ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿਣ ਲਈ ਸੁਆਦਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡਣਾ ਪਵੇਗਾ
ਡਾ. ਅਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਟੱਲੇਵਾਲੀਆ, ਬਾਬਾ ਫ਼ਰੀਦ ਨਗਰ, ਕਚਹਿਰੀ ਚੌਕ (ਬਰਨਾਲਾ) 98146-99446
ਇਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਅਤਿਕਥਨੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਦੁਨੀਆਂ ਸੁਆਦਾਂ ਨੇ ਪੱਟੀ ਹੈ। ਇਕ ਜੀਭ ਦੇ ਸੁਆਦ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਸਹੇੜ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਬੀਮਾਰ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਡਾਕਟਰ ਕੁੱਝ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਾ ਖਾਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਤਾ ਤਾਂ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਹ ਚੀਜ਼ ਜਿਸ ਦਾ ਪ੍ਰਹੇਜ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਖਾਧੀ ਗਈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਖੈਰ ਨਹੀਂ ਪਰ ‘ਜੀਭ’ ਵਿਚਾਰੀ ਲੱਖ ਯਤਨਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਸਮਝਾਇਆਂ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੀ। ਲੱਖ ਅਣਥੱਕ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਬੰਦਾ ਜੀਭ ਅੱਗੇ ਹਾਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬੱਸ ਇਕ ਵਾਰ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਸੁਆਦ ਪੈ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਛੱਡਣਾ ਔਖਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਆਹ-ਸ਼ਾਦੀਆਂ ਜਾਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿਚ ਬਣੇ ਗਰਮ ਗਰਮ ਪਕੌੜੇ ਜਾਂ ਟਿੱਕੀਆਂ, ਦਹੀਂ ਭੱਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਕਿਹੜੀ ਜੀਭ ਹੈ, ਜੋ ਲਲਚਾਉਂਦੀ ਨਹੀਂ। ਫਿਰ ਤਾਂ ਭਾਵੇਂ ਕਿਸੇ ਦਾ ਗਲ ਖਰਾਬ ਹੈ ਜਾਂ ਪੇਟ, ਇਕ ਵਾਰ ਬੰਦਾ ਸੋਚਦਾ, ਦੇਖੀ ਜਾਊ, ਜੋ ਹੁੰਦਾ ਹੋ ਜਾਏ। ਇਕ ਟਿੱਕੀ ਤਾਂ ਖਾਣੀ ਹੀ ਖਾਣੀ ਹੈ ਜਾਂ ਕਈ ਵਾਰ ਅਜਿਹੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਵਾਹ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਹਿਣਗੇ ਜੀ ਖੰਘ ਤਾਂ ਹਟਦੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਮੈਂ ਤਾਂ ਅੱਕ ਕੇ ਫਿਰ ਪਕੌੜੇ ਖਾ ਹੀ ਲਏ। ਦੇਖੀ ਜਾਊ, ਡਾਕਟਰ ਸਾਹਿਬ ਬੈਠੇ ਆ। ਕਈ ਵਾਰ ਮੈਰਿਜ ਪੈਲੇਸਾਂ ਜਾਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬੈਠੇ ਬੈਠੇ ਕਈ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਫੋਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਡਾਕਟਰ ਸਾਹਿਬ ਪਾਰਟੀ ’ਚ ਬੈਠੇ ਆਂ। ਮਿੱਤਰ ਯਾਰ ਜ਼ਿੱਦ ਕਰੀ ਜਾਂਦੇ ਨੇ, ਊਂ ਤਾਂ ਥੋਡੀ ਬੰਦ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਆ, ਇਕ-ਅੱਧਾ ਪੈੱਗ ਜਾ ਲਾ ਲਈਏ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਕਹੋ ਤਾਂ ਪੀ ਲਊਂ ਨਹੀ ਤਾਂ ਰਹਿਣ ਦਿੰਨੇ ਆਂ।’ ਮਤਲਬ ਕਿ ਇਕ ਵਾਰ ਡਾਕਟਰ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਹੀ ਕਢਵਾਉਣਾ ਹੁੰਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਜੇਕਰ ਕੱਲ੍ਹ ਨੂੰ ਕੋਈ ਤਕਲੀਫ ਹੋ ਗਈ ਤਾਂ ਉਹੀ ਮਰੀਜ਼ ਨੇ ਡਾਕਟਰ ਸਿਰ ਭਾਂਡਾ ਭੰਨਣਾ, ਤੁਸੀਂ ਹੀ ਤਾਂ ਕਿਹਾ ਸੀ ਜੀ ਵੀ ਲਾ ਲੈ ਇਕ ਅੱਧਾ ਭਾਵ ਕਿ ਪ੍ਰਹੇਜ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਦੁਨੀਆਂ ਬਹੁਤ ਚਲਦੀ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਖਹਿੜਾ ਨਹੀਂ ਛੁੱਟਦਾ।
