿਨੋਦ ਕਰੇ ਦਿਨ ਰਾਤੀ (ਰਾਤੀਂ)..॥’’ ’ਚ ਦਰਜ ‘ਰਾਤੀ’ ਨੂੰ ਅੰਤ ਬਿੰਦੀ ਤਾਂ ਲੱਗੀ ਕਿਉਂਕਿ ‘ਦਿਨ’ (ਅੰਤ ਮੁਕਤਾ) ਬਹੁ ਵਚਨ ਹੈ, ਪਰ ਜਦ ‘ਦਿਨੁ ਰਾਤੀ’ ਦਰਜ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ‘ਰਾਤੀ’ ਨੂੰ ਅੰਤ ਬਿੰਦੀ ਲਗਾਉਣਾ ਦਰੁਸਤ ਨਹੀਂ; ਜਿਵੇਂ ‘‘ਸਦਾ ਅਨੰਦਿ ਰਹੈ ‘ਦਿਨੁ ਰਾਤੀ’; ਮਿਲਿ ਪ੍ਰੀਤਮ ਸੁਖੁ ਪਾਏ ॥’’ ਮ: ੩/੩੧)
ਮਾਝ, ਮਹਲਾ ੫ ॥
ਤਿਸੁ ਕੁਰਬਾਣੀ, ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ) ਤੂੰ ਸੁਣਿਆ ॥ ਤਿਸੁ ਬਲਿਹਾਰੀ, ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ) ਰਸਨਾ ਭਣਿਆ ॥ ਵਾਰਿ ਵਾਰਿ ਜਾਈ (ਜਾਈਂ) ਤਿਸੁ ਵਿਟਹੁ (ਵਿਟੋਂ); ਜੋ, ਮਨਿ+ਤਨਿ (’ਚੋਂ) ਤੁਧੁ ਆਰਾਧੇ ਜੀਉ ॥੧॥ ਤਿਸੁ ਚਰਣ ਪਖਾਲੀ (ਪਖਾਲੀਂ, ਧੋਵਾਂ), ਜੋ ਤੇਰੈ+ਮਾਰਗਿ (’ਤੇ) ਚਾਲੈ (ਚਾੱਲੈ)॥ ਨੈਨ ਨਿਹਾਲੀ (ਨਿਹਾਲੀਂ, ਵੇਖਦਾਂ), ਤਿਸੁ ਪੁਰਖ ਦਇਆਲੈ (ਨੂੰ, ਕਰਮ ਕਾਰਕ)॥ ਮਨੁ ਦੇਵਾ (ਦੇਵਾਂ), ਤਿਸੁ ਅਪੁਨੇ (‘ਪੁ’ ਔਂਕੜ ਉਚਾਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ) ਸਾਜਨ (ਲਈ, ਸੰਪਰਦਾਨ ਕਾਰਕ); ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ) ਗੁਰ ਮਿਲਿ, ਸੋ ਪ੍ਰਭੁ ਲਾਧੇ ਜੀਉ ॥੨॥ ਸੇ ਵਡਭਾਗੀ, ਜਿਨਿ (ਜਿਨ੍ਹ) ਤੁਮ ਜਾਣੇ ॥ ਸਭ ਕੈ ਮਧੇ (ਭਾਵ ਵਿੱਚ), ਅਲਿਪਤ (ਅ+ਲਿਪਤ) ਨਿਰਬਾਣੇ ॥ ਸਾਧ ਕੈ ਸੰਗਿ, ਉਨਿ (ਉਨ੍ਹ) ਭਉਜਲੁ ਤਰਿਆ; ਸਗਲ ਦੂਤ, ਉਨਿ (ਉਨ੍ਹ) ਸਾਧੇ ਜੀਉ ॥੩॥ ਤਿਨ ਕੀ ਸਰਣਿ (ਤਿਨ੍ਹ ਕੀ ਸ਼ਰਣ) ਪਰਿਆ, ਮਨੁ ਮੇਰਾ ॥ ਮਾਣੁ ਤਾਣੁ ਤਜਿ (ਕੇ), ਮੋਹੁ (ਮੋਹ) ਅੰਧੇਰਾ ॥ ਨਾਮੁ ਦਾਨੁ, ਦੀਜੈ ਨਾਨਕ ਕਉ ; ਤਿਸੁ ਪ੍ਰਭ ਅਗਮ (ਅਗੰਮ) ਅਗਾਧੇ ਜੀਉ ॥੪॥੨੦॥੨੭॥
(ਨੋਟ: ਉਕਤ ਸ਼ਬਦ ’ਚ ਦਰਜ ਤੁਕ ‘‘ਜਿਨਿ ਗੁਰ ਮਿਲਿ, ਸੋ ਪ੍ਰਭੁ ਲਾਧੇ ਜੀਉ ॥’’ ’ਚ ਦਰਜ ‘ਗੁਰ ਮਿਲਿ’ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਬਣਦੇ ਹਨ: ‘ਗੁਰ ਦੇ ਮਿਲ਼ਨ ਨਾਲ਼’ ਜਦਕਿ ‘ਗੁਰੁ ਮਿਲਿ’ ਦਾ ਅਰਥ ਬਣਦਾ ਹੈ: ‘ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ’ ਭਾਵ ‘ਗੁਰ ਮਿਲਿ’ ’ਚ ‘ਗੁਰੂ’; ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ‘ਗੁਰੁ ਮਿਲਿ’ ’ਚ ਮਨੁੱਖ; ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।)