ਮੈਂ ਇੱਥੇ ਇਹ ਗੱਲ ਵੀ ਲਿਖ ਸਕਦਾ ਸੀ ਕਿ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਖਹਿੜਾ ਨਹੀਂ ਛੱਡਦੀਆਂ ਪਰ ਅਸਲ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਖਹਿੜਾ ਛੁਡਾ ਕੇ ਰਾਜ਼ੀ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਕੋਈ ਵੀ ਬਿਮਾਰੀ ਲੈ ਲਓ ਸ਼ੂਗਰ, ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ, ਯੂਰਿਕ ਐਸਿਡ, ਤੇਜ਼ਾਬ, ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਮਾਡਰਨ ਮਨੁੱਖ ਦੀਆਂ ਸਹੇੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹੀ ਤਾਂ ਹਨ। ਖਾਣ-ਪੀਣ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹਾ-ਡੁੱਲ੍ਹਾ, ਕੰਮ ਦਾ ਡੱਕਾ ਨਹੀਂ ਤੋੜਨਾ, ਗੋਗੜਾਂ ਵਧੀ ਜਾਂਦੀਆਂ, ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਲੱਗੀ ਜਾਂਦੀਆਂ।
ਵਿਆਹ-ਸ਼ਾਦੀਆਂ ਵਿਚ ਅਕਸਰ ਜਾਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਵੱਲ ਦੇਖ-ਦੇਖ ਕੇ ਹੀ ਚਿੱਤ ਭਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਤਾਂ ਢਿੱਡ ਨੂੰ ਢਿੱਡ ਨਹੀਂ ਰੂੜੀ ਸਮਝ ਰੱਖਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਆਉਂਦਾ ਤੁੰਨੀ ਜਾਂਦੇ ਨੇ। ਉਹ ਇਹ ਨਹੀਂ ਦੇਖਦੇ ਕਿ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਚਲਦਾ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕਿੰਨੇ ਕੁ ਅੰਨ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਬੱਸ ਜਿੰਨੇ ਚਿਰ ਤੱਕ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਭੁੱਖ ਅਤੇ ਜੀਭ ਦਾ ਸੁਆਦ ਮੁੱਕਦਾ ਨਹੀਂ, ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਦੱਬੀ ਤੁਰੀ ਜਾਂਦੇ ਆ। ਉਹਨਾਂ ਵਿਚ ਕਈ ਤਾਂ ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ’ਚ ਹੁੰਦੇ ਆ। ਕਈ ਫਿਰ ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਵਿਆਹ-ਸ਼ਾਦੀ ’ਚ ਟੱਕਰ ਜਾਂਦੇ ਆ। ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਇਕ ਨਾ ਇਕ ਦਿਨ ਜ਼ਰੂਰ ਬੀਮਾਰ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਫਿਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਡਾਕਟਰ ਸਾਰਾ ਕੁੱਝ ਹੀ ਛੁਡਵਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਹੜੇ ਤਾਂ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੇ ਆਖੇ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਬਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਬਾਕੀ ਅੱਲ੍ਹਾ ਨੂੰ ਪਿਆਰੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਕ ਤਾਂ ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਦੇ ਖਾਣੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚਟਪਟੇ ਅਤੇ ਸੁਆਦਲੇ ਹੋ ਗਏ। ਉਹਨਾਂ ਵਿਚਲੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੱਤ ਬਿਲਕੁਲ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਬਸ ਸਿਰਫ਼ ਸੁਆਦ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਖਾਣੇ ਖਾ ਕੇ ਇਕ ਵਾਰ ਜੀਭ ਦਾ ਸੁਆਦ ਤਾਂ ਚੱਖ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਬਾਅਦ ਇਕ ਪਛੁਤਾਵਾ ਹੀ ਪੱਲੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਖਾਣਿਆਂ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵੀ ਵਰਜਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ : ‘‘ਬਾਬਾ ! ਹੋਰੁ ਖਾਣਾ ਖੁਸੀ ਖੁਆਰੁ॥ ਜਿਤੁ ਖਾਧੈ, ਤਨੁ ਪੀੜੀਐ; ਮਨ ਮਹਿ ਚਲਹਿ ਵਿਕਾਰ॥’’
ਖਾਈਏ ‘ਮਨ ਭਾਉਂਦਾ, ਪਹਿਨੀਏ ਜਗ ਭਾਉਂਦਾ’ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਵੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਤੋਂ ਕੋਹਾਂ ਦੂਰ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਮਨ ਭਾਉਂਦਾ ਖਾਣਾ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਸਿਆਲਾਂ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦਾ ਮਨ ਭਾਉਂਦਾ ਖਾਣਾ ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੇ ਸਾਗ ਵਿਚ ਖਾਸਾ ਸਾਰਾ ਘਿਓ ਜਾਂ ਮੱਖਣ, ਨਾਲ ਮੱਕੀ ਦੀ ਰੋਟੀ। ਇਹ ਸਿਰੇ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਘਰ ਹੈ। ਨਾ ਤਾਂ ਸਰ੍ਹੋਂ ਵਧੀਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਘਿਓ। ਲੋਕ ਅੱਠ-ਅੱਠ, ਦਸ-ਦਸ ਦਿਨ ਸਾਗ ਨੂੰ ਤੜਕੇ ਲਾ-ਲਾ ਕੇ ਛਕੀ ਜਾਂਦੇ ਆ। ਫਿਰ ਕਿਸੇ ਦਾ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਵਧ ਜਾਂਦਾ, ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ਾਬ ਕਿਉਂਕਿ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਦੀ ਆਦਤ ਸਾਨੂੰ ਹੈ ਨਹੀਂ। ਚਾਹ ਦੇ ਕੌਲੇ ਜਿੰਨੇ ਮਰਜ਼ੀ ਛਕ ਜਾਓ। ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਅਸੀਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਨਹੀਂ ਛੱਡਦੇ, ਉਨਾਂ ਚਿਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਸਾਡਾ ਖਹਿੜਾ ਨਹੀਂ ਛੱਡਣਗੀਆਂ ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਹੱਥੀਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਆਦਤ ਨੂੰ ਤਾਂ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਪਰ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਉਹੀ ਚਲਦੈ।
ਗੱਲ ਸੁਆਦਾਂ ਦੀ ਚਲਦੀ ਹੈ। ਏਡਜ਼ ਅਤੇ ਹੈਪਾਟਾਇਟਸ ਵਰਗੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵੀ ਸੁਆਦਾਂ ਦਾ ਹੀ ਸਿੱਟਾ ਹਨ। ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਏਡਜ਼ ਤਾਂ ਸੈਕਸ ਦੇ ਸੁਆਦ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਥੋੜ੍ਹੇ ਕੇਸ ਅਜਿਹੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੂਈਆਂ ਕਰਕੇ ਏਡਜ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਬਹੁਤਾਤ ਤਾਂ ਸੁਆਦਾਂ ਦੀ ਪੱਟੀ ਹੋਈ ਆ। ਇਕ ਵਾਰ ਦੇ ਸੁਆਦ ਮਗਰ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਦਾ ਰੋਗ ਜਾਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੋਂ ਹੱਥ ਧੋ ਲੈਣੇ, ਇਹ ਕਿੱਥੋਂ ਦੀ ਸਿਆਣਪ ਹੈ। ਕਾਮ ਦੇ ਸੁਆਦ ਬਾਰੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਫ਼ੁਰਮਾਨ ਹੈ: ‘‘ਨਿਮਖ ਕਾਮ ਸੁਆਦ ਕਾਰਣਿ; ਕੋਟਿ ਦਿਨਸ ਦੁਖੁ ਪਾਵਹਿ ॥’’ (ਮ: ੫/੪੦੩)
ਕਈ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਇਹ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਫਲਾਣਾ ਤਾਂ ਸਭ ਕੁੱਝ ਖਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਅਗਰ ਦੋ ਪਕੌੜੇ ਹੀ ਖਾ ਲਵਾਂ ਤਾਂ ਗਧੀ ਗੇੜ ਪਾ ਦਿੰਦੇ ਆ ਜਾਂ ਕਈ ਪੀਣ ਦੇ ਸ਼ੌਕੀਨ ਅਕਸਰ ਹੀ ਇਹ ਗੱਲ ਆਖ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ‘ਡਾਕਟਰ ਸਾਹਿਬ ਮੇਰਾ ਇਕ ਯਾਰ ਤਾਂ ਬੋਤਲ ਪੀ ਜਾਂਦਾ ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਇਕੋ ਪੈੱਗ ਹੀ ਹਜ਼ਮ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ।’ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦਾ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਦੇ ਰਹਾਂਗੇ, ਤੰਦਰੁਸਤ ਨਹੀਂ ਹੋਵਾਂਗੇ, ਨਾਲੇ ਸਿਆਣੇ ਕਹਿੰਦੇ ਆ ਕਿ ਆਪ ਤੋਂ ਨੀਵਿਆਂ ਵੱਲ ਦੇਖ ਕੇ ਜੀਓ। ਨਾਲੇ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨਾ ਤਾਂ ਚੰਗੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਦਾ ਕਰੋ ਨਾ ਕਿ ਫਲਾਣਾ ਬੋਤਲ ਪੀ ਜਾਂਦਾ ਪਰ ਮੇਰੇ ਇਕ ਪੈੱਗ ਹਜ਼ਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
ਕਈ ਵਾਰ ਮਰੀਜ਼ ਪੁੱਛ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਡਾਕਟਰ ਸਾਹਿਬ ਤੁਸੀਂ ਵਿਆਹ-ਸ਼ਾਦੀਆਂ ’ਚ ਜਾ ਕੇ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੇ? ਇਹ ਸਵਾਲ ਲੱਗਭੱਗ ਸਾਰੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੂੰ ਮਰੀਜ਼ ਅਕਸਰ ਹੀ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਉੱਥੇ ਮੇਰਾ ਜਵਾਬ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਈ ਅਸੀਂ ਜਿਉਣ ਲਈ ਖਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਖਾਣ ਲਈ ਨਹੀਂ ਜਿਉਂਦੇ। ਵਿਆਹ-ਸ਼ਾਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕੇ, ਬਹੁਤਾ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਹੀ ਕਰੀਦੈ ਕਿਉਂਕਿ ਹਰੇਕ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਸੁਆਦਲਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹਲਵਾਈ ਆਪਣਾ ਪੂਰਾ ਤਾਣ ਲਾ ਦਿੰਦੈ। ਕੋਈ ਇਹ ਨਾ ਕਹਿ ਦਏ ਕਿ ਫਲਾਣੀ ਚੀਜ਼ ਸੁਆਦ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਹਲਵਾਈ ਮੂੰਗੀ ਦੀ ਦਾਲ ਵਿਚ ਵੀ ਦਾਖਾਂ ਪਾਉਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਕਹਿਣ ਤੋਂ ਭਾਵ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਖਾਓ। ਅੰਨ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਨਾ ਕਰੋ। ਜਿਸ ਦਿਨ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤਲਿਆ-ਫਲਿਆ ਖਾਧਾ ਜਾਵੇ, ਪਾਣੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਹੋਰ ਵਧਾ ਦਿਓ। ਸੈਰ ਕਰੋ ਜਾਂ ਜਿਸ ਦਿਨ ਪਾਰਟੀ ’ਤੇ ਖਾਧਾ ਪੀਤਾ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਰਾਤ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਨਾ ਖਾਓ। ਇਸ ਨਾਲ ਪੇਟ ਠੀਕ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਵੱਧ ਖਾਧਾ ਹਜ਼ਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੀ ਭੁੱਖ ਲੱਗੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਸਲਾਦ ਵਗੈਰਾ ਖਾ ਕੇ ਹੀ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰੋ। ਅਗਰ ਤੁਸੀਂ ਘੱਤੇ ਤੇ ਘੱਤਾ ਸੁੱਟਦੇ ਚਲੇ ਗਏ ਤਾਂ ਮਿਹਦਾ ਤੁਹਾਡੀ ਇਸ ਬਦਨੀਤੀ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਕੇ ਹਜ਼ਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
